Περί Προτάσεων ΙΙΙ: Δημοσιονομικά

Και ήρθε η ώρα μετά τα μέρη Ι και ΙΙ να μιλήσουμε για το μπικικίνι...
Οπότε κάντε ένα φραπεδάκι κι έχετε και κανά ηρεμηστικό δίπλα καλού-κακού διότι ακολουθεί σενδονάρα στα γνωστά πρότυπα τούτου εδώ του βλογιού. Για περίπτωση που είτε έχετε πάθει έλκος από τους πολλούς φραπέδες, είτε βαριέστε να διαβάσετε όλο αυτό το τερατούργημα, μπορείτε να περάσετε απευθείας στην κατακλείδα, αν και δεν θα σας το συνιστούσα μιας και θα χάσετε όλη την ουσία και τα αναμφιβόλως πολύ γουστόζικα σχόλιά μου (να παινέψουμε λίγο και το σπίτι μας!).
Επίσης, στο τέλος-τέλος θα έχει και κάποια σημαντικά λινκ.

Και μιας για μπικικίνι ο λόγος, από που να ξεκινήσεις και που να τελειώσεις... Ανεξάντλητο είναι το ρημάδι (εχμ, το θέμα, όχι το μπικικίνι, αυτό μας ετελείωσε προ πολλού).
Αρκεί να αναλογιστούμε τι είναι ο οικονομολόγος, και θα καταλάβουμε: οικονομολόγος είναι ο επιστήμων που αύριο θα προσπαθήσει να σου εξηγήσει γιατί δεν έγινε σήμερα αυτό που μετά βεβαιότητος είχε προβλέψει χθες.
Μία παράλληλη πραγματικότητα που πρέπει να γνωρίζουμε είναι η εμπλοκή των οικονομολόγων στο παγκόσμιο γίγνεσθαι (όχι μόνο οικονομικό): ας υποθέσουμε ότι έχουμε 52 φασόλια και τα δίνουμε σε κάποιον ειδικό προκειμένου να λειτουργήσει το σύστημα που μας απασχολεί. Με σειρά από μαθηματικούς τύπους, υποθέσεις, ενδεχόμενα κλπ, ο οικονομολόγος τα κάνει όλα να λειτουργούν ρολόι ωσάν να επρόκειτο για κάποιο αεικίνητο. Μέχρι την στιγμή όμως που με κάποιον τρόπο θα εξαφανιστεί ένα φασόλι: τότε όλο το σύστημα καταρρέει.
Αν τώρα προσθέσουμε και την υπόσταση του καπιταλισμού (ως παγιωμένο οικονομικό σύστημα), θα καταλάβουμε ακόμη περισσότερο: καπιταλισμός είναι το οικονομικό σύστημα όπου έχεις μία μπριζόλα, θεωρείς ότι την έχεις κάνει πέντε μπριζόλες και με αυτές τις εικονικές πέντε μπορείς να θρέψεις δέκα άτομα τα οποία χρειάζονται μία μπριζόλα έκαστο (οπότε οι πέντε πρέπει να πάρουν από μία μπριζόλα δάνειο κλπ).
Επίσης πριν προχωρήσουμε θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και κάτι: τι ακριβώς ισχύει για τα οικονομικά. Δίχως να είμαι οικονομολόγος, θα πω σχεδόν μετά βεβαιότητος ότι δεν ισχύούν αυτά που ισχύουν στα καθημερινά οικονομικά του "μικροκόσμου", δηλαδή του καθενός μας. Θέλω να πω, ότι για τον καθέναν μας αν έχω 10 ευρώ στην τσέπη και βάλω άλλα 10 ευρώ αυτομάτως θα έχω 20 ευρώ. Αν στην συνέχεια δώσω τα 15 τότε θα μου μείνουν 5 κ.ο.κ. Στα οικονομικά παγκοσμίως όμως έχω διαπιστώσει ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αφού υπάρχουν αστάθμητοι παράγοντες όπως μαζική επίθεση κίτρινων μονόκερων στο χρηματιστήριο DAX μπορεί να οδηγήσει σε πτώση των αξιών στο Dow Jones, η οποία μέσα από την αύξηση των τιμών φυκιών να οδηγήσει τελικώς στην χρεωκοπία της Ζιμπάμπουε και μοιραία στο κλείσιμο 3 πολυεθνικών στην Ιαπωνία.

Γιατί τα λέω αυτά;
Διότι απλούστατα οι κανόνες του παιχνιδιού δεν είναι οι ίδιοι όταν αλλάζεις κλίμακα και αυτό πρέπει να το'χουμε κατά νου συνεχώς. Οπότε ας επιστρέφουμε στα δικά μας σιγά, σιγά.

Μερικά από τα καυτά σημεία διχογνωμίας των ημερών είναι και τα εξής:
-να φύγουμε από το ευρώ, ή όχι;
-να φύγουμε από το μνημόνιο, ή όχι;
-είναι το χρέος απεχθές; (προσοχή στην ορθογραφία, θα ασχοληθούμε μετά με αυτήν)
κλπ, κλπ.

Το να απαντάει ο καθένας ό,τι του καπνίσει δεν είναι απαραίτητα κακό, αφού τουλάχιστον δείχνει ότι υπάρχει μια ευρύτερη δίψα συμμετοχής στα γεγονότα καθώς και ένα ενδιαφέρον για τις εξελίξεις. Το να στηρίζεται όμως η συμμετοχή στην ημιμάθεια ή την αμάθεια με γνώμωνα της μοναδικής αλήθειας επειδή το είπε ο έγκριτος Γερμανός οικονομολόγος Πλιτς φον Μπράιτχέσενμπεργκ, ε, τότε υπάρχει πρόβλημα. Και υπάρχει πρόβλημα διότι δεν έχει νόημα να φύγουμε από τέτοιες καταστάσεις απλώς για να καταλήξουμε σε μερικές αντίστοιχες αν και λίγο διαφορετικές. Γιατί το λέω αυτό;

Διότι το να πεις "να μην φύγουμε από το ευρώ" σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί πρόταση, αντίθετα με τα όσα νομίζουν πολλοί. Παρομοίως, το να φύγουμε ή να μην φύγουμε από το μνημόνιο, δεν αποτελεί πρόταση. Αυτά είναι απλά ευχολόγια. Πρόταση σημαίνει να πεις τι θεωρείς ότι πρέπει να κάνεις αν πρώτα έχεις κάνει το τάδε. Για να θέσω τις δικές μου προτάσεις λοιπόν θα πρέπει να ασχοληθώ πρώτιστα με τις "προτάσεις" που κυκλοφορούν.

