Ελληνική metal σκηνή, vol. I

Ελληνική metal σκηνή λοιπόν... Μια πολύ πονεμένη ιστορία. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή όμως, επιχειρώντας μια σχετικά σύντομη ιστορική αναδρομή (σε τεύχη βέβαια), σταχυολογώντας απλώς κάποια συγκεκριμένα στοιχεία και για πολύ συγκεκριμένους λόγους (που θα γίνουν κατανοητοί με τον καιρό). Πριν μερικές μέρες παρέθεσα ένα κείμενο από μια ξένη ιστοσελίδα, της underground σκηνής του Τέξας των ΗΠΑ, το οποίο ως ουσία είναι άμεσα συνδεδεμένο -αλλά και απόλυτα περιγραφικό- με κάποια πράγματα που έχουν να κάνουν και με τις προσπάθειες αυτής εδώ της μικρούλας χώρας στο διεθνές μεταλλικό στερέωμα. Το πως συνδέονται αυτά μεταξύ τους, θα γίνει κατανοητό εν ευθέτω χρόνω. Για την ώρα ας συνεχίσουμε.

Η ελληνική metal σκηνή δεν είναι κάτι σαν ένα παράσιτο που απλώς εμφανίσθηκε σαν υπερκαινοφανής την Χ δεδομένη χρονική στιγμή. Εδώ και σχεδόν 25 χρόνια -από τις αρχές τις δεκαετίας του 80- καταβάλλονται (ενίοτε και κυριολεκτικά) "αιματηρές" προσπάθειες για γίνει κάτι της προκοπής. Δεν θα πω φυσικά πως όλοι όσοι πέρασαν από το ελληνικό metal είχαν ως σκοπό να το αναδείξουν ή να το καθιερώσουν. Σε καμία περίπτωση δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Οι περισσότεροι μάλλον ή την "πλάκα" τους ήθελαν να κάνουν, ή να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και να πουν πως κάποτε έφτιαξαν μια μπάντα, άλλοι όμως την είδαν κάποτε ότι μπορούν να κάνουν μέχρι και καριέρα ως μουσικοί. Η ουσία όμως δεν αλλάζει: όποιον σκοπό κι αν εξυπηρετούσε ο καθένας, τελικά έστω και δι’ απείρων προβλημάτων (αξεπέραστων πολλές φορές) δημιουργήθηκε και μεσουρανεί (τηρουμένων των αναλογιών πάντα) η ελληνική metal σκηνή. Ό,τι κι αν είναι αυτή εν τέλει...

