Δεν έχει στεγνώσει ακόμη το μελάνι από χθες που μεταξύ άλλων έγραφα ότι τον συγκεκριμένο λαό δεν θα εμπιστευόμουν ούτε να μου γυαλίσει τα παπούτσια, αναφορικά με το δημοψήφισμα που μόλις χθες τα χαράματα ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό της χώρας. Και δυστυχώς οι συνολικές αντιδράσεις που έχω δει αυτήν την πρώτη μέρα έχουν επιβεβαιώσει αρκετούς από τους χειρότερους φόβους μου.
Ας πιάσουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Σε πρώτη φάση χρειάζομαι οπωσδήποτε τη βοήθειά σας σε κάτι σοβαρό και κάθε γνώμη θα εκτιμηθεί δεόντως.
Ακούω έναν θόρυβο κάπου από τη μηχανή του αυτοκινήτου. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι ο θόρυβος προέρχεται από χαμηλά, ήτοι από τον στροφαλοφόρο και ότι δεν είναι ούτε από πυράκια, ούτε από βαλβίδες που χτυπάνε. Αυτό που δεν έχω καταλάβει είναι αν ο άξονας έχει υποστεί κάμψη και θέλει deflection, ή είναι κάποια φυσιολογική φθορά (ή και λόγω πλημμελούς συντήρησης) στα κουζινέτα και τις μπιέλες. Οπότε για να προετοιμάσω τα οικονομικά μου θα ήθελα να με συμβουλέψετε τι εργασία να ζητήσω: να το πάω για μέτρηση στροφάλων σε ωρολογιακό μικρόμετρο ή για έλεγχο κουζινέτων εδράσεων και διωστήρων;
Είμαι βέβαιος ότι η απάντηση θα είναι παιχνιδάκι για όλους σας.
Ε; Μην μου πείτε ότι δεν παίζετε στα δάκτυλα μια απλή μηχανή αυτοκινήτου. Εξάλλου όλοι μας έχουμε αυτοκίνητο άρα όλοι μας πρέπει να ξέρουμε τέτοια πράγματα υποκαθιστώντας τους μηχανικούς, έτσι δεν είναι; ¨Πόσω μάλλον όταν ό Έλλην ξέρει τα πάντα, σχεδόν εκ γενετής.
Πως είπατε; Δεν είναι έτσι;
Είναι επικίνδυνο γιατί μπορεί να κάνετε καμιά ζημιά στον κινητήρα;
Και αφού δεν είναι έτσι, τότε γιατί είναι τόσο εύκολο με το δημοψήφισμα;
Πάλι χθες έγραφα ότι αν θελήσω να μην πάω στη δουλειά τη Δευτέρα, δεν μπορώ να κάνω δημοψήφισμα για να πάρω γνώμες διότι απλούστατα το θέμα αυτό αφενός δεν αφορά τον πολύ κόσμο, αφετέρου ο κόσμος δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες και τις ειδικές συνθήκες που ενδεχομένως μπορεί να υπάρχουν στο θέμα.
Να μπω στα βαθιά, λοιπόν, με ένα όχι απλώς σημαντικό ερώτημα, αλλά ενδεχομένως το σημαντικότερο όλων: βλέπω από χθες αναρίθμητο κόσμο να έχει αποφασίσει και για το "ναι" και για το "όχι" και διερωτώμαι, που διάολο έχουν βρει όλοι τις πληροφορίες σε ένα τόσο πολυσύνθετο θέμα όσο αυτό που μας απασχολεί;
Εγώ, για παράδειγμα, έχω εντοπίσει ότι το υποτιθέμενο ερώτημα έτσι όπως έχει αρχικώς πλασαριστεί, είναι εντελώς λάθος. Και αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν όλοι αυτοί που εύκολα έσπευσαν να αποφασίσουν να μην έχουν δει το πρόβλημα;
Έτσι όπως έβγαλε το διάγγελμα ο Τσίπρας, το ερώτημα του δημοψηφίσματος αναφέρεται στις συζητήσεις που έλαβαν χώρα στις Βρυξέλλες και όσα προέκυψαν εξ αυτών (εξ ου και η γελοία αντίδραση των Ευρωπαίων ότι θα το αποσύρουν για να μην υπάρχει αντικείμενο στο δημοψήφισμα, λες και τόσες μέρες εκεί πέρα κάνουν απλώς διακοπές με τα λεφτά των Ευρωπαίων πολιτών). Όμως το πρόβλημα δεν είναι εκεί, διότι οι συζητήσεις θα μπορούσαν να έχουν διαφορετική τροπή. Δηλαδή σε μια τέτοια περίπτωση θα ξαναγινόταν κάθε φορά δημοψήφισμα; Αστειότητες.
Δηλαδή τις εκλογές γιατί τις κάνουμε;
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος θα έπρεπε να τεθεί κάπως έτσι: Μετά από τις πολιτικές που έχουν ακολουθηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια έχουνε διαπιστώσει ότι εν αντιθέσει με τις προβλέψεις, οι αριθμοί έχουν μεταβληθεί ως εξής (εδώ να παρατεθούν με απλούστατα ελληνικά κάποιοι βασικοί δείκτες όπως η μείωση ΑΕΠ, η αύξηση ανεργίας, η αύξηση των τιμών κλπ με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορεί πολύ εύκολα να τους καταλάβει έως και η κυρά Δέσπω που βόσκει πρόβατα 10 ώρες την ημέρα έξω από τα Άνω Σέκλανα Ημαθίας). Πλέον οι δανειστές μας ζητάνε να υπογράψουμε νέα μέτρα, με την ελπίδα ότι το πρόγραμμα αυτή τη φορά θα βγει. Αν υπογράψουμε θα υπάρχουν αυτά τα υπέρ (μένεις αδιαπραγμάτευτα στο ευρώ συν ό,τι άλλο τους καπνίσει) αλλά και αυτά τα κατά (πχ παράταση ύφεσης κλπ, κλπ). Αν δεν υπογράψουμε υπάρχουν τα εξής υπέρ (ευελπιστούμε ότι θα απεμπλακούμε από το ευρώ και με δικό μας νόμισμα θα πετύχυμε αυτά κι εκείνα), όμως εγκυμονούνται οι κίνδυνοι να συμβούν και τα τάδε (διπλωματική απομόνωση και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο). Κατόπιν αυτών, τι θέλετε να κάνουμε; Να ψηφίσουμε τη νέα συμφωνία ή να την απορρίψουμε;
Με απλά λόγια και λιτά ελληνικά δηλαδή, εξηγείς ακριβώς το πρόβλημα, ενημερώνεις για την επόμενη μέρα και λες τι θες από τον κόσμο.
Εδώ όμως τα πράγματα δεν συμβαίνουν έτσι.
Εις το σάπιον Βασίλειον της Δανιμαρκίας του Νότου, ο καθείς πετάει την προσωπική του παπάτζα η οποία είθεισται να έχει να κάνει αποκλειστικά με τις προσωπικές αντιλήψεις κι επιθυμίες του, και την αναγάγει σε κοσμοθεωρία καθιστώντας την σχεδόν αδιαπραγμάτευτη. Και κάπως έτσι βαδίζουμε όλοι προς ένα τρομακτικά κρίσιμο γεγονός, σαν σαλτιμπάγκοι, με τη γνωστή ανευθυνότητα που ανέκαθεν μας διέκρινε για να διαλέξουμε με την ίδιαν ελαφρότητα που θα απαντούσαμε αν κάποιος μας ρωτούσε τυρόπιτα ή σάμαλι;
Ας δούμε λίγο τα δεδομένα του δημοψηφίσματος.
