Οι 100 μεγάλοι Έλληνες - Fin

Και είχαμε λοιπόν και την ολοκλήρωση αυτού του μεγάλου συμβάντος που εδώ και μέρες ήθελα να σχολιάσω μα δεν προλάβαινα λόγω της δουλειάς που μας έχει φάει εσχάτως (το έχουμε πει άλλωστε: αν η δουλειά ήταν κάτι καλό δεν θα μας πλήρωναν γι'αυτήν).
Μέγας Αλέξανδρος λοιπόν. Λίγο έως πολύ αναμενώμενο, όχι μόνο για τους λόγους που προσφάτως είχαμε αναπτύξει (παρεμπιπτόντως ρίχτε μια ματιά και στην εξ-αιρετικά ενδιαφέρουσα άποψη του polse).

Κατ' αρχήν, ας πούμε δυο λόγια για την όλη (τελική) εκπομπή: εν πολλοίς, φαρσοκωμωδία (αν και είχε και τα όμορφά της, όπως τον κύριο Δεσποτόπουλο για παράδειγμα!). Δεν διαφωνώ ότι για καθέναν από τους δέκα είχε επιλεχθεί κάποιος να τον παρουσιάσει, αλλά το να κάθονται να τρώγωνται στο πλατώ για το αν ήταν καλύτερος ο τάδε ή ο δείνα ήταν πραγματικά αστείο, πόσω δε μάλλον όταν μιλάμε για τελείως διαφορετικές (είτε εξ αντικειμένου είτε εκ περιστάσεων) προσωπικότητες. Πως μπορείς πχ να συγκρίνεις τον Βενιζέλο με τον Καραμανλή, ακόμη κι αν είναι και οι δύο πολιτικοί; Αδύνατον. Αυτό λοιπόν ήταν μια μεγάλη (αν και οφθαλμοφανής) παγίδα που δυστυχώς δεν διέκρινε κανείς (πιθανώς από την "πώρωση" των στιγμών). Ιδιαίτερη εντύπωση (αρνητική) μου προκάλεσε η ημιμάθεια κάποιων παρευρισκομένων (διότι δεν θέλω να πω ότι επρόκειτο για ηθελημένη διαστρέβλωση των ιστορικών γεγονότων), όπως για παράδειγμα κάποιες μυστήριες απόψεις περί Περικλέους που εξεφράσθησαν (για να μπουν ευτυχώς σχεδόν άμεσα στην θέση τους από το "ακροατήριο"). Γενικά ειπώθηκαν πάμπολλες ιστορικές ανακρίβειες, με μοναδικό γνώμωνα την... υποβάθμιση του "αντιπάλου" προκειμένου να βοηθηθεί "το δικό μας παιδί", ατόπημα στο οποίο υπέπεσαν πολλοί. Δε μου λέτε ρε φωστήρες: ένας Περικλής ή ένας Πλάτωνας (κρατήστε τα αυτά τα δυο ονόματα) χρειάζεται υποβάθμιση; Ή μήπως θα τα βάψει μαύρα που βγήκε κάτω από τον (κάθε) Παπανικολάου; Μην πω το άλλο το αστειότατον (όταν ήδη ήμασταν στην τελική τριάδα) όπου η κατά τα λοιπά συμπαθέστατη κυρία Χούκλη δίκην μιζαδώρου "ενημέρωνε" τους παρευρισκομένους ότι ο Παπανικολάου διάβαζε Πλάτωνα, ή ότι συμπαθούσε τον Καραμανλή... Ακόμη κι αυτοί που επεχείρησαν να μειώσουν τον Κολοκοτρώνη ξέχασαν πως αν δεν ήταν ο Κολοκοτρώνης πιθανώς εμείς να μην ήμασταν σήμερα έτσι όπως είμαστε. Αστειότητες...