Ως προς τα πρώτα χρόνια (αλλά εδώ που τα λέμε και ως προς τα μετέπειτα) κάποιοι παράγοντες δείχνουν να είναι πιο απλοί τη σήμερον ημέραν. Υπάρχουν πχ, περισσότερες εταιρίες που ασχολούνται με το underground (διότι εκεί βρίσκεται ακόμη η ελληνική σκηνή και ουδέποτε πρόκειται να διαφύγει, παρόλο που το σημερινό underground σε καμία περίπτωση δε μοιάζει έστω και κατά το ελάχιστο με αυτό που ονομάζαμε underground μέχρι και πριν από 10 (ίσως και 15) περίπου χρόνια), με αποτέλεσμα να είναι πολύ πιο εύκολο για ένα συγκρότημα να συνάψει κάποιο συμβόλαιο ή και να κυκλοφορήσει τη δουλειά του μόνο του. Παλαιότερα για να ηχογραφήσεις ακόμη και ένα demo έπρεπε υποχρεωτικά να καταφύγεις σε κάποιο studio, υπόθεση όχι ιδιαίτερα εύκολη, όπου και πάλι το αποτέλεσμα δεν ήταν εγγυημένο (ως προς την ποιότητα του ήχου). Εάν δεν υπήρχε "μαρούλι" μια κλασσική μέθοδος ήταν το κασσετοφωνάκι στο σπίτι (ουκ ολίγα τέτοια παραδείγματα υπάρχουν) με αποτέλεσμα άστα να πάνε καλύτερα... Απεναντίας, σήμερα μπορείς να βγάλεις εξαιρετικό αποτέλεσμα ακόμη και με έναν καλό ηλεκτρονικό υπολογιστή σπιτιού! Όπως και να ’χει το πράγμα, οι συνθήκες είναι σαφώς καλύτερες (για την ακρίβεια δεν υπάρχει καν σύγκριση). Και όμως: ενώ θα ήταν το απολύτως λογικό να βλέπουμε τα ελληνικά συγκροτήματα να πετάνε, σε μια εποχή μάλιστα που το metal παγκοσμίως μαστίζεται τόσο από την επιρροή της μουσικής βιομηχανίας (με τα όσα αυτή επιβάλλει), όσο και από την έλλειψη φαντασίας και τα αναμασήματα (χαρακτηριστικό παράδειγμα η λαίλαπα των διασκευών και των tributes), τελικά συμβαίνει το αντίθετο. Παράδοξο ίσως; Μάλλον όχι. Παλαιότερα όπου οι μεταλάδες και λιγότεροι ήταν, και λιγότερα μέσα διέθεταν (δεν υπήρχε διαδίκτυο πχ, τα περιοδικά ήσαν λιγότερα, τα fanzine ήταν μικρής "εμβελείας", έντονη "λογοκρισία" υπήρχε κλπ), αλλά και λιγότερα χρήματα είχαν, ήξεραν επί παραδείγματι τους Deceptor και συχνά-πυκνά άκουγες τέτοια ονόματα σε σχετικές συζητήσεις. Σήμερα η πιθανότητα να ακούσεις να αναφέρονται (πχ) οι Airged L’Amh είναι μάλλον λιγότερες κι από αχλαδιά να βγάλει μήλα. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Οι λόγοι είναι πολλοί και θλιβεροί. Ο κυριότερος; Ο Έλληνας μεταλάς απαξιοί να ασχοληθεί με τα ελληνικά συγκροτήματα ακριβώς επειδή δεν είναι ξένα. Λες και η ωραία ή καλή μουσική αναγνωρίζει χώρες και σύνορα... Βέβαια στο ερώτημα γιατί τότε τα ελληνικά συγκροτήματα είναι (για τα δεδομένα τόσο τα δικά τους όσο και του παγκόσμιου underground) δημοφιλή έως και ανάρπαστα κάποιες φορές στο εξωτερικό, οι διάφοροι μεταλαράδες κοιτούν σαν ροφοί με το στόμα ορθάνοιχτο... Άλλωστε είναι γνωστό ότι του Έλληνα αν του φέρεις ακόμη και σκατά και τους πεις πως είναι εισαγωγής θα πέσει με τα μούτρα πάνω, διότι... είναι εισαγωγής, πως να το κάνουμε.

Θα κάνω μια μικρή παύση και θα προχωρήσω στην ιστορία της ελληνικής σκηνής, για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι (κυρίως αυτό, αν και αποδεδειγμένα οι νεώτεροι έχουν γεννηθεί γνωρίζοντας ήδη τα πάντα, ως εκ τούτου δεν ενδιαφέρονται ποτέ να μάθουν τίποτε) ότι εδώ, σε αυτή τη μικρή γωνίτσα του πλανήτη που λέγεται Ελλάδα, η metal σκηνή μόνο ανύπαρκτη ή ανάξια ενασχόλησης δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί. Δεδομένου ότι είναι αδύνατον να αναφέρω ονομαστικά όλα τα συγκροτήματα που έχουν βγάλει κάτι το (απλώς) ενδιαφέρον (πόσο δε μάλλον όλα έχουν κυκλοφορήσει έστω και μια «δουλειά»), και έχοντας φυσικά πάντοτε στα υπ’ όψιν πως όσο πιο μεγάλο είναι το «αφιέρωμα» τόσο λιγότεροι θα το διαβάσουν (ακριβώς επειδή μιλάει για ελληνικά συγκροτήματα και όχι λόγω βαρεμάρας), έχω αποφασίσει να αναφέρω αυτά που εγώ θεωρώ σημαντικότερα στοιχεία. Ξεκαθαρίζω (και πάλι) πως όσα συγκροτήματα δεν αναφέρω καθόλου ή αναφέρω με "περικοπές", τούτο δεν γίνεται για κανέναν άλλο λόγο από την προσπάθεια να κάνω το "αφιέρωμα" όσο το δυνατόν μικρότερο (δεδομένου ότι θα είναι μεγάλο).