Ευρώ λοιπόν: μέσα ή έξω; Μέσα με τα μπούνια, παρόλο που αποδεδειγμένα παραείνια σκληρό νόμισμα για τα δόντια μας. Φταίει όμως το ευρώ, φαίνε τα δόντια μας, ή φταίει το γεγονός ότι τα δόντια χάλασαν από τα πολλά γλυκά; Προσοχή, διότι το ερώτημα είναι σημαντικό και δεν το έθεσα χαριτολογώντας.
Είναι προφανές ότι το ευρώ έχει τα υπέρ του και τα κατά του και δε νομίζω να έχει νόημα να αρχίσουμε να περιγράφουμε αμφότερα τα σημεία, αφού οι ειδικοί το πράττουν σε βιβλία ολόκληρα. Ας πούμε όμως ότι περιοριζόμαστε στα εξής: το ευρώ προσφέρει σταθερότητα, προσφέρει πλεονεκτήματα που με την δραχμή δεν (θα) είχαμε, προσφέρει τη δυνατότητα ακόμη και να "κρυφτείς" πίσω από τους δυνατούς. Από την άλλη όμως, αν παρεκκλίνεις λίγο από την πορεία που πρέπει τότε βιώνεις αντίστοιχες καταστάσεις με τις τωρινές, παρομοίως αν παρεκκλίνει και κάποιος άλλος. Επίσης, αποδεδειγμένα ευρώ σημαίνει ακρίβεια (πανευρωπαϊκώς κιόλας. Μην ξεχνάμε ότι σχεδόν εξαρχής οι Γερμανοί το βάφτισαν teuro από teuer=ακριβός και το euro) και φυσικά σημαίνει ότι ο ισχυρός κάνει ό,τι γουστάρει και βγάζει όσα θέλει, ενώ ο μικρός απλώς ακολουθεί το ρεύμα. Δεν είναι τυχαίο ας πούμε ότι η Γερμανία εν μέσω ευρωπαικής κρίσης-τυφώνα ολόκληρου έχει ήδη από πέρσυ στατιστικά ανάπτυξης, με την Γαλλία να ακολουθεί, όταν την ίδιαν στιγμή 3 χώρες της Ευρώπης (Ελλάδα-Ιρλανδία-Πορτογαλία) βυθίζονται ολοένα και περισσότερο, με άλλες δύο να ακολουθούν κατά πόδας (Ισπανία-Ιταλία). Βγαίνοντας από το ευρώ όμως ουσιαστικά επιστρέφουμε στις σπηλιές, ακριβώς επειδή το ευρώ έχει γιγαντώσει τα δημοσιονομικά μας προβλήματα: θα απαιτηθούν αλλεπάλληλες υποτιμήσεις του νέου νομίσματος που θα σημάνει γιγάντωση των χρεών κλπ, κλπ. Και αν ήδη τώρα λέμε ότι το χρέος είναι τεράστιο, σκεφτείτε τι έχει να γίνει μετά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι -καλώς ή κακώς- από την στιγμή που τα οικονομικά είναι κατά βάση αριθμοί, πρέπει πρώτα να ασχοληθούμε με την μαύρη τρύπα του ταμείου που ρουφάει τα πάντα έχοντας δημιουργήσει τεράστια νούμερα. Και το ευρώ δίχως να είναι εντελώς καλό για την περίσταση, βοηθάει περισσότερο νομίζω απ'όσο θα βοηθούσε μια επιστροφή στην δραχμή. Για να γίνει κατανοητό αυτό που γράφω, να πω το εξής: αν τα νούμερα ήταν μικρότερα και κυρίως με διαφορετικά δεδομένα, τότε μάλλον η έξοδος από το ευρώ θα ήταν η καλύτερη λύση. Είναι, δηλαδή, θέμα συγκυρίας. Οπότε που καταλήγουμε, με δεδομένο ότι στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα οι αγορές θεωρούνται πιο σημαντικές από τους ανθρώπους και κάνουν κουμάντο στα πάντα; Στο ότι έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε δύο τω όντι κακές λύσεις, όπου με το μη χείρον-βέλτιστον το καλύτερο (ήτοι με τα λιγότερα και μάλλον λιγότερο επώδυνα μέτρα) εκτιμώ ότι είναι η παραμονή στο ευρώ. Όπου υπάρχει και κάτι ακόμη, στο οποίο όμως δεν θα επεκταθώ μιας και πρόκειται για ξεχωριστό κεφάλαιο: για να επιβιώσει το ευρώ χρειάζεται και κοινή γραμμή, τουτέστιν ευρωπαϊκή ενοποίηση κι ουχί μόνο νομισματική. Είχε γίνει μια προσπάθεια με το ευρωσύνταγμα και βάλτωσε αλλά πρέπει να ξαναξεκινήσει ειδάλλως το ευρώ θα καταρρεύσει οριστικά.

Πάμε τώρα στο δεύτερο μείζον ζήτημα που είναι και εξαιρετικά πολύπλοκο. Να μείνουμε στο μνημόνιο, ή όχι;
Νομίζω ότι το ερώτημα είναι εκ φύσεως εσφαλμένο αλλά το γιατί θα το εξηγήσω μετά. Ας συνεχίσουμε από το σημείο που είχαμε μείνει: όταν έχεις δημιουργήσει μια τεράστια μαύρη τρύπα, με δεδομένο ότι στον σύγχρονο δυτικό κόσμο η ανάπτυξη περνάει μέσα από τα δάνεια, αυτό σημαίνει ότι οι ανάγκες του κράτους για ρευστό είναι ακόμη μεγαλύτερες. Εδώ -σε σχέση με τα "μικροοικονομικά" (της καθημερινότητάς μας δηλαδή) οι διαφορές αρχίζουν να γίνονται ορατές. Πολύς κόσμος ισχυρίζεται ότι το δάνειο είναι γενικά κακό διότι σου ρουφάει το αίμα. Σε γενικές γραμμές θα συμφωνήσω, αν και αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Το θέμα είναι ότι το δάνειο σε επίπεδο κρατών είναι μια εντελώς διαφορετική περίπτωση : πρώτον, τα επιτόκιά του είναι εντελώς διαφορετικά (και πάντοτε αρκετά μικρότερα) και δεύτερον, μέσα από το δάνειο ανοίγουν θέσεις εργασίας, κινείται το χρήμα στην αγορά κλπ. Οπότε ένα δάνειο σε επίπεδο κρατών πρακτικά ωφελεί σχεδόν τους πάντες. Εμείς λοιπόν που βρισκόμαστε;
Στο σημείο που χρειαζόμαστε λεφτά με κάθε τρόπο. Και κάπου εδώ έρχεται το περίφημο μνημόνιο να καλύψει το κενό με ένα πανθομολογουμένως βαρύτατο τίμημα.