α) Όποιος ισχυρίζεται ότι έχει γνώση του θέματος, καλό θα ήταν να μας εξηγήσει πόθεν διάολο την βρήκε. Διότι αυτό που εγώ βλέπω είναι ότι σήκωσαν τα χέρια ψηλά όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα, άρα από που πηγάζει αυτή η βεβαιότητα; Μήπως από μιαν άτυπη παραδοχή ότι την αλήθεια μας την έχουν πει οι πολιτικοί (δεν έχει σημασία ποιας προελεύσεως) ή τα μέσα μαζικής εξημέρωσης; Μήπως, δηλαδή, ο συλλογισμός αυτός ξεκινάει με μια μεγάλη αυθαίρετη παραδοχή, ότι όλους αυτούς τους πιστεύουμε μιας και πάντα μας έλεγαν την αλήθεια; Δε νομίζω...
β) Επειδή, λοιπόν, γνώση δεν υπάρχει από κανέναν μας (ούτε καν όσους το έχουμε μαζοχιστικό χόμπι να παρακολουθούμε το κατά δύναμιν στενά τις εξελίξεις), θα πρέπει να υπάρξει κάποια ενημέρωση και μάλιστα σε απλά ελληνικά. Όμως για ένα θέμα τόσο δαιδαλώδες, θα χρειαζόταν ολόκληρη εκστρατεία προκειμένου να ενημερωθεί έστω υποτυπωδώς ο κόσμος και αυτό διότι θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση να καλυφθούν και τα κενά που είχαν τεχνηέντως αφήσει οι προηγούμενοι. Αρκεί ο χρόνος έως την Κυριακή λοιπόν, ή η όλη ιτορία τέθηκε έτσι για να ψηφίσει ο κόσμςο μόνο με το συναίσθημά του;
γ) Όπως είπαμε και πιο πάνω, το ερώτημα του δημοψηφίσματος είναι εντελώς εσφαλμένο. Είναι μια ερώτηση που έχει δομηθεί στα πλάγια πρότυπα των εταιρειών δημοσκοπήσεων που άλλο σε ρωτάνε για να εξάγουν άλλο αποτέλεσμα δίχως να το πολυκαταλάβεις. Μόνο που εδώ δεν πάμε απλώς να πούμε τη γνώμη μας και προφανώς διακυβεύονται πολλά περισσότερα από ένα απλό γκάλοπ. Το θέμα είναι πως η όλη τακτική που ακολουθείται θα έπρεπε να μας πονηρέψει όλους...
δ) Ήγγικεν η ώρα να πέσουν όλες οι μάσκες ως προς τον υποτιθέμενο κυρίαρχο λαό και τις λοιπές πίπες. Τις τελευταίες μέρες έχω αρχίσει και κατανοώ απόλυτα κάτι που από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρχε ως κατηγορία κατά της δημοκρατίας, και αναφέρομαι στην διαχρονική μομφή ότι δυστυχώς κάποια θέματα δεν μπορείς να τα εμπιστεύεσαι σε όλους. Ο Έλληνας, για να πάψουμε να μασάμε κουτόχορτο, είναι άνθρωπος που δεν χρειάζεται να διαβάσει το άρθρο: του αρκεί ο τίτλος και τα έμαθε όλα. Ψήφιζε ανέκαθεν με ατομικά κριτήρια και πάντοτε ευελπιστώντας ότι σαν έρθει η ζόρικη η ώρα θα έχει θάψει αρκούντως την κατσίκα του γείτονα ώστε να ψοφήσει μόνο εκείνη κι ουχί η δική του. Και σε όλες τις ευρωεκλογές που θυμάμαι, πάντοτε είχε να επιλέξει τις διακοπές από την ψήφο μιας και πάντοτε έλεγε ότι οι Ευρωεκλογές δεν τον αφορούν (πως τα φέρνει η τύχη, ε;), όπως ακριβώς θεωρούσε ότι η δήθεν αποχή (ήτοι ευκαιρία για εκδρομούλα) ήταν η λύση που του έδινε πάντοτε και την αβάντα να τους βρίζει όλους για τα χάλια της χώρας. Τώρα, λοιπόν, με αυτά ακριβώς τα απαράλλαχτα μυαλά, ο Τσίπρας καλεί τον ίδιον ακριβώς Έλληνα να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά επειδή ο ίδιος δήλωσε αδυναμία για διάφορους λόγους. Είναι σα να δίνεις σε ένα νήπιο ένα μπιτόνι βενζίνι και σπίρτα και του ζητάς να τα περάσει στο απέναντι πεζοδρόμιο: ακόμη κι αν δεν ανατινάξει το Σϋμπαν, υπάρχει κίνδυνο να το πατήσει αυτοκίνητο. Τρόμος...
ε) Στο πλαίσιο της απουσίας ενημέρωσης και κριτικής ικανότητας, ο κόσμος δεν έχει κατανοήσει τους όρους του παιχνιδιού (που έχουμε κατ' επανάληψιν εξηγήσει). Αυτό τον φέρνει στο σημείο να μπερδεύει πλήρως αυτά που είναι πιθανό να συμβούν με αυτά που δεν είναι πιθανό να συμβούν και γενικότερα να συγχέει τα πιθανά αποτελέσματα της επόμενης μέρας με βάση τα όσα θέλει κι όχι τα όσα είναι πραγματικά πιθανά να γίνουν.
Άρα να κάνουμε μια πρώτη ανακεφαλαίωση: έχουμε να κάνουμε με λαό ανώριμο, ανεύθυνο κι εν πολλοίς λαμόγιο που εξέλεξε μια κυβέρνηση που ούτως ή άλλως έδειχνε ότι θα ήταν κατώτερη των περιστάσεων και δυστυχώς παρά τις αντίθετες ευχές των περισσοτέρων από εμάς απεδείχθη ότι έτσι ήταν. Όταν ο κόμπος έφτασε στο χτένι, ο πρωθυπουργός της χώρας αποποιήθηκε των ευθυνών του (γεγονός ανεπίτρεπτο) και μετέθεσε το πρόβλημα στον λαό, ο οποίος όμως αν έχει αποδείξει ένα πράγμα όλα αυτά τα χρόνια αυτό είναι ότι δεν διαθέτει την ικανότητα να κρίνει σωστά. Και την απουσία αυτής της ικανότητας την δυσχεραίνει το δραματικό γεγονός της μη ενημέρωσης του κόσμου περί της πραγματικής εκτάσεως του προβλήματος. Δεν ακούγεται και πολύ ευοίωνο όλο αυτό, έτσι δεν είναι;
Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, υπάρχουν και κάποια άλλα ανησυχητικά σημεία των καιρών που διακρίνω. Κατ' αρχήν ως προς το πολιτικό (υπηρετικό) προσωπικό της χώρας, νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά στην σύγχρονη ιστορία της χώρας που δεν υπάρχει ούτε ένας αξιόπιστος πολιτικός που να μπορεί να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Ένας προς έναν, είναι ο ένας χειρότερος από τον άλλον. Σε διάφορες εποχές υπήρχε τουλάχιστον ένας, πλέον όμως δεν υπάρχει κανένας. Ο Τσίπρας απέδειξε ότι αφενός δεν διαθέτει την απαιτούμενη ευελιξία, αφετέρου ότι είναι μικρός το πολιτικό δέμας. Σχεδόν ανύπαρκτος για την ακρίβεια και όταν σε διπλωματικό επίπεδο δείχνεις ότι δεν έχεις υπόσταση σε κάνουν μια χαψιά. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο για τη χώρα.
Ακόμη κι αν προσπάθησε το προηγούμενο διάστημα να κάνει κάτι που προσωπικά το χαρακτήρισα πάρα πολύ καλό και σε αρκετά σημεία έως και ευφυές, αυτή η κίνηση τερματίστηκε άδοξα (μαζί με την όποιαν εκτίμηση) όταν διαπίστωσα ότι δεν είχε αρκούντως καλυμμένα τα νώτα του. Κοινώς πίστευε και εννοούσε εκείνο που επαναλάμβανε διαρκώς ότι θα τους κάνουμε μια πρόταση που δεν θα μπορούν να αρνηθούν. Όσον αφορά δε τους υπολοίπους, δεν υπάρχει καν λόγος να χαλάσω σάλιο. Μηδενικά που έγιναν νούμερα όλοι τους, ιδίως όσοι απεργάζονται για τα προσωπικά τους μικροκομματικά οφέλη την αποτυχία της χώρας και δεν είναι λίγοι.