Την ιστορία της ελληνικής σκηνής την έχω χωρίσει σε 4 μέρη. Τους λόγους θα τους διαπιστώσετε και μόνοι σας, αλλά συνοπτικά θα αναφέρω πως έχουν προκύψει με βάση την πορεία ή καμπή ακολούθησε η σκηνή: στην πρώτη περίοδο (82-87) έχουμε τα πρώτα μπουσουλητά του βρέφους, το οποίο κάνει κάποιες αρχικές προσπάθειες να σταθεί στα ποδαράκια του. Στη δεύτερη (88-91) έχουμε να κάνουμε με μια εποχή που βγαίνουν συγκροτήματα (σχεδόν κυριολεκτικά) με το κιλό (!) αλλά τα πράγματα είναι δύσκολα: εν ολίγοις φως στο τούνελ δεν υπάρχει. Είναι η περίοδος που σφραγίζεται από σωρεία demo. Στην τρίτη περίοδο (92-98) έχουμε την έξαρση του death/black με όσα αυτή συνεπάγεται και στην τελευταία, από το 99 μέχρι σήμερα, έχουμε πλέον μια ελληνική σκηνή, ενήλικη, κυριολεκτική κούκλα! Μια κούκλα, που λίγοι της δίνουν σημασία όμως...