Όσοι έχουν γερά νεύρα ώστε να με διαβάζουν αρκετά, πιθανώς να θυμούνται ότι εξαρχής ήμουν αντίθετος με το μνημόνιο, παρόλο που αναγνώριζα ότι η κατάντια μας είναι τέτοια που μόνο μέσω αυτού θα μπορέσουμε να κάνουμε κάποια πράγματα που έπρεπε να είχαμε κάνει από μόνοι μας. Όπως πχ την συρρίκνωση του τεράστιου δημόσιου τομέα, τον εξορθολογισμό των δημοσιονομικών της χώρας, την καταπολέμηση του εθνικού σπορ της φοροδιαφυγής, την αντιμετώπιση της διαφθοράς, την περιστολή διαφόρων υποτιθέμενων ελευθεριών (πχ συνδικαλιστικών) κλπ. Κοινώς όλα όσα μας είχαν μετατρέψει από ευνομούμενο κράτος σε κράτος ασυδωσίας, με πελατειακές σχέσεις όχι μόνο ανάμεσα σε απλούς πολίτες και το κράτος αλλά και ανάμεσα σε ΜΜΕ/εταιρίες-κράτος κ.α.. Και φυσικά το μνημόνιο -το οποίο είχα χαρακτηρίσει αναγκαίο κακό- ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να πατήσει επιτέλους πόδι στην ολοένα αυξανόμενη πολιτική αχρειοσύνη (αρχαιοπρεπώς). Μόνο που από την πλευρά μου τουλάχιστον διέκρινα εξαρχής ότι οι ισορροπίες για το συγκεκριμένο μνημόνιο ήταν εξαιρετικά λεπτές κι εύθραυστες: δεν είναι δυνατόν δηλαδή να κάνεις νόμο του κράτους ένα σχέδιο που να προβλέπει την μείωση των μισθών και των συντάξεων προκειμένου μετά οι μειώσεις να επεκταθούν και στον δημόσιο τομέα και την αγορά ώστε μέσω της επικείμενης ανέχειας να πέσουν οι τιμές στην χώρα. Αυτό πρέπει να γίνεται αντίθετα. Ήμασταν όμως ποτέ ορθολογικό και νοικοκυρεμένο κράτος για να γίνει αντίθετα; Όχι. Εδώ όμως βρίσεται και η καρδιά του προβλήματος: η επιτυχία του μνημονίου βασιζόταν στην εντελώς αυθαίρετη υπόθεση ότι η πολιτική τάξη του τόπου που ήταν και αυτή που μας έφερε σε αυτά τα χάλια (και για την ώρα ας μην πλατειάσουμε με τις ευθύνες του λαού, διότι αυτές θα είναι το αντικείμενο του επομένου σενδονιού) θα έβαζε μυαλό, θα άλλαζε τακτική και θα ξεκίναγε να κάνει τα πράγματα σωστά. Μα, αν ήταν να τα κάνει έτσι, τότε θα μπορούσε να τα κάνει και δίχως μνημόνιο, μόνο και μόνο βλέποντας ότι πλέον οι αριθμοί δεν βγαίνουν. Ήταν λοιπόν προφανές εξαρχής ότι το μνημόνιο θα κατέρρε. Και γι'αυτόν τον λόγο πρακτικά δεν εφαρμόστηκε και ποτέ. Το ότι ελήφθησαν κάποια μέτρα στο όνομα του μνημονίου (όπως οι περικοπές μισθών και συντάξεων, η αύξηση του ΦΠΑ κλπ) δεν σημαίνει ότι το μνημόνιο εφαρμόσθηκε ποτέ και αυτό φαίνεται ότι παρόλο που στην συνέχεια το κείμενο προέβλεπε και άλλα πράγματα, οι κυβερνώντες παρέμειναν στην φοροεπιδρομή, τις περικοπές κλπ, κλπ, παρόλο που οι τροϊκανοί ήταν εξαρχής αντίθετοι καθ'όσον ως σοβαροί τεχνοκράτες που είναι οι άνθρωποι ξέρουν ότι μόνο οι διαρθρωτικές αλλαγές μπορούν να φέρουν αποτελέσματα. Άρα λοιπόν που καταλήγουμε; Για τρίτη φορά σε λίγες γραμμές: στο ότι το μνημόνιο επί της ουσίας δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Αυτό όμως τι σημαίνει; Ότι θα μπορούσε να είχε πετύχει αν είχε εφαρμοστεί; Η προσωπική μου άποψη είναι ότι ήταν ούτως ή άλλως καταδικασμένο σε αποτυχία για τους λόγους που ανέπτυξα. Απλά, η διαφορά έγκειται στο ότι πλέον δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως θα ήμασταν αν είχε εφαρμοστεί, διότι όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά: θα μπορούσαμε να είμαστε καλύτερα, χειρότερα ή και το ίδιο με σήμερα. Ουδείς γνωρίζει. Ας επιστρέψουμε στο σήμερα λοιπόν: η κυβέρνηση που απεδείχθη ανίκανη να εφαρμόσει το μνημόνιο παρά τα σκληρότατα μέτρα που πήρε, πλέον φέρνει και δεύτερο μνημόνιο, ακόμη σκληρότερο προκειμένου να εξυγιάνει τα δημοσιονομικά της χώρας. Εμ πως το βλέπετε λοιπόν; Όταν δεν τα κατάφεραν στα πιο "εύκολα" θα τα καταφέρουν στα απείρως δυσκολότερα; Δεν ξέρω για εσάς αλλά εγώ δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος.