Να πιάσουμε λίγο και την κίνηση του δημοψηφίσματος.
Βλέπω πολύ κόσμο να πανηγυρίζει για το μεγαλείο της δημοκρατίας και χίλιες δυο άλλες σχετικές και άσχετες παπάτζες. Αυτό που έχω διαπιστώσει (με τρόμο) είναι ότι η πλειοψηφία του κόσμου έχει την (ψευδ)αίσθηση πως η όλη φάση είναι κάποιου είδους παιχνιδάκι, που ο καθείς προσωπικά θα πάρει την κατάσταση στα χέρια του και θα τους μπήξουμε και θα τους δείξουμε κ.ο.κ. Μακάρι να ήταν έτσι τα πράγματα. Κατ' αρχήν, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το όποιο δημοψήφισμα δεσμεύει μονάχα την δική μας κυβέρνηση και κανέναν άλλον. Υποθέτω ότι αν αύριο-μεθαύριο βγουν οι Γερμανοί και με δημοψήφισμα αποφασίσουν να πάει η φορολογία μας στο 80%, εμείς θα αντιδράσουμε και θα τους λέμε ότι είμαστε ανεξάρτητο κράτος (λέμε τώρα). Ε, κάπως έτσι επηρεάζει και όλους τους υπολοίπους Ευρωπαίους το ελληνικό δημοψήφισμα: καθόλου.
Εν ολίγοις, πρόκειται για μια κίνηση για καθαρά εσωτερική κατανάλωση και όχι για άλλον λόγο από το ότι ο Τσίπρας αφενός έκλασε μέντες και δεν άντεξε την υπεράνθρωπη πίεση (και μεταξύ μας, δεν τον κατηγορώ. Δεν πιστεύω να υπάρχει κανένας που να άντεχε τέτοια πίεση από ολόκληρη την Ευρώπη κι όχι μόνο αυτήν) και αφετέρου ήθελε να διατηρήσει αποστάσεις ασφαλείας από την αριστερή πτέρυγα (διότι ναι, εδώ ο κόσμος καίγεται και το αιδοίον καλλωπίζεται φίλες και φίλοι). Προσοχή: το πρώτο δεν αναιρεί την προδοτική στάση διαφόρων άλλων με πρώτον και χειρότερο τον Σαμαρά, ο οποίος φρόντισε να του παραδώσει τη χώρα όχι απλά στα κόκκινα, αλλά σχεδόν στα μπορντώ, όμως όταν κυνηγάς μανιωδώς την εξουσία πρέπει να είσαι έτοιμος και να την αναλάβεις, οπότε η δολοπλοκία των άλλων δεν αποτελεί 100% ελαφρυντικό. Πιο σωστά, αποτελεί κυρίως επιβαρυντικό στοιχείο για τους άλλους και όχι ελαφρυντικό για τον Τσίπρα και το επιτελείο του. Αν δεν μπορούσε άλλωστε ας το έκανε όπως στις δεύτερες εκλογές του 12 που ήπιε το εξαφανιζόλ.
Σε κάθε περίπτωση, το συγκεκριμένο δημοψήφισμα δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση αποθέωση της δημοκρατίας όπως πολλοί εσφαλμένα πιστεύουν. Πιο σωστά, είναι μια εντελώς ερασιτεχνική και άκρως επικίνδυνη πολιτική κίνηση, για λόγους που θα γίνουν περισσότερο κατανοητοί πιο κάτω.
Να δούμε τώρα και τι σημαίνει επικοινωνιακά αυτό το δημοψήφισμα.
Οι λαοί της Ευρώπης δυστυχώς δεν έχουν και ιδιαίτερες διαφορές ως προς εμάς για το ενδιαφέρον προς τα Κοινά τους. Για την ακρίβεια είναι εξίσου αδιάφοροι κι ενίοτε λαμόγια φορολογούμενοι πολίτες, με χίλιες δυο σκοτούρες και πόσα άλλα μέσα στο κεφάλι. Μέσα σε αυτά τα άλλα ενημερώνονται από ΜΜΕ που ελέγχονται από συμφέροντα και παίζουν παιχνίδια, όπως κι εδώ δηλαδή, οπότε πάνω-κάτω μπορείτε να φανταστείτε τι ακριβώς ενημέρωση λαμβάνουν. Επικοινωνιακά οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν ότι τα χρήματά τους έρχονται για να πληρώνουν τους κηφήνες Έλληνες. Κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να τους εξηγήσει τι ακριβώς συμβαίνει και πως και ότι στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, ως επίσης ελάχιστοι Ευρωπαίοι ξέρουν πραγματικά ότι όλων τα λεφτά πηγαίνουν στις τράπεζες διότι το σύστημα ακόμη και μετά από τόσα χρόνια καταρρέει. Αυτά σημαίνουν ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν λόγο να ψάξουν να μάθουν τι ακριβώς συμβαίνει, διότι θεωρούν ότι η ενημέρωση που λαμβάνουν είναι επαρκής και ορθή (και πριν προλάβετε να μου πετάξετε την ένσταση, αναλογιστείτε τις πωλήσεις της Bild κι ελάτε να το ξανασυζητήσουμε).
Όταν, λοιπόν, βγαίνεις και προαναγγέλεις δημοψήφισμα έχοντας ήδη χάσει μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής πολιτικής στήριξης, πρέπει να πρώτα να το έχεις ζυγίσει καλά το πράγμα, διότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν είναι ερασιτέχνες στο επικοινωνιακό κομμάτι. Όλον αυτόν τον χειρισμό θα τον παρουσιάσουν στους πολίτες τους με τρόπο τέτοιο ώστε να βγούμε εμείς οι μαλάκες της υποθέσεως στο τέλος, κι έτσι δεν θα έχουμε τις κυβερνήσεις απέναντί μας επειδή το θέλουν αυτές, αλλά επειδή θα τις πιέζουν οι πολίτες τους να είναι απέναντί μας. Κοινώς, με την κίνηση που έκανε ο Τσίπρας, επικοινωνιακά επέλεξε το χειρότερο δυνατό σενάριο. Μήπως νομίζετε ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν ξέρουν τι ζημιά θα πάθουν αν χρεωκοπήσουμε; Φυσικά και το ξέρουν, όμως είναι σημαντικό να βγάζουν υπευθυνότητα και έλεγχο προς τις χώρες τους, ούτως ώστε όταν έρθει η ώρα της καταστροφής να είναι έτοιμος ο αποδιοπομπαίος τράγος. Βάζω στοίχημα ότι στον ΣΥΡΙΖΑ αυτό δεν πρέπει να το έχει σκεφτεί κανείς, όπως προφανώς δεν σκέφτηκε τι δυνατότητες υπήρχαν σε περίπτωση που δεν αποδέχονταν τις εναλλακτικές προτάσεις μας (και τελικώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε).
Το γεγονός ότι το δημοψήφισμα ήταν προϊόν πανικού και σπασμωδική κίνηση (και ως εκ τούτου δεν πρέπει να πανηγυρίζουμε σε καμία περίπτωση) αποδεικνύεται περίτρανα από το ότι δεν είχε γίνει όλο το προηγούμενο διάστημα (διότι όπως πρόσφατα έγραφα, ήταν άλλες οι πρότερες επιδιώξεις). Το δημοψήφισμα επελέγη ως ύστατη κίνηση σωτηρίας μόλις στράβωσε και το τελικό σενάριο. Όλα αυτά εννοείται ότι δεν αναιρούν ούτε κατά το ελάχιστο την εντελώς επιθετική και αλήτικη συμπεριφορά των Ευρωπαίων προς εμάς, μια συμπεριφορά που στην πράξη αγγίζει τα όρια του εξευτελισμού και της γενοκτονίας (και δεν αναφέρομαι στους τελευταίους 5 μήνες αλλά στα τελευταία 5 χρόνια), ούτε φυσικά διαγράφει τις όποιες εξαιρετικά φιλότιμες προσπάθειες κατέβαλε επί μήνες ο Τσίπρας (και που μεταξύ άλλων τωόντι για πρώτη φορά έγινε διαπραγμάτευση).