1982-1987

Θα μπορούσε να πει κανείς πως υπάρχουν πολλά συγκροτήματα που θα είχαν κάποιες "προδιαγραφές" να θεωρηθούν πρωτοπόροι στην εμφάνιση του metal στην Ελλάδα. Το πρόβλημα είναι πως ουσιαστικά κανένα από αυτά δεν ήταν metal. Εξάλλου ο όρος metal στις αρχές της δεκαετίας του 80 δεν ήταν και ιδιαίτερα διαδεδομένος, μερικοί εξακολουθούσαν να το βλέπουν ως μια άλλη μορφή της rock. Όπως και να'χει, με λίγη φαντασία ίσως, αλλά και δεδομένου ότι υπήρχαν κάποια «ύποπτα» στοιχεία στη μουσική τους, θα μπορούσαμε να βρούμε αρκετά, μιας και τα περισσότερα μάλλον κάπου μεταξύ rock και hard rock περιορίζονταν. Προσωπικά θεωρώ πως (ημι)επισήμως η όλη ιστορία μπορεί να ξεκινήσει με τους Θεσσαλονικείς Northwind και το δίσκο τους“Northcoming” που κυκλοφόρησε το 1982 (από την ΕΜΙ παρακαλώ!). Αυτά που γράφαμε πιο πάνω σίγουρα ισχύουν και για τους Northwind: πιο πολύ προς το (τότε) hard rock έτειναν, απλά θεωρώ πως η μουσική τους είχε κάποια άλλα στοιχεία που θα μπορούσαν υπό συνθήκες να θεωρηθούν πιο metal -με μια σύγχρονη παραγωγή δηλαδή-, σε σχέση με άλλα συγκροτήματα της εποχής. Το πρώτο, όμως, όντως metal συγκρότημα νομίζω πως ήταν οι Vice Human οι οποίοι 2 χρόνια μετά (1984) κυκλοφόρησαν το ομώνυμο άλμπουμ τους. Μάλιστα, παρόλο που το metal στην Ελλάδα εξακολουθούσε να βρίσκεται σε εμβρυακή μορφή, ένα χρόνο αργότερα τολμούν και κυκλοφορούν και δεύτερο δίσκο υπό τον τίτλο “Metal Attack”. Το 1985 όμως μας επιφυλάσσει μια έκπληξη (όπως εξελίχθηκε δηλαδή): το (κατ’ εμέ) σημαντικότερο ελληνικό συγκρότημα όλων των εποχών, οι Flames «σκάνε μύτη» με το αριστουργηματικό “Made in Hell” (κριτική μου για τον δίσκο, εδώ)! Η ιστορία των Flames βασικά έχει αρκετό γέλιο (για όσους την γνωρίζουν), όμως το συγκρότημα έκανε κάτι δύσκολο: εκείνη την εποχή (για να χαριτολογήσουμε και λίγο) κάθε μέρα προέκυπτε και ένα καινούριο ελληνικό συγκρότημα (αν και εδώ που τα λέμε το χαριτολόγημα μάλλον δεν απέχει και πολύ από την αλήθεια!). Κοινό σημείο αναφοράς όλων αυτών των συγκροτημάτων ήταν το ότι όλα (μηδενός εξαιρουμένου) "είχαν στα σκαριά συμβόλαιο με γνωστή εταιρία και ήδη βρίσκονταν στο στούντιο για τις ηχογραφήσεις του πρώτου τους δίσκου"! Ένα ακόμη κοινό σημείο αυτών των συγκροτημάτων ήταν ότι την ημέρα που έμπαιναν στο αεροπλάνο για να ηχογραφήσουν τον δίσκο στο εξωτερικό (sic), ήταν και η τελευταία φορά που ακούγαμε από δαύτους! Όταν λοιπόν πρωτοεμφανίσθηκαν οι Flames (με την -επαναλαμβάνω- πραγματικά ενδιαφέρουσα αν και αστεία κατ’ εμέ ιστορία πίσω τους!) όλοι είπαν "καλά, πάνε κι αυτοί". Άλλωστε κατά τις… παραδόσεις είχαν προαναγγείλει τον δίσκο τους, ηταν συγκρότημα από το εξωτερικόν, κλπ, κλπ! Και όμως, οι Flames είναι οι πρώτοι που το ’παν και το ‘καναν! Και σε μια εποχή που το metal στην Ελλάδα ήταν όχι απλώς υπανάπτυκτο αλλά μάλλον κάτι περισσότερο… Μέχρι σήμερα το Made in Hell εξακολουθεί να παραμένει ένας από τους καλύτερους ελληνικούς metal δίσκους όλων των εποχών, παρόλο που έχει μάλλον μια από τις χειρότερες προφορές αγγλικών που έχουν υπάρξει παγκοσμίως (είχαμε πάντοτε πρόβλημα σε αυτόν τον τομέα) αλλά και μια όχι ιδιαίτερα καλή παραγωγή (για να ακριβολογούμε την θεωρώ κάκιστη)! Ένα χρόνο αργότερα κυκλοφορούν το “Merciless Slaughter” αλλά δυστυχώς δεν είναι το ίδιο καλό με το ντεμπούτο τους -αν και σε καμία περίπτωση δεν είναι άσχημο. Το 1986 εμφανίζονται οι Vavel με τον ομώνυμο δίσκο τους, που θεωρείται αρκετά σημαντική κυκλοφορία. Φτάνουμε αισίως στο 1987 όπου οι Flames πρωτοπορούν και κυκλοφορούν ένα live EP υπό τον τίτλο “Live in the Slaughterhouse” (εδώ άλλοι δε μπορούσαν να βγάλουν κανονικό δίσκο και οι Flames έβγαλαν live! Για σκεφτείτε το λίγο…). Την ίδια χρονιά όμως έχουμε μερικές ενδιαφέρουσες κυκλοφορίες: οι Spitfire βγάζουν το “First Attack”, οι Εξόριστοι τους “Δωριείς”, οι Crush το “Kingdom of the Kings” (το οποίο είναι αναμφισβήτητα από τις κορυφαίες δουλειές όλων των εποχών στην Ελλάδα. Κι εδώ να κάνω μια σημείωση: αυτός ο δίσκος έχει κυκλοφορήσει το 1993. Για κάποιον πολύ μυστηριώδη και σκοτεινό λόγο που δεν έχω ανακαλύψει ακόμη, πάντοτε λέω -διότι έτσι μου'χει κολλήσει- πως έχει βγει το 1987. Συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες!), οι Northwind επανέρχονται με το δεύτερο (καλύτερο και τελευταίο τους) “Mythology”, ενώ παράλληλα πρωτοεμφανίζεται και ένα από τα κορυφαία ελληνικά γκρουπ όλων των εποχών, οι Sarissa με το... διαπλανητικών διαστάσεων “Demo ‘87” (ή για να είμαι σωστός, οι φήμες λένε ότι αυτό εδώ είναι το δεύτερο demo των Sarissa, αλλά 20 χρόνια τώρα δεν έχω καταφέρει όχι μόνο να το βρω αυτό το demo αλλά ούτε καν να γνωρίσω κάποιον άνθρωπο που έστω να το'χει δει ποτέ του). Την ίδια χρονιά ο Nigel Foxxe αποχωρεί από τους Flames και δημιουργεί τους Thanatos Inc. Με τους οποίους κυκλοφορεί το εκπληκτικό “Life Ltd.”. Α, και φυσικά κάπου προς τα τέλη αυτής της πρώτης περιόδου εμφανίζεται μια από τις πλέον... μυθικές φιγούρες της ελληνικής σκηνής, ο Τσιμπινουδάκης! Νομίζω η πρώτη του εμφάνιση ήταν με τους Vaal! :)
Κάπου εδώ "τελειώνει" ιστορικά η πρώτη περίοδος της ελληνικής σκηνής, όχι όμως και η καθεαυτή ιστορία της.