Όμως -για να μην ξεχνιώμαστε- η χώρα εξακολουθεί να έχει ανάγκη από λεφτά. Οπότε πως ξεμπλέκουμε τον μύλο;
Εγώ ένα πράγμα δεν μπορώ να καταλάβω: αφού πολλές αποφάσεις που έχουν πάρει ήταν πραγματικά βαρύτατες, γιατί αντ'αυτών δεν πήραν άλλες που πρέπει; Όπως για παράδειγμα το τι θα γίνει με την εκκλησιαστική περιουσία, η οποία περιουσία δεν περιορίζεται φυσικά μόνο σε κάποια ακίνητα κλπ, αλλά έως και σε μετοχές στην ΕΤΕ (για να φέρω ένα απλό παράδειγμα). Όπως για παράδειγμα την αναδιοργάνωση (με ό,τι αυτό συνεπάγεται ήτοι και απολύσεις) του δημοσίου τομέα και δεν μιλάω φυσικά για συρρικνώσεις νοσοκομείων όπως επιχειρεί να πράξει ο γίγας Λοβέρδος, ούτε με συγχωνεύσεις σχολείων όπως ήδη εφαρμόζει το ακόμη πιο γιγαντιαίο δίδυμο της μίσηζ Νταμαντόπουλος μετά της Χριστοφιλοπούλου (που ούτε ελληνικά δεν ξέρει να μιλάει αν την ακούσετε προσεκτικά, γαμώ την Παηδία μου μέσα). Ξέρετε τι σημαίνει συρρίκνωση δημοσίου; Ενδεικτικό παράδειγμα: με πλήρες online μηχανογραφικό σύστημα στις εφορίες, αυτομάτως δεν θα χρειάζονται ούτε οι μισές, αλλά ούτε να έχουν καν τους μισούς υπαλλήλους ακόμη και αυτές. Αρκεί οι υπάλληλοι να έχουν γνώσεις υπολογιστών (πέραν της πασιέντζας εννοώ). Συρρίκνωση σημαίνει οι βολεμένοι οδοκαθαριστές των δήμων να φύγουν από τα γραφειάκια που είχαν καβαντζωθεί και να επιστρέψουν στη δουλειά τους, οπότε ταυτόχρονα τι τους χρειαζόμαστε τους συμβασιούχους του ιδίου τομέα; Ως επίσης σημαίνει και πάταξη της γραφειοκρατίας, ελαχιστοποίηση των δικαιολογητικών και μεγιστοποίηση της δυνατότητας του πολίτη να κάνει την δουλειά του τηλεφωνικώς ή ηλεκτρονικά (διαδικτυακά). Και ούτω καθεξής, για να μην επεκταθώ περισσότερο από τα ενδεικτικά παραδείγματα. Αυτά είναι τα μέτρα για συρρίκνωση του δημοσίου και όχι η συγχώνευση σχολείων ή η μη προμήθεια γαζών στα νοσοκομεία.
Ένα άλλο μέτρο (πολυπλόκαμο) που πρέπει να παρθεί -ή μάλλον έπρεπε εξαρχής- είναι και το κτίριο του Κοινοβουλίου. Πως είναι δυνατόν με τόσο αίμα κι άμμο εδώ και έναν χρόνο και βάλε, εντός του κτιρίου τα μέτρα επί της ουσίας να μην ισχύουν; Γιατί δηλαδή οι βουλευτές να εξακολουθούν να έχουν δημόσιο αυτοκίνητο; Γιατί να λαμβάνουν επίδομα γραφείου, τηλεφωνικές ατέλειες κλπ. Ή γιατί να πληρώνονται επιπλέον οι επιτροπές και οι επερωτήσεις; Ή γιατί να έχουν ακόμη και τώρα "ειδικές" ρυθμίσεις συνταξιοδότησης; Και από που και ως που να λαμβάνουν τον υψηλότατο μισθό τους, όταν κρίνουν ότι ένας νέος ή ένας ηλικιωμένος μπορεί να επιβιώσει με 591 ευρώ μικτά; Δεν πρέπει να δώσουν το καλό παράδειγμα; Πρέπει. Και παρομοίως πρέπει και οι μονίμως αδικημένοι υπάλληλοι της Βουλής.
Ένα άλλο μέτρο, λογικότατο που όμως δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει που δεν εφαρμόζεται είναι και το θέμα της διαχείρισης δημοσίου χρήματος (μιλάω για προμήθειες κλπ). Τόσοι νόμοι έχουν ψηφιστεί, ακόμη όμως δεν έχω δει έναν που να προβλέπει σύγκριση "τιμών" προμήθειας με αντίστοιχες του εξωτερικού: "Τι είπατε κύριε; 10 μύρια κόστισε το τάδε μηχάνημα; Εξαιρετική συμφωνία. Μόνο που πρέπει να μου εξηγήσετε γιατί στην Γερμανία κόστισε 3 μύρια το ίδιο ακριβώς μηχάνημα. Λυπάμαι πολύ αλλά σας κατάσχω περιουσιακά στοιχεία μέχρι να ρεφάρουμε την διαφορά". Δυστυχώς μόνο μέσω της καταστολής μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τέτοια θέματα διαφθοράς. Άρα αφού καταστέλλουμε με κάθε επισημότητα τους μισθούς και συντάξεις, το μέλλον μερικών εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως νέων, και μάλιστα δίχως να πρέπει, γιατί να μην κάνουμε αυτά που πρέπει προς τις κατευθύνσεις που πρέπει;
Δεν μπορώ να το καταλάβω: είναι προτιμότερο να παίρνει κόσμος τον δρόμο της ξενιτιάς ή να πηδάμε αναιξερέτως το μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας μόνο και μόνο για να μην θιγεί το μικρότερο; Δηλαδή έχονται περισσότερα έσοδα από τις περικοπές ή την αύξηση του ΦΠΑ απ'όσα θα έρχονταν από την απείρως μικρότερη φορολόγηση των πακέτων που κοιμούνται σε λογαριασμούς του εξωτερικού; Οπότε που επιστρέφουμε; Στην πολιτική ανικανότητα. Διότι αποδεδειγμένα χρήματα θα μπορούσαν να βρεθούν με πολύ λιγότερο επώδυνα μέτρα, αλλά το θέμα κολλάει στην πολιτική (κι ουχί απλώς κυβερνητική) ολιγωρία, ατολμία, λαμογιά καθώς και στα μικροκομματικά συμφέροντα διαφόρων.