Όμως η συμπεριφορά των άλλων χαρακτηρίζει τους άλλους και μόνο αυτούς και αν υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο δεν μπορούμε να κατηγορίσουμε τους Ευρωπαίους, αυτό είναι ότι κακώς ενδιαφέρονται για τα συμφέροντα των κρατών τους. Μακάρι να είχαμε κι εμείς πολιτικούς που να ενδιαφέρονταν για τα συμφέροντα του ελληνικού λαού αντί για τα δικά τους μόνο. Ως εκ τούτου, το δημοψήφισμα δεν αποτελεί δικαιολογία για το παραμικρό και είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να ακολουθούνται πολιτικές που φέρνουν τους λαούς αντιμέτωπους μεταξύ τους, ή ακόμη χειρότερα όταν ταυτόχρονα με αυτό υποδαυλίζεται και εθνικός διχασμός.
Αυτά τα τελευταία μην τα λησμονείτε σε καμία περίπτωση. Την τελευταία φορά που λαοί ήρθαν αντιμέτωποι μεταξύ τους με τέτοια ένταση είχαμε παγκόσμιο πόλεμο, ενώ ως προς τον εθνικό διχασμό, ως έχω ξαναπεί παλιά μου τέχνη κόσκινο και που'σαι ακόμη. Όποιος νομίζει ότι με το δημοψήφισμα οι έριδες τελειώνουν, πλανάται πλάνην οικτράν. Το πανηγύρι θα ξεκινήσει αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, όπου η "χαμένη" πλευρά θα ανέβει στα χαρακώματα μη αποδεχόμενη το αποτέλεσμα και κατηγορώντας την "νικήτρια" πλευρά. Εννοείται ότι η "νικήτρια" αρχικώς θα πάρει κάπως στο χιούμορ τις κατηγορίες της "χαμένης" απαντώντας με εκφράσεις τύπου "πάρτε τώρα το πτηνόν στο στόμα και μην ομιλείτε" και το γαϊτανάκι αυτό θα συνεχιστεί μέχρι να γίνει το πρώτο "ατύχημα" (σαν αυτά που κατ' επανάληψιν έχουν γίνει στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένων μέχρι και δολοφονιών). Μην ξεχνάτε ότι ο εμφύλιος ξεκίνησε μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας ακριβώς επειδή αυτοί που ένοιωθαν "χαμένοι" αποφάσισαν να μην αποδεχθούν την συμφωνία. Και πάνω απ'όλα μην ξεχνάτε ότι το ρητό που λέει πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα, για τούτη τη χώρα ισχύει στο δεκαπλάσιο.
Όλο το προηγούμενο διάστημα (που είχα ξεκαθαρίσει ότι δεν ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ) θα μπορούσα κάλλιστα να ασχολούμαι με τα θεόστραβα των πρώτων μηνών αριστερής (;) διακυβέρνησης της χώρας (και είχα πολλά πατήματα αν ήθελα, με χειρότερο της Χριστοδουλοπούλου που αποτελεί τσόκαρο από λίγα). Τουναντίον επειδή οι καιροί ήταν κρίσιμοι επέλεξα να επικεντρωθώ στα όποια θετικά (και η αλήθεια είναι ότι βρήκα πολλά, μην είμαστε και μηδενιστές) διότι οι εξελίξεις αφορούν όλους μας και η κάθε κυβέρνηση ανεξάρτητα ποιος την ψήφισε και ποιος τη γείωσε αποφασίζει για το μέλλον όλων μας. Αυτό το τονίζω διότι είμαι βέβαιος ότι αρκετοί θα ήθελαν να μου τα χώσουν επί τούτου, ότι εξυπηρετώ τα τάδε ή τα δείνα σκοτεινά συμφέροντα. Η πραγματικότητα όμως είναι παρασάγγας διαφορετική: πλέον αποφασίζω να είμαι εξαιρετικά επικριτικός για την συγκεκριμένη πολιτική επιλογή της κυβέρνησης (αφήνωντας στην άκρη όλους τους προηγούμενους χειρισμούς) διότι είναι μακράν η πιο επικίνδυνη. Ο λαός είναι δίκοπο μαχαίρι διότι εύκολα παθιάζεται, εύκολα φανατίζεται, εύκολα απογοητεύεται, μα κυρίως εύκολα παρεκτρέπεται.
Εδώ και μέρες, το ξαναλέω, βλέπω κόσμο στα κάγκελα. Βλέπω φανατισμό που όμοιό του δεν θυμάμαι να έχω ξαναντιμετωπίσει, ούτε στις χειρότερες εποχές της καφρίλας του Ολυμπιακού. Βλέπω ανθρώπους τυφλωμένους από μίσος και πάθος. Πάθος για τη δική τους άποψη και μίσος για την απέναντι. Αν υποθέσουμε ότι ισχύει ο διαχωρισμός "εμείς και οι άλλοι", ο "άλλος" είναι ο χειρότερος εχθρός διότι υποστηρίζει αυτό που δεν δέχομαι εγώ άρα θέλει να με βλάψει. Ο συλλογισμός πηγαίνει επαγωγικά διχως πολύ κόπο. Βλέπω συνεχείς αντεγκλήσεις, βλέπω ύβρεις και προσβολές, βλέπω ειρωνείες χαμηλοτάτου επιπέδου και σχεδόν απειλές, κι όλα αυτά μόνο και μόνο υπό την υποψία ότι ενδεχομένως μπορεί να συμβεί κάτι (που ίσως και να μην συμβεί). Από την άλλη πλευρά, έχει χαθεί και το τελευταίο ίχνος χιούμορ. Ο,τιδήποτε λέγεται από τους άλλους εκλαμβάνεται ως ευθεία απειλή και ως τέτοια μόνο μπορεί να αντιμετωπιστεί. Και την ίδιαν στιγμή οι προσδοκίες όλων έχουν εκτοξευθεί σε τόσο δυσθεώρητα ύψη, που η παραμικρή αλλαγή από το "μάστερ πλαν" θα ισοδυναμεί με προδοσία, κωλοτούμπα και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο και θα πυροδοτήσει αντίστοιχη έκρηξη. Μην ξεχνάμε ότι το έχουμε στο αίμα μας. Και παλιά (όχι πολύ πίσω στις δεκαετίες) ο "φίλος" ή ο "συγγενής" έδινε στεγνά κάποιον, μόνο και μόνο για να του πηδήξει τη γυναίκα ή να του φάει το κτήμα. Πολλές φορές κι επειδή δεν τον γούσταρε. Μην έχετε αμφιβολία γι'αυτό που πρόσφατα έγραψα ότι είμαστε έθνος ρουφιάνων που ενίοτε έβγαζε και Καραίσκάκηδες.
Η αλήθεια είναι ότι η βενζίνη έχει χυθεί σε μεγάλες ποσότητες, τα σπίρτα κυκλοφορούν και το μόνο που μένει είναι να ανάψει ένα σπίρτο στο λάθος σημείο. Αυτό δυστυχώς δεν το έχουμε καταλάβει.