Μερικά στοιχεία για να γίνουν κατανοητές οι συνθήκες υπό τις οποίες γεννήθηκε η ελληνική metal σκηνή: τότε υπήρχε ήδη μια μεγάλη rock σκηνή στην Ελλάδα: Λάκης με τα Ψιλά Ρεβέρ, Πουλικάκος, Παπακωνσταντίνου, Άσημος, Τουρνάς, Φατμέ κλπ, κλπ. Κινητικότητα υπήρχε και μάλιστα έτονη. Το rock γενικά ήταν πάντα στη μόδα αλλά ιδίως από τα μέσα της δεκαετίας του 70 μέχρι και μια δεκαριά χρόνια μετά (τουλάχιστον) αποτελούσε ήχο "πρώτης γραμμής". Σε παγκόσμιο επίπεδο, ονόματα όπως Deep Purple, Led Zeppelin, Jethro Tull πολύ απλά προκαλούσαν ρίγος, εκτός από τον συνωστισμό! Δεδομένου ότι -όπως είπα και στην αρχή- ο όρος metal ακόμη δεν ήταν ούτε καθιερωμένος, ούτε ευρέως αποδεκτός (χαρακτηριστικά να αναφέρω πως όταν οι Maiden πηγαν το 1978 demo τους στον Neal Kay (Heavy Metal Soundhouse) και του είπαν "είμαστε οι Iron Maiden, ένα heavy metal συγκρότημα", η απάντηση ήταν "οκ, θα το ακούσω, αλλά τι heavy metal μου λες, hard rock είσαστε όλοι"), τα πρώτα ελληνικά metal συγκροτήματα οι εταιρίες τα έβλεπαν ως rock κι όχι ως κάτι διαφορετικό. Αυτό εξηγεί πως όλα εκείνα τα συγκροτήματα (που αρκούσε ή να έχουν λίγη στοιχειώδη κινητικότητα, ή κάποιον γνωστό να βοηθήσει) έβρισκαν σχετικά εύκολα συμβόλαιο με κάποια μεγάλη εταιρία (EMI, FM κλπ). Βέβαια αυτό εξηγεί και το γιατί όλες οι τότε παραγωγές ήταν... "ελαφρολαϊκές": το Made in Hell πχ που αποτελείται από σχετικά σκληρές συνθέσεις, έχει παραγωγή σχεδόν rock, και το ίδιο ισχύει και για τους άλλους δίσκους που είχαν βγει τότε. Αυτό το γεγονός επηρέαζε πάρα πολύ το τελικό αποτέλεσμα.
Γενικά, αυτά που πρέπει να κρατήσουμε από αυτήν την πρώτη περίδο της ελληνικής metal σκηνής είναι τα εξής: πρώτον, το metal στην Ελλάδα ξεκινάει να λαμβάνει σάρκα και οστά, να ξεφεύγει δηλαδή από τη φάση του "ακούω" μόνο και να περνάει και στην φάση του "παίζω" κιόλας. Δεύτερον, τα ελληνικά metal συγκροτήματα τα έβλεπαν ως rock, κι έτσι δικαιολογούνται και οι rock παραγωγές των δίσκων τους, και το γεγονός ότι όποιο γκρουπ έβγαινε, με σχετική ευκολία έβρισκε δισκογραφική εταιρία να βγάλει δίσκο. Τρίτον, οι Flames είναι πραγματικά μια μοναδική περίπτωση στα χρονικά: άλλοι πάσχιζαν να βγάλουν έστω και την πρώτη τους δουλειά, και οι Flames όχι μόνο έβγαλαν τρεις (!), αλλά επειδή πλακώθηκαν στο ενδιάμεσο υπήρξε και η αποχώρηση του τραγουδιστή/κιθαρίστα Nigel Foxxe ο οποίος ακολούθησε σόλο καριέρα βγάζοντας και δίσκους. Αυτά τα παληκάρια πραγματικά δεν έπαιρναν χαμπάρι από τίποτε (σημειωτέον, έβγαλαν κι ένα... Greatest Hits... όταν λέμε ότι τα παληκάρια δεν καταλάβαιναν μία, το εννοούμε!). Και το θέτω έτσι, διότι η προσφορά των Flames στην ελληνική σκηνή ήταν πραγματικά τόσο μεγάλη ακριβώς γι'αυτόν τον λόγο. Αν οι Flames είχαν ακολουθήσει διαφορετική πορεία, πιθανώς το ελληνικό metal όχι μόνο να ήταν τελείως διαφορετικό σήμερα, αλλά να είχε εξαφανισθεί και τελείως κάποια στιγμή στο παρελθόν.