Για να καταλάβετε πόσο "σκοτεινά" και "δυσνόητα" είναι τα διαχωριστικά σημεία ανάμεσα σε τόσο μεγάλες προσωπικότητες, ακόμη κι αν είναι ομορές θα σας θέσω ένα ερώτημα: είναι γνωστό ότι η Παγκόσμια Φιλοσοφία χωρίζεται στους προσωκρατικούς και στους... υπολοίπους. Το σημείο τομής είναι το πρόσωπο του Σωκράτη, ο οποίος ήταν αναντίλεκτα μια από τις μεγαλύτερες μορφές που ανέπνευσαν οξυγόνο σε τούτον τον πλανήτη. Έχετε, λοιπόν, αναρωτηθεί κατά πόσον τον γνωρίζουμε τον Σωκράτη; Κατά πόσον ο Σωκράτης ήταν όντως ο Σωκράτης που ξέρουμε; Δεν κάνω καθόλου πλάκα και μην με κοιτάτε καθόλου λοξά. Ο Σωκράτης δεν έγραψε ποτέ του τίποτε και όλα τα γνωρίζουμε από τον Πλάτωνα, του οποίου οι Διάλογοι είχαν ως κεντρικό πρόσωπο τον Σωκράτη (με όσα αυτό συνεπαγόταν, δηλαδή την Διαλεκτική, την Ηθική κλπ, κλπ). Άρα, για να "απεικονίσουμε" τον Σωκράτη αποδεχόμαστε σιωπηρά και δίχως καν να μας περάσει από το μυαλό πως ο Πλάτωνας έχει περιγράψει απόλυτα τον Σωκράτη ακριβώς όπως ήταν, παραθέτοντας τα λόγια που είπε. Εδώ όμως αναφύεται ένα άλλο πρόβλημα, ότι ο Πλάτωνας συνέχισε να συγγράφει ακόμη κι όταν ο Σωκράτης είχε πλέον πεθάνει, άρα αν αποδεχθούμε το πρώτο σκέλος της υπόθεσης αυτομάτως καταλήγουμε σε άτοπο. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο αν αναλογιστούμε ότι ο Σωκράτης ήταν όντως ακριβώς όπως τον περιέγραφε ο Πλάτωνας, ίσως μέχρι τελικού κόμματος κιόλας, γεγονός που γνωρίζουμε από τρία αναμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα: πρώτον, ότι οι Αθηναίοι έκαναν τα πάντα για να τον φάνε. Δεύτερον, ότι το σκυλομετάνοιωσαν σχεδόν αμέσως με το που τον έφαγαν. Και τρίτον, ότι δεν υπήρξε ούτε ένας σύγχρονος ή έστω "άμεσα" μεταγενέστερος που να αμφισβήτησε το πρόσωπο του Σωκράτη ως προς τα πλατωνικά κείμενα. Άρα ο Σωκράτης ήταν όντως έτσι. Πως γίνεται όμως να ήταν ακριβώς έτσι ένας άνθρωπος που ποτέ του δεν άφησε ούτε μία αράδα λέξεις, παρά μόνο γνωρίζουμε γι'αυτόν όσα μας έχουν μαρτυρήσει άλλοι; Απλούστατο: διότι ο Πλάτωνας ήταν το τεράστιο και απίστευτο μυαλό που ήταν. Γι'αυτό και μελετάται παγκοσμίως 2500 χρόνια μετά, γι'αυτό και θεωρείται κορυφή, γι'αυτό και όλοι μιλάνε για τον Πλάτωνα. Διότι απλούστατα ήταν ο Πλάτωνας, ένα μυαλό τεράστιο όσο δεν πήγαινε: ο Πλάτωνας δεν διδάχθηκε απλώς από τον Σωκράτη. Η διδασκαλία του Σωκράτη ήταν τόσο δυνατή, αληθινή και καθαρή που κυριολεκτικά εμπότισε πλήρως, έως και μετάλλαξε το μυαλό του Πλάτωνα, την ηθική του και την εν γένει στάση Ζωής του ολάκερη. Άρα ποιος ήταν σημαντικότερος; Ο Σωκράτης που έκανε έτσι τον Πλάτωνα, ή ο Πλάτωνας άνευ του οποίου ίσως να μην ξέραμε καν σήμερα τον Σωκράτη; Φυσικά ένα τέτοιο ερώτημα δεν υπάρχει λόγος να απαντηθεί, διότι απλούστατα ο ένας ήταν ο Σωκράτης, ο άλλος ο Πλάτωνας, όπως αντίστοιχα ο παράλλος είναι ο Μεγαλέξανδρος και πάει λέγοντας. Μοναδικές προσωπικότητες. Κορυφαίες. Μέγιστες.