Άρα που καταλήγουμε;
Η μοναδική λύση που βλέπω να είναι εφικτή και που πραγματικά μπορεί να κατευνάσει κάπως τα πνεύματα είναι το να μην γίνει το δημοψήφισμα. Θα είναι σωτήριο από πολλές πλευρές. Όχι από όλες βεβαίως, αλλά από αρκετές και πολύ σημαντικές. Εδώ που έχουμε φτάσει και στο σημείο που είναι τα πράγματα από πλευράς χειρισμών, θα υπάρξουν και απώλειες, αυτό είναι δεδομένο, αλλά πρέπει επιτέλους να υπάρξει ένα ζύγισμα στα γεγονότα. Δεν είναι δυνατόν να παίζεται το μέλλον ενός ολόκληρου λαού στο όλα ή τίποτα.
Βέβαια θα μου πείτε και σωστά, ότι και δίχως δημοψήφισμα πάλι το μέλλον μας θα παίζαμε. Ναι, αλλά όχι με τόσο ρίσκο.
Μιας και πιο πάνω μίλαγα για πολιτικούς μεγάλους, θα ήθελα να υπενθυμίσω τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος μετά από μια μείζονα εθνική καταστροφή κατάφερε μέσω της διπλωματίας να δημιουργήσει την σημερινή Ελλάδα και να διασφαλίσει το μέλλον της, μέσω της μακροβιότερης Συνθήκης που έχει υπογραφεί στην Ιστορία τουλάχιστον του σύγχρονου κόσμου (αυτή της Λωζάννης). Αυτό και μόνο αποδεικνύει την τρομακτική ισχύ της διπλωματίας στο διεθνές στερέωμα. Εννοείται ότι τότε δεν αναγκάστηκε να θυσιάσει και λίγα (βλ. Ίμβρος και Τένεδος, Σμύρνη και Ανατολική Θράκη και όχι ως σκέτα εδάφη αλλά με πλήθος ψυχών), όμως αυτό ήταν το τίμημα για τις εσφαλμένες επιλογές των προηγουμένων πολιτικών.
Κάπως έτσι πάει κι εδώ, παρόλο που ακόμη τα όπλα δεν τα έχουμε πιάσει. Οι αισχρές και καταστροφικές επιλογές των περασμένων δεκαετιών και πολιτικών είναι τόσες πολλές που έχει έρθει τελεσίδικα η ώρα του λογαριασμού και όταν έρχεται αυτή η ώρα δεν υπάρχει απάντηση "πείτε εσείς αντ' εμού" όπως έκανε ο Τσίπρα
Είναι σαφέστατο πλέον ότι το δημοψήφισμα πρέπει να αναιρεθεί οπωσδήποτε.
Μάλιστα, νομίζω ότι είναι εφικτό να γίνει με τρόπο τέτοιο που να διατηρεί όλες τις ισορροπίες, δηλαδή όχι μόνο προς το εσωτερικό αλλά και προς τους Ευρωπαίους (ιδίως) και το ΔΝΤ. Μπορεί να γίνει ένας χειρισμός τέτοιος, ας πούμε, που να αφήνει στην ατμόσφαιρα μια εσάνς ότι δεν θέλουμε να καταστρέψουμε οικονομικά την Ευρώπη και δείχνουμε την καλή διάθεση αποσύροντάς το, οπότε ας δείξουν λίγη καλή θέληση και οι άλλοι για να το συζητήσουμε το πράγμα. Αυτά τα πράγματα δεν χρειάζεται να λέγονται: ακόμη και η μη αναφορά τους αποτελεί σαφή αναφορά και όλοι την αντιλαμβάνονται. Την ίδιαν στιγμή, πολλοί θα είναι αυτοί που θα νοιώσουν αμήχανα και στο εσωτερικό, αλλά θα αναγκαστούν να το καταπιούν. Όσον αφορά τους Ευρωπαίους, εννοείται ότι θα είναι σκληροί, εννοείται ότι θα έχουν ξανά τιμωρητική διάθεση αλλά η εντύπωση που αποκομίζω είναι ότι θα επιλέξουν να ρίξουν περισσότερο νερό στο κρασί τους σε σχέση με το κρασί που έπιναν τις περασμένες 5-6 μέρες.
Και στην ανάγκη αν θέλουμε να αναφέρουμε και το μικροκομματικό τμήμα, συνηθισμένος είναι στο 4-5% ο ΣΥΡΙΖΑ, το πολύ να ξαναπέσει εκεί πέρα (που δεν θα πέσει, αλλά λέμε τώρα. Πιθανότερο είναι να διαλύσει εντελώς τον υποτιθέμενο καντροαριστερό χώρο που κάποτε διαφέντευε το pasok, αλλά δεν είναι της παρούσης αυτά.), αλλά το να παίζεις με τέτοιον τρόπο με τη χώρα, είναι άθλιο και αυτό δεν πηγαίνει μόνο στον ΣΥΡΙΖΑ.
Να επιστρέψουμε λίγο και στο δημοψήφισμα ως προς το περιεχόμενό του με μια ανακεφαλαίωση επί τούτου.
Όπως έχω ξαναπεί, σε κάθε περίπτωση κάτι θυσιάζεις. Έχει καταστεί σαφές ότι οι αλληλουχίες που έχουν δημιουργηθεί είναι οι εξής: αποδοχή μέτρων για μη χρεωκοπία ισοδυναμεί με παράταση λιτότητας που ισοδυναμεί με παραμονή στο ευρώ που ισοδυναμεί με αποδοχή από την Ευρωπαϊκή Οικογένεια που ισοδυναμεί με διαιώνιση του προβλήματος που συνεπάγεται διαφόρων ειδών σοβαρότατα προβλήματα σε διάφορα επίπεδα. Από την άλλη πλευρά, η μη αποδοχή των μέτρων συνεπάγεται διεθνή απομόνωση που συνεπάγεται δημοσιονομικές επιπλοκές που συνεπάγεται αστάθεια σε διάφορα επίπεδα.
Αυτό που βλέπουμε είναι ότι πρακτικά το τέλος είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις, μόνο που στην μία μπορεί να έρθει σταδιακά και μετά από πολύ καιρό σαν μιθριδατισμός, ενώ στην άλλη περίπτωση τα πράγματα γίνονται πιο άμεσα και προφανώς με πιο ακαριαίες συνέπειες. Η σημαντική διαφορά έγκειται στα ενδιάμεσα στάδια, τα οποία είναι όλα ρευστά και απρόβλεπτα. Το κυρίως ερώτημα έρχεται ως προς το τι μπορεί να χάσει σε κάθε ενδιάμεσο δρόμο η χώρα, και αυτό προφανώς είναι κάτι που δεν μπορεί να απαντήει κανένας. Όπως και να'χει, αν και οικονομολόγος δεν είμαι, αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι τα πράγματα σε καμία περίπτωση δεν είναι ρόδινα. Όποιος νομίζει ότι ακόμη κι αν βγούμε από το ευρώ πως θα έρθει η σωτηρία, κάνει μεγάλο λάθος. Ιδίως δε, αν βασίζεται σε απόψεις του οποιουδήποτε οικονομολόγου, μιας και έχει αποδειχθεί πως αν πέσει έξω απλώς ζητάει ένα συγγνώμη και η ζωή συνεχίζεται γι'αυτόν, ενόσω εμείς θα συνεχίσουμε να τον πίνουμε κανονικά.
Κάτι που θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε είναι το εξής: αν ακολουθήσουμε δικιά μας πολιτική, θα μπορούμε να έχουμε συντομότερα καλά αποτελέσματα. Δυστυχώς όμως αυτό είναι θεωρίες και ως γνωστόν οι θεωρίες απέχουν παρασάγγας από τις πράξεις. ΕΞάλλου μην ξεχνάτε ότι και το μνημόνιο θεωρητικά προέβλεπε ανάπτυξη και θα μας έβγαζε από τον βάλτο και χίλια δυο άλλα, έλα όμως που τίποτε απ'αυτά δεν συνέβη και αυτό διότι το διεθνές πολιτικοοικονομικό περιβάλλον είναι εντελώς ρευστό.