Συνεπώς που καταλήγουμε; Να μείνει ή να φύγει το μνημόνιο;
Νομίζω ότι να φύγει έτσι απλά δεν γίνεται. Χαζομαρίτσες τύπου "το είχε κάνει και το Εκουαδόρ" δεν έχουν καμία επαφή με την πραγματικότητα. Το Εκουαδόρ είναι από τις πρώτες χώρες παγκοσμίως σε εξαγωγή μπανάνας, ενώ έχει και πετρέλαια. Εμείς τι εξάγουμε; Φέτα και χαλβά; Ντάξει, αρκετά σκληρό αυτό που λέω, διότι στην πραγματικότητα έχουμε κι εμείς δυο πολύ σημαντικά προϊόντα: το πρώτο είναι ο τουρισμός τον οποίον έχουμε μεγαλοπρεπώς χεσμένο και το δεύτερο είναι η θαλάσσια κίνηση, όπου όμως ήδη έχουμε ξεκινήσει τις αποκρατικοποιήσεις των λιμένων, καληνύχτα μας δηλαδή. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι σε πρώτη φάση το αν θα φύγει το μνημόνιο ή όχι αλλά το αν θα κάνουμε αυτά που πρέπει. Και ναι μεν κάποιες αποκρατικοποιήσεις (τι οποίες αν παρατηρήσατε μέχρι τώρα απέφευγα ακόμη και να αναφέρω) είναι επιβεβλημένες, κάποιες άλλες όμως όχι. Ή μάλλον, είναι επιβεβλημένο να μείνουν υπό τον έλεγχο του κράτους. ΕΘΕΛ, ΟΣΕ, ΜΕΤΡΟ, ΗΣΑΠ, ΗΛΠΑΠ και κάτι τέτοια τι να τα κάνει το κράτος ρε φίλε; Αυτά μπορούν να τα πάρουν εταιρίες. Ακόμη και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο να πάρουν, ακόμη και τα ΕΛΤΑ, δεν έχουν σημασία αυτά. Τα λιμάνια όμως είναι μια άλλη ιστορία, όπως και οι Τηλεπικοινωνίες (που αυτές πλέον χάθηκαν ως παιχνίδι). Ή όπως η ΛΑΡΚΟ (παιδιά, έχετε διαβάσει ποτέ τι ακριβώς είναι η ΛΑΡΚΟ; Ερώτηση κάνω...). Με δεδομένο λοιπόν ότι οι τροϊκανοί ζητούν άμεσα να γίνουν κάποιες αποκρατικοποιήσεις, καταλαβαίνουμε ότι τα φιλέτα είναι πολλά και ανεκμετάλλευτα. Ή μήπως νομίζετε ότι ο εκβιασμός με την απειλή χρεωκοπίας.. διαρκείας που γίνεται εδώ και ένα δίμηνο, είναι τυχαίος και συμπτωματικός; Ε, λοιπόν ούτε καν αυτό δεν μας ανοίγει τα μάτια για το πως μπορούμε να εκμεταλλευθούμε κάποια πράγματα. Όπου εδώ χρειάζεται μια βασική επεξήγηση: άλλο πράγμα οι αποκρατικοποιήσεις ως πωλήσεις, και άλλο πράγμα οι αποκρατικοποιήσεις για να πάρουμε δανεικά συν ένα κάποιο μικροποσόν, το οποίο θα είναι ακόμη μικρότερο αν αφαιρέσουμε και τους τόκους.
Άρα που καταλήγουμε; Στο ότι έχουμε πρόβλημα στο Κράτος, ως δομή και ως πολιτική υπόσταση. Εκεί είναι όλο το πρόβλημα, από εκεί ξεκινάνε τα δεινά. Το μνημόνιο έρχεται δεύτερο, απλά το βλέπουμε όλοι ως πρώτο διότι αυτό βρίσκεται στο προσκήνιο. Γι'αυτό και έγραψα αρκετά πιο πάνω ότι το ερώτημα "να μείνουμε ή να φύγουμε από το μνημόνιο" είναι εσφαλμένο. Δηλαδή υπάρχει σόφρων άνθρωπος που να βλέπει ότι μένοντας στο μνημόνιο θα σωθούμε; Μάλλον μόνο οι αιθεροβάμωνες ή όσοι έχουν εντελώς ιδία άποψη-και συγγνώμη αν γίνομαι σκληρός. Η αλήθεια είναι ότι αν τα πράγματα γίνουν όπως πρέπει, δεν έχουμε ανάγκη κανένα απολύτως μνημόνιο, ούτε φυσικά από τα τεράστια ποσά δανεικών που απαιτούνται για την ύπαρξη αυτού του διεφθαρμένου κράτους. Υπό αυτήν την έννοια λοιπόν, το μνημόνιο πρέπει να φύγει διότι αποδεδειγμένα δεν ενδιαφέρεται για την σωτηρία της Ελλάδος. Ενδιαφέρεται κατ' αρχήν για τις τσέπες συγκεκριμένων (που θα φουσκώσουν υπερβολικά μόλις η κρατική περιουσία εκποιηθεί ή πιο σωστά ξεπουληθεί κοψοχρονιά), αφετέρου για τη συνοχή του ευρώ που αποφέρει πάλι τεράστια κέρδη σε συγκεκριμένους. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να βρούμε μέσα μας την απάντηση για το τι μπορούμε να κάνουμε και ως κράτος και ως πολίτες. Διότι γενικές κι αόριστες κατάρες και αφορισμοί δεν έχουν θέση, ιδίως στην τρέχουσα συγκυρία που βιώνουμε.

Πάμε τώρα στο τρίτο μεγάλο ζήτημα των ημερών μας, στο απεχθές χρέος. Δεν έχω καταφέρει να διαπιστώσω αν το απεχθές προκύπτει από κοινή αμάθεια ή από απλή πλην ακριβή μετάφραση της αντίστοιχης αγγλικής ορολογίας odious debt που σημαίνει το αυτό, μπορώ όμως να διαβεβαιώσω του πάντες ότι συμπαθητικά χρέη αναμφίβολλα δεν υπάρχουν. Διότι μόνο αν υπάρχουν συμπαθητικά χρέη μπορεί κάποιος να κάνει λόγο και για απεχθή χρέη. Ένα χρέος στην πραγματικότητα είναι επαχθές κι ουχί απεχθές. Όπου επαχθές εκτός από βαρύτατο (επί+άχθος) σημαίνει και δυσάρεστο. Άρα απεχθές χρέος δεν υπάρχει και η χρήση του όρου δείχνει πόσο πολύ ασχολούνται όλοι αυτοί που το διατυμπανίζουν. Για να κλείσω ένα παραθυράκι της μετάφρασης, μιας και σίγουρα αρκετοί θα φαγωθούν να την βάλουν στην πρώτη γραμμή των δικαιολογιών, θα πω το εξής: τι λέτε για ένα three blanket party (τρικούβερτο γλέντι) σήμερα; Θέλετε να συνεχίσω ή προτιμάτε να δώσετε πάνω (give up); Δεν ξέρω αν με πιάνετε, αλλά αυτό που θέλω να πω είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις μια μετάφραση από μια γλώσσα σε μια άλλη δεν είναι ακριβής και όσοι έχουν ασχοληθεί με την μετάφραση αυτό το γνωρίζουν. Οπότε η μετάφραση του odious δεν είναι απεχθές, αλλά επαχθές.Θα μου πείτε τώρα, γιατί κολλάω τόσο πολύ σε μια λέξη; Μα είναι απλούστατο: διότι οι περισσότεροι απ'αυτούς που χρησιμοποιούν αυτήν τη λέξη είναι και που υποστηρίζουν να μην αναγνωρίσουμε το χρέος. Κα-τα-πλη-κτι-κή ιδέα! Κι εγώ αντιπροτείνω να πάω να τους πάρω το σπίτι. Α, και κανά λουξ αυτοκίνητο. Μμμμμ... κι ένας φουσκωμένος λογαριασμός σε τράπεζα δεν θα με χάλαγε τώρα που το σκέφτομαι.