Λίγο πριν κλείσω το πρώτο μέρος, ένα παραλειπόμενο συν μια μπηχτή: το πρώτο, πριν από 3 ή 4 χρόνια συζήταγα περί ελληνικού metal με έναν γνωστό μου Άγγλο, ηλικίας 50φεύγα χρονών (μιλάμε ότι το παληκάρι ξεκίνησε ν'ακούει metal με τους... πιτσιρικάδες Bλack Sabbath κι έχει δει τα πάντα!). Η εικόνα που είχε για την Ελλάδα ήταν ότι "αρχαία, έχετε, ιστορία έχετε, εκπληκτικό φαγητό έχετε, αλλά metal δυστυχώς δεν έχετε, παρά μόνο στα τελευταία χρόνια". Του'στειλα λοιπόν ένα cd με παλαιό υλικό -από τα χρόνια έως το 90. Την ίδια μέρα που το έλαβε, το άκουσε όλο: όχι μόνο έπαθε πλάκα γενικώς, αλλά ειδικότερα για τους Flames η απάντησή του ήταν "these guys are geniouses". Μάλιστα πορώθηκε τόσο πολύ με την ελληνική σκηνή, που στα καπάκια κάνει και μια συνέντευξη για το e-zine -το πάλαι ποτέ Μetal Gospel- που έγραφε σε κάποιο νέο και καλό ελληνικό συγκρότημα. Το δεύτερο, όπως αρέσκομαι να λέω, SUPPORT UNDERGROUND. Κρατήστε την την κουβέντα, θα μας απασχολήσει...



Για την ώρα αυτά τα ολίγα. Θα υπάρξει (μεγάλη) συνέχεια.

Σχετικό link, εδώ.

ΥΓ. Παραπλεύρως, στο "κουτί" μας υπάρχει πολύ ακουστικό υλικό. Έτσι για να γίνει κατανοητό τι έχει βγάλει αυτή η χώρα...