Κι επειδή ξέρω ποια ένσταση έρχεται στην συνέχεια, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω την διαχρονικά σημαντική ιστορία ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Μηλίους κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όπου όταν οι Μήλιοι αρνήθηκαν να συμμαχήσουν με τους Αθηναίους, οι τελευταίοι ουσιαστικά απάντησαν ότι ο ισχυρός κάνει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος λέει όσα του επιτρέπει η αδυναμία του. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, αυτή είναι η πορεία της Φύσης, το μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό. Κι εμείς εδώ έχουμε καταφέρει να έχουμε όλα τα ψάρια απέναντί μας και να θέλουν να μας φάνε. Όχι κι ό,τι καλύτερο και στην διεθνή διπλωματία το να αποδέχεσαι την πραγματική σου θέση δεν αποτελεί ούτε μειωνέκτημα, μήτε ομολογία ήττας. Τουναντίον σε προετοιμάζει καλύτερα για να διεκδικήσεις το μέγιστο που θα μπορούσες να λάβεις.
Να τελειώνουμε: έχω ξεκαθαρίσει ότι είμαι ευρωσκεπτικιστής εδώ και πολύ καιρό.
Δεν είναι αυτή η Ευρώπη που θέλω, όπως δεν είναι και η χώρα μου όπως τη θέλω. Ναι μεν ως άτομο και πολίτης καταβάλω τις προσπάθειές μου να αλλάξω όσα πράγματα μπορώ, αλλά οι δυνατότητές μου είναι πεπερασμένες.
Εννοείται βέβαια ότι αυτό δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα! Η προσπάθεια συνεχίζεται αμείωτη διότι ο στόχος μου δεν είναι να φύγω, αλλά να διορθώσω αυτό στο οποίο βρίσκομαι. Και για να το διορθώσω, θέλει και πολύ κόπο, αλλά κυρίως να δώσω το στίγμα μου: τι ζητάω και για ποιον λόγο. Και ως συνειδητοποιημένος Έλληνας, ως πολιτικό ον, δεν έχω υποχρέωση μόνο απέναντι στα παιδιά μου και τους συνανθρώπους, αλλά έχω και την ίδιαν υποχρέωση απέναντι και σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο στον οποίον πρέπει να αποδείξω ότι είμαι άξιος συνεχιστής του πνεύματος που γνωρίζουν, όχι μόνο επειδή αυτό με εκφράζει αλλά και επειδή πλέον ο πολιτισμός είναι το μόνο πράγνμα που δεν μπορούν να μου πάρουν, κι αυτό θα είναι το όπλο μου για να τους δείξω τα σφάλματά τους.
Για να έρθει όμως το όποιο αποτέλεσμα καλά είναι τα σχέδια, καλές και οι θεωρίες. Πάνω απ'όλα απαιτούνται κάποιες σημαντικές παραδοχές από όλους μας, όπως για παράδειγμα ότι η χώρα έχει ακολουθήσει κατά τις τελευταίες δεκαετίες μία δραματικά στραβή πορεία, η οποία έγινε ακόμα πιο στραβή τα τελευταία χρόνια και πάντοτε με την δική μας έγκριση, ανοχή και συχνότατα επιβράβευση κιόλας. Και αυτό διότι ως λαός είμαστε διαχρονικά ανεύθυνοι κι ανώριμοι. Το καλύτερο που μπορούμε πάντοτε να κάνουμε είναι να τα κάνουμε σκατά και να κατηγορούμε τους άλλους ότι μας φταίνε, ενώ όσον αφορά την καιροσκοπική λαμογιά, πάντα ως καλοί χαμαιλέοντες προσπαθούμε να διεκδικήσουμε εκ του μη όντως το μέγιστο (όποιος έχει απορίες επί τούτου, μπορεί κάλλιστα να διαβάσει τις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη. Θα μάθει πολλά για το ένδοξο dna μας).
Πλέον το πράγμα έχει παραστραβώσει όμως. Πρέπει να αλλάξουμε όλοι, ή μάλλον πιο σωστά έπρεπε να το έχουμε κάνει εδώ και πολλά χρόνια. Υπό άλλες συνθήκες θα έλεγα ότι ποτέ δεν είναι αργά, πλέον όμως αποδεδειγμένα είναι πολύ αργά. Αν αλλάξουμε όμως έστω και τώρα, ίσως να δημιουργήσουμε πιο γόνιμο έδαφος για τα παιδιά μας. Δηλαδή, όσο έδαφος δεν έχουμε κάψει.
Προσωπικά έχω πλήρη επίγνωση ότι η συνέχιση αυτών των πολιτικών είναι απολύτως υφεσιακή, καθώς επίσης και ότι οι Ευρωπαίοι μόνο για τα συμφέροντά τους ενδιαφέρονται. Παρομοίως γνωρίζω ότι με τη συνέχιση αυτής της λιτότητας όχι απλά δεν υπάρχει καμία σωτηρία, αλλά μόνο χειρότερα μπορούν να γίνουν όλα. Από την άλλη πλευρά, ξέρω ότι για να στήσεις ένα καινούριο μαγαζί χρειάζεσαι υποστήριξη και αυτή δεν διαφαίνεται από πουθενά με την τροπή που έχυν πάρει τα πράγματα. Δεν είναι δηλαδή έτσι απλό ότι χαράζω τη δική μου πορεία κι εσείς κόφτε τον λαιμό σας. Ο κόσμος διέπεται από κανόνες, τους οποίους καθορίζουν πάντα όσοι έχουν και το μαχαίρι και το καρπούζι, κι εμείς όχι μόνο δεν ανήκουμε σε αυτούς αλλά υπάρχει σοβαρός "κίνδυνος" να κάνουμε πολλούς εξ'αυτών να χάσουν και πάρα μα πάρα πολλά λεφτά. Άρα το να πεις ότι βγαίνω μόνος μου δεν αποτελεί και την βέλτιστη δυνατή "επιχειρηματική" κίνηση αφού είναι σα να τα παίζεις όλα με την ελπίδα ότι θα σου κάτσει το φύλλο.
Προσωπικά εδώ και χρόνια πρέσβευα ότι ο μοναδικός τρόπος να σωθούμε είναι να τους πείσουμε πως μόνο αν μας σώσουν σώνονται (αντί να τους ευχαριστούμε που δήθεν μας έσωναν όπως πχ έκανε ο αμαθής Αδόνειδος. Δυστυχώς τέτοια πολιτικά καθάρματα έχουν κάνει την μεγαλύτερη ζημιά, αλλά τέτοια ώρα, τέτοια λόγια). Πλέον νομίζω ότι έχουμε φύγει από αυτό το σημείο αλλά έχω την εντύπωση ότι μπορούμε να ξαναεπιστρέψουμε με τους κατάλληλους χειρισμούς. Μόνο που πλέον θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι χάσουμε πιο πολλά απ'όσα θα χάναμε αν κάναμε νωρίτερα αυτούς τους χειρισμούς.
Κοινώς, η απάντηση στο πρόβλημα δεν είναι "ναι" ή "όχι" και αυτό διότι είναι παντελώς εσφαλμένη η ερώτηση. Το ουσιαστικό διακύβευμα είναι αν θα μείνουμε μόνοι μας στο διεθνές διπλωματικό στερέωμα (κάτι που θα είναι απολυτως καταστροφικό και μάλλον θα αποτελεί και το χειρότερο σενάριο) με την ελπίδα ότι κάτι θα συμβεί κάποια στιγμή και θα ανακάμψουμε (και που κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι δεν θα συμβεί) ή αν θα παραμείνουμε σε ένα στρεβλό κι αρνητικό περιβάλλον πληρώνοντας με αίμα αυτήν την παραμονή, δηλώνοντας την οριστική υποταγή μας και αναγνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει άλλο μέλλον για εμάς παρά της στημένης λεμονόκουπας. Και να σας πω και κάτι που πιθανώς να μην έχει πει κανείς μέχρι σήμερα (τουλάχιστον εγώ δεν το έχω διαβάσει πουθενά): αν παραμείνουμε στο ευρώ, θα ακολουθήσουμε εσωτερική υποτίμηση σε εξοντωτικό βαθμό διά της οδού που ακολουθούσαμε έως τώρα. Αν με κάποιον τεχνητό τρόπο βγούμε από το ευρώ (όσο αυτό είναι εφικτό), θα επέλθει η ίδια ακριβώς υποτίμηση διά της υποτίμησης του νέου νομίσματος.