Σε κάποιο σημείο ειπώθηκε κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον, αν και γελοιωδώς αναληθές (μιας και ειπώθηκε με ιδιαίτερο στόμφο, κάπου μεταξύ οργής και απαξίωσης): ότι αν η εν λόγω ψηφοφορία ήταν παγκόσμια, οι 3 φιλόσοφοι θα ήταν πρώτοι. Σωστότατο!
Το πρόβλημα είναι ότι την ίδιαν στιγμή είναι δραματικότατα λάθος (και το οποίο δυστυχώς επικρατεί). Διότι ο Σωκράτης, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης θα έβγαιναν πρώτοι αν σε παγκόσμιο επίπεδο ψήφιζαν Ακαδημαϊκοί. Αν ψήφιζαν φυσικοί, το πιθανότερο είναι ότι θα έβγαινε ο Δημόκριτος (ο οποίος έχει στα σωσμένα έργα του και αριστουργηματιές παρεναίσεις πέραν της φυσικής, παρεμπιτόντως). Ως επίσης -για να το φέρουμε πιο πολύ στα δικά μας μέτρα και σταθμά- αν ψήφιζαν σε παγκόσμιο επίπεδο και οι απλοί καθημερινοί πολίτες μάλλον δεν θα έβγαιναν πρώτοι, αλλά ίσως ούτε καν στην δεκάδα. Γενικά οι ξένοι έχουν τελείως διαφορετικό τρόπο σκέψης και ακόμη πιο διαφορετικά κριτήρια. Και για να υπενθυμίσω αυτό που έγραψα πιο πάνω, ο Πλάτων δεν έχει την παραμικρή ανάγκη να βγει πρώτος, ένατος ή ογδοηκοστός έκτος. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε εμείς είναι που αναδεικνύει τον Πλάτωνα και τον κάθε Πλάτωνα στην θέση την οποίαν τελικώς έλαβε ο καθείς. Και αυτό είναι που έχει τεράστια αξία.

Και ο τρόπος σκέψης μας ανέδειξε τον Μέγα Αλέξανδρο.
Έναν Μέγα Αλέξανδρο που όπως ήδη έχω αναφέρει εκτιμώς πως οι περισσότεροι ψήφισαν κατά κύριο λόγο για την διένεξή μας με τα Σκόπια. Χμμμμμμμμμμμ......... αυτό, είναι μόνο η μια όψη του νομίσματος. Ήθελα να έγραφα από το πρώτο σεντόνι και την δεύτερη, το βρήκα όμως πιο ενδιαφέρον να την άφηνα θαμμένη δίχως καν το παραμικρό υπονοούμενο. Αλήθεια, έχει κάτσει κανείς σας να αναρωτηθεί για ποιον λόγο έχουμε όλη αυτή τη μανία με τον Μεγαλέξανδρο; Και εννοώ να αναρωτηθεί αυστηρά αντικειμενικά, δίχως τις υποτιθέμενες διανοουμενιστικές παπαριές που κουβαλάει στο κεφάλι του καθένας έχωντας την απόλυτη επίγνωση ότι τα ξέρει όλα (ενώ στην πραγματικότητα όχι μόνο δεν ξέρει τίποτε, αλλά ενοχλεί κι εμάς που όντως τα ξέρουμε!). Ξαναλέω: αντικειμενικά. Να σας το πω αλλιώς. Από τα αρχαία χρόνια ο Κύκλος ήταν το σύμβολο που όλοι θεωρούσαν Τέλειο. Η επιχειρηματολογία γνωστή: δεν έχει αρχή και