Αυτό που δεν μπορεί να καταλάβει ο κόσμος είναι ότι υπάρχουν δύο ειδών χρέη στην χώρα. Απλά αυτά τα δύο χρέη επειδή έχουν κοινή πορεία είναι αναμεμειγμένα κι ως εκ τούτου εξαιρετικά δύσκολο να διαχωριστούν. Το πρώτο χρέος είναι το λειτουργικό (δικός μου ο όρος). Είναι δηλαδή τα δάνεια που πήραμε για να κάνουμε συγκεκριμένα πράγματα πχ δρόμους, σχολεία, το μετρό κλπ (τα παραδείγματα είναι τυχαία, απλά για να καταλάβετε τι εννοώ). Το δεύτερο χρέος είναι οι γνωστές μιζούλες, οι προμήθειες κλπ. Πως συγχέονται αυτά τα δύο; Μα φυσικά μέσω της "εμπορικής κίνησης". Πχ, κοστίζει τόσο, μου το χρεώνεις τόσο και στην συνέχεια από τα μαύρα κρατάς τόσα και μου δίνεις τόσα κλπ, κλπ. Γι'αυτό και κάθε τόσο διαβάζουμε (ιδίως τα τελευταία χρόνια που η σκανδαλολογία έχει γίνει της μόδας) για υπερκοστολογήσεις, υπερτιμολογήσεις κλπ. Βέβαια η αλήθεια είναι ότι μία μικρή υπερκοστολόγηση είναι απολύτως δικαιολογημένη καθώς και θεμιτή, αλλά αυτό ας μην το πιάσουμε επί της παρούσης. Μην ξεφεύγουμε. Οπότε τι βγαίνουν και λένε κάποιοι; Ότι αφού κάποιοι έκλεβαν, τότε να αρνηθούμε το χρέος. Χαζομάρες κι αηδίες. Μπορεί να ξενίσει, αλλά ως Έλληνας με αξιοπρέπεια το αρνούμαι. Το θέμα δεν είναι να χάσω εγώ την δική μου αξιοπρέπεια αλλά να βρουν τη δική τους εκείνοι που πιθανώς να μην την είχαν και ποτέ. Τα χρήματα που μας έχουν δανείσει προκειμένου να κάνουμε δουλειά είμαστε υποχρεωμένοι να τα επιστρέψουμε μέχρι κεραίας, μαζί με τους νόμιμους τόκους, είναι η άποψή μου. Γιατί έτσι; Διότι ο καπιταλισμός δεν βλέπω να ψοφάει σύντομα, οπότε αύριο μεθαύριο πάλι θα ξαναχρειαστούμε δανεικά ως κράτος (εκτός αν θεωρούμε ότι ο γίγας του παγκοσμίου στερεώματος Ελλάς μπορεί να μπει μπροστά στις εξελίξεις και να τις ανατρέψει όλες). Πως λοιπόν θα κάνουμε κάτι τέτοιο αν πούμε ότι αμφισβητούμε το χρέος στο σύνολό του; Άρα το παιχνίδι πρέπει να γίνει με τα κλεμένα. Εδώ λοιπόν έχει πέσει μια ιδέα την οποίαν σίγουρα θα έχετε ακουστά και με την οποίαν συμφωνώ επί της αρχής, όχι όμως σε αρκετά επιμέρους σημεία. Να γίνει λογιστικός έλεγχος στο χρέος, να αποδειχθεί ποια είναι τα ποσά που πήγαν στο κράτος δηλαδή σε όλους τους πολίτες και ποια σε τσέπες. Και όταν λέω σε τσέπες, δεν μιλάω απλώς για δωράκια, μιλάω για κάθε πιθανό τρόπο. Και μια καλή αρχή μπορεί να γίνει με εκείνο το "ε, όχι και 500" του Αντρέα μιας και ήταν εμβληματική ως ατάκα. Το θέμα είναι ότι ένας τέτοιος έλεγχος κατ' εμέ δεν μπορεί να γίνει από την οποιανδήποτε επιτροπή πολιτών, όσο καταρτισμένοι κι αν είναι. Πρέπει να γίνει από αρμόδιο φορέα, προκειμένου στην συνέχεια να μην μπορεί να προσβληθεί νομικά από τους τυχόν εμπλεκόμενους. Άρα, μπορεί να γίνει αποδοχή ενός τμήματος του χρεόυς και να κηρυχθεί επαχθές το υπόλοιπο (που έχω την αίσθηση ότι μόνο μικρο δεν θα βγει).
Όμως έχουμε και το μνημόνιο (γαμώτο, όλο σε αυτό γυρνάμε). Υπάρχει ένα μύθος ότι οι δόσεις του μνημονίου πάνε σε μισθούς και συντάξεις. Δεν ξέρω από που ακριβώς προέκυψε αυτή η μυθολογία, αλλά έχω την αίσθηση ότι είναι... απεχθής (τον πιάσατε τον παραλληλισμό). Η πραγματικότητα είναι ότι τα λεφτά του μνημονίου πηγαίνουν σε πληρωμές τοκοχρεωλυσίων κυρίως και όχι στον κόσμο. Κοινώς επιστρέφουν απευθείας στους δανειστές μας μόνο και μόνο για να τους χρωστάμε κατιτίς περισσότερο στο μέλλον. Απλά -για να καταλάβουμε τον συσχετισμό- αν η Ελλάδα δεν πληρώσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της τότε θα κηρύξει πτώχευση και αυτομάτως δεν θα μπορεί να πληρώσει μισθούς και συντάξεις κ.ο.κ. Φυσικά μέχρι και εδώ υπάρχουν διάφοροι με... εμπεριστατωμένες απόψεις που ισχυρίζοναι ότι κάτι τέτοιο δεν τους ενδιαφέρει αφού δεν τους αγγίζει. Δυστυχώς οι μωροί αδυνατούν να καταλάβουν ότι αν κάτι τέτοιο γίνει θα συμπαρασύρει κάθε τομέα της "ιδιωτικής" καθημερινότητας, πράγμα που μου θυμίζει όταν προ έτους έγραφα εδώ μέσα πως οι μειώσεις μισθών στους χαμηλόμισθους δημοσίους είναι κακές διότι θα σηματοδοτήσουν αντίστοιχες μειώσεις στον ιδιωτικό τομέα μιας και το δημόσιο μισθολόγιο αποτελεί έναν άτυπο μισθολογικό "τιμοκατάλογο" για ο,τιδήποτε στην χώρα. Τότε υπήρχαν κάποιοι που με ειρωνεύονταν. Τώρα, ας βολευτούν με τα 591 ευρώ μικτά (και βλέπουμε, γιατί θα έχει και παρακάτω).