Αυτό είναι το πραγματικό ερώτημα (και κατ' επέκτασιν το διακύβευμα) που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους. Ένα ερώτημα φρικτό τόσο ως προς την διατύπωσή του, όσο και ως προς τις προοπτικές του για την επόμενη μέρα. Δεν είναι παιχνιδάκι να ρωτάμε αν πρέπει να συμφωνήσουμε με τα μέτρα. Το ευρώ δεν είναι κάτι που φτιάχτηκε επειδή ερωτηθήκαμε. Είναι κάτι στο οποίο μας έβαλαν γιατί εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους, άρα όταν παίζουμε σε ένα ξένο παιχνίδι δεν μπορούμε να βάζουμε εκ των υστέρων δικούς μας όρους. Εάν κι εφόσον δημιουργηθούν νέοι όροι, είναι βέβαιο ότι θα τους δημιουργήσουν οι άλλοι (πχ διπλό νόμισμα). Συνεπώς κουτοπονηριές του τύπου και θα απορρίψουμε και θα παραμείνουμε και θα τη βρούμε τη λύση, δεν υπάρχουν. Η μόνη αλήθεια είναι ότι στο ευρώ δεν έπρεπε να είχαμε μπει ποτέ διότι δεν το σηκώναμε, όπως ακριβώς ένας μεροκαματιάρης δεν μπορεί να σηκώσει οικονομικά μια Ferrari. Από την στιγμή που μπήκαμε, αποδεχθήκαμε σιωπηρά και τα δομικά προβλήματα και αν μη τι άλλο όλοι μας γνωρίζουμε καλά πως τα σκατά πάντοτε πέφτουν διά της βαρύτητας προς τον πιο αδύναμο, που βρίσκεται πάντα στο κάτω μέρος. Εκεί που βρισκόμαστε εμείς δηλαδή.
Άρα η απάντηση είναι αλλαγή πλεύσης άμεσα, κατάργηση του δημοψηφίασματος και ούτε "ναι", ούτε "όχι.
Και δυστυχώς (τυπικά) έχουμε μόλις 6 μέρες για να το επιτύχουμε, όπου όλα -ακόμη κι εμείς οι ίδιοι- θα λειτουργούν εις βάρος μας. Μεγάλη επιτυχία.
Το ξέρω ότι σας έκανα την καρδιά περιβόλι (δηλαδή σε όσους ήρωες τε και ηρωϊδες καταφέρατε να φτάσετε ως εδώ κάτω) αλλά ποιος είπε ότι η αλήθεια είναι κάτι το ευχάριστο;
Χαίρετε.
Ας πιάσουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Σε πρώτη φάση χρειάζομαι οπωσδήποτε τη βοήθειά σας σε κάτι σοβαρό και κάθε γνώμη θα εκτιμηθεί δεόντως.
Ακούω έναν θόρυβο κάπου από τη μηχανή του αυτοκινήτου. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι ο θόρυβος προέρχεται από χαμηλά, ήτοι από τον στροφαλοφόρο και ότι δεν είναι ούτε από πυράκια, ούτε από βαλβίδες που χτυπάνε. Αυτό που δεν έχω καταλάβει είναι αν ο άξονας έχει υποστεί κάμψη και θέλει deflection, ή είναι κάποια φυσιολογική φθορά (ή και λόγω πλημμελούς συντήρησης) στα κουζινέτα και τις μπιέλες. Οπότε για να προετοιμάσω τα οικονομικά μου θα ήθελα να με συμβουλέψετε τι εργασία να ζητήσω: να το πάω για μέτρηση στροφάλων σε ωρολογιακό μικρόμετρο ή για έλεγχο κουζινέτων εδράσεων και διωστήρων;
Είμαι βέβαιος ότι η απάντηση θα είναι παιχνιδάκι για όλους σας.
Ε; Μην μου πείτε ότι δεν παίζετε στα δάκτυλα μια απλή μηχανή αυτοκινήτου. Εξάλλου όλοι μας έχουμε αυτοκίνητο άρα όλοι μας πρέπει να ξέρουμε τέτοια πράγματα υποκαθιστώντας τους μηχανικούς, έτσι δεν είναι; ¨Πόσω μάλλον όταν ό Έλλην ξέρει τα πάντα, σχεδόν εκ γενετής.
Πως είπατε; Δεν είναι έτσι;
Είναι επικίνδυνο γιατί μπορεί να κάνετε καμιά ζημιά στον κινητήρα;
Και αφού δεν είναι έτσι, τότε γιατί είναι τόσο εύκολο με το δημοψήφισμα;
Πάλι χθες έγραφα ότι αν θελήσω να μην πάω στη δουλειά τη Δευτέρα, δεν μπορώ να κάνω δημοψήφισμα για να πάρω γνώμες διότι απλούστατα το θέμα αυτό αφενός δεν αφορά τον πολύ κόσμο, αφετέρου ο κόσμος δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες και τις ειδικές συνθήκες που ενδεχομένως μπορεί να υπάρχουν στο θέμα.
Να μπω στα βαθιά, λοιπόν, με ένα όχι απλώς σημαντικό ερώτημα, αλλά ενδεχομένως το σημαντικότερο όλων: βλέπω από χθες αναρίθμητο κόσμο να έχει αποφασίσει και για το "ναι" και για το "όχι" και διερωτώμαι, που διάολο έχουν βρει όλοι τις πληροφορίες σε ένα τόσο πολυσύνθετο θέμα όσο αυτό που μας απασχολεί;
Εγώ, για παράδειγμα, έχω εντοπίσει ότι το υποτιθέμενο ερώτημα έτσι όπως έχει αρχικώς πλασαριστεί, είναι εντελώς λάθος. Και αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν όλοι αυτοί που εύκολα έσπευσαν να αποφασίσουν να μην έχουν δει το πρόβλημα;
Έτσι όπως έβγαλε το διάγγελμα ο Τσίπρας, το ερώτημα του δημοψηφίσματος αναφέρεται στις συζητήσεις που έλαβαν χώρα στις Βρυξέλλες και όσα προέκυψαν εξ αυτών (εξ ου και η γελοία αντίδραση των Ευρωπαίων ότι θα το αποσύρουν για να μην υπάρχει αντικείμενο στο δημοψήφισμα, λες και τόσες μέρες εκεί πέρα κάνουν απλώς διακοπές με τα λεφτά των Ευρωπαίων πολιτών). Όμως το πρόβλημα δεν είναι εκεί, διότι οι συζητήσεις θα μπορούσαν να έχουν διαφορετική τροπή. Δηλαδή σε μια τέτοια περίπτωση θα ξαναγινόταν κάθε φορά δημοψήφισμα; Αστειότητες.