τέλος, όλα τα σημεία ισαπέχουν από το κέντρο κλπ, κλπ, κλπ. Επίσης, ο Κύκλος είναι ένα σύμβολο που προκαλεί εσωτερικά ερεθίσματα στον άνθρωπο. Πάντα μας τραβάει η Πανσέληνος, πάντα ζωγραφίζαμε από παιδιά κιόλας στρογγυλή την Γη, πάντα είχαμε τον κύκλο ως σημείο αναφοράς ακόμη και στις καθημερινές μας εκφράσεις. Αυτά και πάμπολλα άλλα συμβαίνουν επειδή ο Κύκλος είναι λεγόμενο Αρχέτυπο. Τα Αρχέτυπα δεν είναι απλώς πρότυπα. Πρακτικά είναι ακριβώς αυτά που περιέγραψε ως Ιδέες ο Πλάτωνας. Μην ξεφεύγουμε όμως. Ο Κύκλος είναι αρχέτυπο. Ο Σταυρός (που φυσικά δεν περίμενε του χριστιανοί να διαδωθεί στον κόσμο) είναι Αρχέτυπο. Η Φωτιά είναι Αρχέτυπο. Το ίδιο και ο Κεραυνός. Και πάει λέγοντας. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στις προσωπικότητες, διότι τα αρχέτυπα δεν είναι μόνο τα σύμβολα. Ο Μέγας Αλέξανδρος λοιπόν νομίζω ότι είναι Αρχέτυπο και ξέρετε γιατί; Εδώ θα γελάσουμε πολύ κι αυτό διότι ο Μέγας Αλέξανδρος μόνο αυτός που οι προπαγανδιστές (διαφόρων τάσεων) διατυμπανίζουν δεν ήταν...

Όπως προανέφερα, έχω την αίσθηση πως οι περισσότεροι ψήφισαν Μεγαλέξανδρο για την διένεξή μας με τα Σκόπια. Σίγουρα θα ήταν ψηλά στην αξιολογούμενη κλίμακα ο Μέγας ακόμη και δίχως τους Σκοπιανούς, πιθανώς να ήταν ξανά πρώτος κιόλας, όμως ίσως να μην ήταν τόσο άνετα πρώτος και μάλιστα σχεδόν σε ολόκληρη τη διαδικασία με τις τρεις κλιμακωτές ψηφοφορίες (για τους 100, για τους 10 και εν συνεχεία για τον έναν). Υπάρχει όμως και ο πιο ισχυρός υποσυνείδητος λόγος κατά τον οποίον ο Έλληνας βλέπει στον Μεγαλέξανδρο τον εαυτό του. Και δεν κάνω καθόλου πλάκα...
Ξαναρωτάω: έχετε σκεφτεί τι ήταν ο Μεγαλέξανδρος; Ήταν ένας άνθρωπος των άκρων, ακριβώς όπως ο ΝεοΈλληνας. Με τα πλείστα όσα χαρίσματα, μα και τα πλείστα όσα μειονεκτήματα συνάμα, όπως ο ΝεοΈλληνας. Υπερβολικά φιλόδοξος μα δίχως το παραμικρό μέτρο και με μια τάση προς την καλοπέραση, όπως ο ΝεοΈλληνας. Τετραπέρατος και οξύνους, μα βολεψάκιας και υπερφύαλος, όπως ο ΝεοΈλληνας. Ικανός να κατακτήσει τα πάντα ακόμη και υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες, μα εξίσου ικανός να καταστρέψει τα πάντα και να φτάσει στο χείλος της καταστροφής επειδή πχ πούλησε τον καλύτερό του φίλο και δη, μέσα σε συνθήκες ευδαιμονικού κορεσμού, ακριβώς όπως ο ΝεοΈλληνας.