Άρα, για να συγκεφαλαιώνουμε σιγά, σιγά, τι ακριβώς παίζει με το μνημόνιο: πρόκειται για μία δανειακή σύμβαση προκειμένου να εξυπηρετήσουμε τις υποχρεώσεις μας προς τους δανειστές μας, τις αγορές κλπ. Για να φτάσουμε στο μνημόνιο όμως χρειάστηκαν 30 χρόνια κλοπών, κακοδιαχείρισης, ρουσφετιών, μιζών, σκανδάλων κλπ, κλπ, κλπ. Άρα αν καταφέρουμε ως πολίτες να απαιτήσουμε να γίνει λογιστικός έλεγχος (διότι αυτό έχουμε δικαίωμα να το κάνουμε) στην συνέχεια -επαγωγικά- μπορεί να κηρυχθεί επαχθές έως και το μνημόνιο Ι, αντίστοιχα το ήδη τρέχον μνημόνιο ΙΙ, καθώς και τα επόμενα μνημόνια ΙΙΙ, ΙV, XXIII κλπ.

Και να πάμε στο τελευταίο μείζον θέμα που εδώ και πολύ καιρό συζητάει πολύς κόσμος (μιας και περί ορυκτού πλούτου τα έχουμε γράψει ενδελεχώς). Αυτο των γερμανικών αποζημιώσεων. Έχω την αίσθηση ότι αυτές μπορούν να λήξουν είτε έτσι, είτε αλλιώς, μόνο με δικαστήριο. Και για ποιον λόγο; Διότι το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων επί της ουσίας έχει λήξει προ πολλού με κάθε επισημότητα: είχε συμπεριληφθεί σε διακρατική συμφωνία του 1960 του Κ.Καραμανλή με τους Γερμανούς, μέρος της οποίας ήταν η Ελλάδα να παραιτηθεί από τις γερμανικές αποζημιώσεις και η Γερμανία ως αντάλλαγμα να φτιάξει στην Ελλάδα υποδομές, δρόμους κλπ, κλπ. (Παρένθεση: για εδώ σας χρωστάω ένα λινκ διότι φοβάμαι ότι αυτό που μόλις έγραψα θα αμφισβητηθεί. Όταν το βρω, θα το βάλω). Η πραγματικότητα είναι ότι εμείς τηρήσαμε το μέρος που μας αναλογούσε από την συμφωνία. Αυτό που δεν μπορώ να ξέρω είναι αν το τήρησαν και οι Γερμανοί. Δηλαδή, ό,τι έκαναν το έκαναν των όντι τσάμπα στο πλαίσιο των αποζημιώσεων; Ή...τα γνωστά;
Άρα, με δεδομένο ότι ο "μπάρμπας" δεν υπήρχε περίπτωση να μην είχε υπογράψει κάτι σχετικό, τι μπορεί να γίνει γι'αυτό; Μόνο δικαστήριο που να ελέγξει κατά πόσον είχαν τηρηθεί τα συμφωνηθέντα, καθώς και αν τα ανταλλάγματα είχαν ρεαλιστικό αντίκρισμα στα κλοπιμαία. Τίποτε άλλο. Όλα τα άλλα που ακούγονται είναι κατ' εμέ απλώς σενάρια επιστημονικής φαντασίας.