Ένας Μέγας Αλέξανδρος τον οποίον ακολούθησαν πιστά και με τυφλή εμπιστοσύνη πλήθος στρατιωτών (που ήξεραν πολύ καλά τι σήμαινε αυτό), στον οποίον όμως άρχισαν να μουρμουρίζουν επειδή άλλαξε συνήθειες. Ένας Μέγας Αλέξανδρος ο οποίος σκότωσε τον καλύτερό του φίλο σε μια στιγμή απύθμενης οργής και που παραλίγο ν'αυτοκτονήσει μόλις συνειδητοποίησε τι έκανε και που παρόλη την στάση του δεν τον πούλησε κανείς (αν και θα μπορούσε). Ένα απίστευτο στρατηγικό μυαλό που ικανοποίησε όλες τις φιλοδοξίες του στο έπακρο, που είχε όμως το σθένος να χύσει στην έρημο το "μισό ποτήρι" νερό που του προσέφεραν για να δείξει ότι είναι ίσος με τους συμμαχητές του. Ένας Μέγας Αλέξανδρος που μπροστά στον Γόρδιο Δεσμό μηχανεύτηκε την απλούστατη λύση του Σπαθιού αντί για την καταπόνηση του να ψάξει βρει την άκρη, που μόλις είδε από κοντά την περσική χλιδή κατακτήθηκε δίχως δεύτερη σκέψη, μα που ποτέ όμως δεν σκέφτηκε απλά ή ανεπαρκώς στην μάχη ή στην εδραίωση της κυριαρχίας του ή στο κτίσημο πόλεων στα σωστά σημεία κλπ. Πόσα και πόσα θα μπορούσαμε να πούμε για τον Μέγα Αλέξανδρο. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι αν ο Μέγας Αλέξανδρος ζούσε σήμερα θα έβριζε καθημερινά το Δημόσιο αλλά την ίδια στιγμή θα έβαζε λυτούς και δεμένους για να μπει σε αυτό και δη, μονιμοποιημένος. Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε, απλούστατα, σχεδόν όλα τα ακραία στοιχεία που συνθέτουν την ψυχοσύνθεση του ΝεοΈλληνα. Και όσο κι αν δεν μας πηγαίνει το μυαλό, αυτά τα στοιχεία τα αναγνωρίζει το υποσυνείδητο, ευκολότατα κιόλας. Όσο κι αν μας φαίνεται περίεργο. Ψιλά γράμματα θα μου πείτε. Πιθανώς ναι. Και μάλλον δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία, αφού πρακτικά οι περισσότεροι βάζουν μπροστά στις προσωπικές τους συμφωνίες ή διαφωνίες και κολλάνε στον (κάθε) μεγαλέξανδρο τα κουσούρια που κατά το δοκούν επιθυμούν (σβήνοντας ταυτοχρόνως όλα όσα θεωρούν "εσφαλμένα"). Και εν προκειμένω μάλλον θα έπρεπε να μας προβληματίσει αυτή η επίσης ακραία συμπεριφορά (αφού ναι μεν θέλουμε να το κάνουμε εμείς στους άλλους, αλλά όταν το κάνουν οι άλλοι στους δικούς "μας" τότε γίνεται χαμός.

Κατακλείδα δε νομίζω να υπάρχει. Δεν υπάρχει λόγος να υπάρχει. Δηλαδή, όχι πέραν των όσων είχαμε πει και στο πρώτο σεντόνι, ότι δηλαδή η όλη διαδικασία ήταν μάλλον αστεία αλλά με ανεκτίμητα αποτελέσματα, συν το ότι πάμπολλοι "μεγάλοι" μπήκαν στην εκατοντάδα από ηλιθιωδώς έως μην πω τι άλλο... Και για να μείνουμε στον Μεγαλέξανδρο, κατ' εμέ -όσο κι αν κωλοχτυπιούνται αι ορδαί πολλών και διαφόρων περιέργων και μη-ο Μεγαλέξανδρος είναι από τις μέγιστες προσωπικότητες παγκοσμίως. Κι αναφορικά με τον κύριο που είπε ότι αν η ψηφοφορία ήταν παγκόσμια θα έβγαιναν ασυζητητί πρώτοι οι 3 φιλόσοφοι να του υπενθυμίσω πως μάλλον του διέφυγε ότι για τον Μεγαλέξανδρο ήρθαν δύο Βρεττανοί (των οποίων η παρουσία και κυρίως η επιχειρηματολογία δεν το κρύβω ότι και μου άρεσε και με συγκίνησε) ενώ για τους 3 φιλόσοφους ούτε μισός. Και επειδή αφήσαμε μια εκκρεμότητα ανοικτή πιο πάνω, να την κλείσουμε: σας είχα πει να κρατήσετε δυο ονόματα: του Περικλή και του Πλάτωνα.
Αυτοί ήταν οι επιλογές μου.
Χαίρετε.