Οπότε, ας μπούμε και στην κατακλείδα σιγά, σιγά.
Πρώτον, η άποψή μου είναι η έξοδος από το ευρώ θα είναι καταστροφική. Αυτό δεν σημαίνει ότι η παραμονή στο ευρώ είναι καλή, απλά δεν θα είναι τόσο κακή όσο η έξοδος. Και δυστυχώς τρίτη επιλογή δεν βλέπω να υπάρχει.
Δεύτερον, αναφορικά με το ερώτημα για την έξοδο ή μη από το μνημόνιο, εκτιμώ πως απέδειξα ότι το ερώτημα είναι λάθος. Προσωπικά είμαι κατά του μνημονίου υπό την έννοια ότι δεν το χρειαζόμασταν για να κάνουμε αυτά που έπρεπε -λίγη κοινή λογική χρειάζεται. Όσον αφορά τα χρήματα, ναι μεν επί της ουσίας πάσχουμε στα εξαγώγιμα προϊόντα, όμως αντί των χειρίστων μέτρων που έχουν ληφθεί θα μπορούσαν να έχουν ληφθεί άλλα, λιγότερο βαρειά που να μας είχαν δώσει πολλές ανάσες ζωής. Το διά ταύτα είναι ότι στην παρούσα φάση χρειαζόμαστε λεφτά για να μην κηρύξουμε στάση πληρωμών εκτός συνόρων (ήτοι να πτωχεύσουμε) καθ'όσον στο εσωτερικό ουσιαστικά έχει κηρυχθεί στους περισσότερους τομείς, οπότε το μνημόνιο είναι προφανώς αναγκαίο -δυστυχώς, δυστυχέστα-τα. Στην αναγκαιότητα του μνημονίου όμως συνδράμουν τα μέγιστα η πολιτική ανικανότητα καθώς και οι πολιτικές σκοπιμότητες (μην ξεχνάμε ότι σχετικά πρόσφατα μάθαμε ότι η εμπλοκή του ΔΝΤ ήταν προσυμφωνημένη), άρα το μνημόνιο οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε πως είναι κάτι το δευτερεύον.
Τρίτον, σαφώς και θα πρέπει να γίνει έλεγχος του χρέους. Όχι όμως για να χαρακτηρισθεί επαχθές ολόκληρο και εν συνεχεία να το αρνηθούμε συνολικά, αλλά για να χαρακτηρισθεί σχετικά το κομμάτι του που πρέπει (το οποίο ξαναλέω, θα είναι αρκετά μεγάλο ούτως ή άλλως).
Τέταρτον, καλό θα είναι να πάψουμε να ασχολούμαστε με θέματα που εν μέρει εμπίπτουν στην σφαίρα του αδυνάτου ή της φαντασίας. Για όλα υπάρχει ο τρόπος που πρέπει. Ένα τέτοιο θέμα έχει να κάνει με τον ορυκτό πλούτο της χώρας που έχω εκτιμήσει ότι πλησιάζει η ώρα του, ένα άλλο με τις περιβόητες γερμανικές αποζημιώσεις. Το θέμα είναι ότι μέχρι να λυθούν αυτά τα ζητήματα, έχουμε πολλά άλλα να κάνουμε εντός του κράτους, πι ορεαλιστικά, πιο εύκολα. Και όχι να ξεσκίζουμε μισθούς και συντάξεις, ασφαλιστικά και συμβάσεις.
Πέμπτον, το χειροπιαστό είναι ότι η χώρα βρίσκεται εν μέσω εκβιασμών των δανειστών μας και των περιβόητων αγορών. Διαβάζω συζνά ότι η χρεωκοπία θα είναι καταστροφική για τη χώρα. Ουδείς είπε ποτέ το αντίθετο, νομίζω. Όμως και αυτό το καθεστώς διαρκούς χρεωκοπίας, σε παύση δηλαδή λες και βλέπουμε καμιά ταινία, είναι εξίσου άθλιο και κακό. Δεν είναι δυνατόν ένας ολόκληρος λαός, μια ολόκληρη χώρα να βρίσκεται σε ομηρία μόνο και μόνο για να μην την πληρώσουν αυτοί που πρέπει, αυτοί που μια ζωή είχαν το δάκτυλο μέσα στο μέλι και δεν σταμάταγαν να τρώνε. Δεν είναι δυνατόν όλα να γίνονται όχι για τον κόσμο αλλά για τους ξένους και τις αγορές. Συγγνώμη δηλαδή αλλά στο κάτω-κάτω της γραφής να πα να γαμηθούν όλοι τους, με το συμπάθειο. Είναι ανεπίτρεπτο να ξεπουλάμε την εθνική μας κυριαρχία καθώς και τον εθνικό μας πλούτο. Λίγη τσίπα δεν βλάπτει, κυρίες και κύριοι βου-λεφτάδες. Και αν δεν την έχετε, τραβάτε σπίτια σας να έρθει κανάς πιο άξιος.

Όπως και να'χει, για να γίνουν όλα αυτά θα πρέπει αφενός να συνειδητοποιήσουμε τι πολίτες είμαστε καθώς και τι πολίτες πρέπει να είμαστε. Αλλά αυτό είναι θέμα για το επόμενο σενδόνι... Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι η δύναμη του λαού είναι τω όντι τεράστια και γι'αυτόν τον λόγο του κάνουν ασταμάτητη πλύση εγκεφάλου και προσπαθούν να τον έχουν ναρκωμένο. Ο απλός κοσμάκης μπορεί να πιέσει καταστάσεις για αλλαγές στη χώρα ακόμη και για τα θέμα δημοσιονομικής φύσεως. Για να το πράξει όμως θέλει αλλαγή νοοτροπίας. Διότι αν είναι οι προτάσεις να είναι γενικές κι αόριστες σαν κάποιες που κυκλοφορούν και που μόνο προτάσεις δεν είναι, ή αν οι προτάσεις είναι στην κοσμάρα τους, τότε πως θ'αλλάξει κάτι ρε... ιδιώτη; Μόνο ως αποπροσανατολισμός λειτουργούν αυτά τα πράγματα. Λίγος ρεαλισμός συνεπώς δεν βλάπτει.

Συνεχίζεται.

Ακολοθούν μερικά πολύ ενδιαφέροντα λινκς και βίδεα (στα οποία πιθανώς να υπάρξει και ανανέωση)

Κατ' αρχήν, το μνημόνιο (με σχόλιά μου βεβαίως, βεβαίως) μπορείτε να το βρείτε εδώ. Το λέω διότι έχω διαπιστώσει ότι ακόμη και σήμερα, ένα χρόνο μετά υπάρχει κόσμος που το αγνοεί.
Επίσης εδώ μπορείτε να βρείτε την δανειακή σύμβαση του μνημονίου (η οποία είναι διαφορετική από το ΦΕΚ του μνημονίου) όπου λέει πολύ ενδιαφέροντα πράγματα (εδώ είναι που έχουμε συμφωνήσει στην υποθήκευση της δημόσιας περιουσίας). Όσον αφορά το σχέδιο νόμου του μνημονίου ΙΙ μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Ο εξαιρετικός Rick Wolff υπό του polse:


Μια εξαιρετική και πλύ ενδιαφέρουσα ανάλυση του Καζάκη:


Και δύο υστερόγραφα:
Πρώτον, προφανώς ο Πλιτς φον Μπράιτχέσενμπεργκ είναι η γερμανική απάντηση στον Βατραχοκλή τον Τηγανόλαδο του πόλσε.
Δεύτερον, επειδή έγραψα κάπου στην αρχή ότι είναι άσχημο πράγμα η ημιμάθεια και η αμάθεια, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω κάτι. Όπως έχω αναπτύξει και στο παρελθόν όχι μόνο δεν είμαι οικονομολόγος αλλά τουναντίον τα οικονομικά τα θεωρώ την σιχαμερότερη επιστήμη. Γι'αυτό και όσες προσεγγίσεις επιχειρώ είναι υπό τις προϋποθέσεις που έχω ορίσει εξαρχής, δίχως ίχνη ξερολισμού, δίχως να διεκδικώ τις δάφνες της μοναδικής αυταπόδεικτης αλήθειας. Τουτέστιν, είναι προφανώς ότι εγώ -εν αντιθέσει με άλλους- υπάρχει ενδεχόμενο να κάνω και λάθος.