Δηλαδή τις εκλογές γιατί τις κάνουμε;
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος θα έπρεπε να τεθεί κάπως έτσι: Μετά από τις πολιτικές που έχουν ακολουθηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια έχουνε διαπιστώσει ότι εν αντιθέσει με τις προβλέψεις, οι αριθμοί έχουν μεταβληθεί ως εξής (εδώ να παρατεθούν με απλούστατα ελληνικά κάποιοι βασικοί δείκτες όπως η μείωση ΑΕΠ, η αύξηση ανεργίας, η αύξηση των τιμών κλπ με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορεί πολύ εύκολα να τους καταλάβει έως και η κυρά Δέσπω που βόσκει πρόβατα 10 ώρες την ημέρα έξω από τα Άνω Σέκλανα Ημαθίας). Πλέον οι δανειστές μας ζητάνε να υπογράψουμε νέα μέτρα, με την ελπίδα ότι το πρόγραμμα αυτή τη φορά θα βγει. Αν υπογράψουμε θα υπάρχουν αυτά τα υπέρ (μένεις αδιαπραγμάτευτα στο ευρώ συν ό,τι άλλο τους καπνίσει) αλλά και αυτά τα κατά (πχ παράταση ύφεσης κλπ, κλπ). Αν δεν υπογράψουμε υπάρχουν τα εξής υπέρ (ευελπιστούμε ότι θα απεμπλακούμε από το ευρώ και με δικό μας νόμισμα θα πετύχυμε αυτά κι εκείνα), όμως εγκυμονούνται οι κίνδυνοι να συμβούν και τα τάδε (διπλωματική απομόνωση και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο). Κατόπιν αυτών, τι θέλετε να κάνουμε; Να ψηφίσουμε τη νέα συμφωνία ή να την απορρίψουμε;
Με απλά λόγια και λιτά ελληνικά δηλαδή, εξηγείς ακριβώς το πρόβλημα, ενημερώνεις για την επόμενη μέρα και λες τι θες από τον κόσμο.
Εδώ όμως τα πράγματα δεν συμβαίνουν έτσι.
Εις το σάπιον Βασίλειον της Δανιμαρκίας του Νότου, ο καθείς πετάει την προσωπική του παπάτζα η οποία είθεισται να έχει να κάνει αποκλειστικά με τις προσωπικές αντιλήψεις κι επιθυμίες του, και την αναγάγει σε κοσμοθεωρία καθιστώντας την σχεδόν αδιαπραγμάτευτη. Και κάπως έτσι βαδίζουμε όλοι προς ένα τρομακτικά κρίσιμο γεγονός, σαν σαλτιμπάγκοι, με τη γνωστή ανευθυνότητα που ανέκαθεν μας διέκρινε για να διαλέξουμε με την ίδιαν ελαφρότητα που θα απαντούσαμε αν κάποιος μας ρωτούσε τυρόπιτα ή σάμαλι;
Ας δούμε λίγο τα δεδομένα του δημοψηφίσματος.
α) Όποιος ισχυρίζεται ότι έχει γνώση του θέματος, καλό θα ήταν να μας εξηγήσει πόθεν διάολο την βρήκε. Διότι αυτό που εγώ βλέπω είναι ότι σήκωσαν τα χέρια ψηλά όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα, άρα από που πηγάζει αυτή η βεβαιότητα; Μήπως από μιαν άτυπη παραδοχή ότι την αλήθεια μας την έχουν πει οι πολιτικοί (δεν έχει σημασία ποιας προελεύσεως) ή τα μέσα μαζικής εξημέρωσης; Μήπως, δηλαδή, ο συλλογισμός αυτός ξεκινάει με μια μεγάλη αυθαίρετη παραδοχή, ότι όλους αυτούς τους πιστεύουμε μιας και πάντα μας έλεγαν την αλήθεια; Δε νομίζω...
β) Επειδή, λοιπόν, γνώση δεν υπάρχει από κανέναν μας (ούτε καν όσους το έχουμε μαζοχιστικό χόμπι να παρακολουθούμε το κατά δύναμιν στενά τις εξελίξεις), θα πρέπει να υπάρξει κάποια ενημέρωση και μάλιστα σε απλά ελληνικά. Όμως για ένα θέμα τόσο δαιδαλώδες, θα χρειαζόταν ολόκληρη εκστρατεία προκειμένου να ενημερωθεί έστω υποτυπωδώς ο κόσμος και αυτό διότι θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση να καλυφθούν και τα κενά που είχαν τεχνηέντως αφήσει οι προηγούμενοι. Αρκεί ο χρόνος έως την Κυριακή λοιπόν, ή η όλη ιτορία τέθηκε έτσι για να ψηφίσει ο κόσμςο μόνο με το συναίσθημά του;
γ) Όπως είπαμε και πιο πάνω, το ερώτημα του δημοψηφίσματος είναι εντελώς εσφαλμένο. Είναι μια ερώτηση που έχει δομηθεί στα πλάγια πρότυπα των εταιρειών δημοσκοπήσεων που άλλο σε ρωτάνε για να εξάγουν άλλο αποτέλεσμα δίχως να το πολυκαταλάβεις. Μόνο που εδώ δεν πάμε απλώς να πούμε τη γνώμη μας και προφανώς διακυβεύονται πολλά περισσότερα από ένα απλό γκάλοπ. Το θέμα είναι πως η όλη τακτική που ακολουθείται θα έπρεπε να μας πονηρέψει όλους...
δ) Ήγγικεν η ώρα να πέσουν όλες οι μάσκες ως προς τον υποτιθέμενο κυρίαρχο λαό και τις λοιπές πίπες. Τις τελευταίες μέρες έχω αρχίσει και κατανοώ απόλυτα κάτι που από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρχε ως κατηγορία κατά της δημοκρατίας, και αναφέρομαι στην διαχρονική μομφή ότι δυστυχώς κάποια θέματα δεν μπορείς να τα εμπιστεύεσαι σε όλους. Ο Έλληνας, για να πάψουμε να μασάμε κουτόχορτο, είναι άνθρωπος που δεν χρειάζεται να διαβάσει το άρθρο: του αρκεί ο τίτλος και τα έμαθε όλα. Ψήφιζε ανέκαθεν με ατομικά κριτήρια και πάντοτε ευελπιστώντας ότι σαν έρθει η ζόρικη η ώρα θα έχει θάψει αρκούντως την κατσίκα του γείτονα ώστε να ψοφήσει μόνο εκείνη κι ουχί η δική του. Και σε όλες τις ευρωεκλογές που θυμάμαι, πάντοτε είχε να επιλέξει τις διακοπές από την ψήφο μιας και πάντοτε έλεγε ότι οι Ευρωεκλογές δεν τον αφορούν (πως τα φέρνει η τύχη, ε;), όπως ακριβώς θεωρούσε ότι η δήθεν αποχή (ήτοι ευκαιρία για εκδρομούλα) ήταν η λύση που του έδινε πάντοτε και την αβάντα να τους βρίζει όλους για τα χάλια της χώρας. Τώρα, λοιπόν, με αυτά ακριβώς τα απαράλλαχτα μυαλά, ο Τσίπρας καλεί τον ίδιον ακριβώς Έλληνα να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά επειδή ο ίδιος δήλωσε αδυναμία για διάφορους λόγους. Είναι σα να δίνεις σε ένα νήπιο ένα μπιτόνι βενζίνι και σπίρτα και του ζητάς να τα περάσει στο απέναντι πεζοδρόμιο: ακόμη κι αν δεν ανατινάξει το Σϋμπαν, υπάρχει κίνδυνο να το πατήσει αυτοκίνητο. Τρόμος...
ε) Στο πλαίσιο της απουσίας ενημέρωσης και κριτικής ικανότητας, ο κόσμος δεν έχει κατανοήσει τους όρους του παιχνιδιού (που έχουμε κατ' επανάληψιν εξηγήσει). Αυτό τον φέρνει στο σημείο να μπερδεύει πλήρως αυτά που είναι πιθανό να συμβούν με αυτά που δεν είναι πιθανό να συμβούν και γενικότερα να συγχέει τα πιθανά αποτελέσματα της επόμενης μέρας με βάση τα όσα θέλει κι όχι τα όσα είναι πραγματικά πιθανά να γίνουν.
Άρα να κάνουμε μια πρώτη ανακεφαλαίωση: έχουμε να κάνουμε με λαό ανώριμο, ανεύθυνο κι εν πολλοίς λαμόγιο που εξέλεξε μια κυβέρνηση που ούτως ή άλλως έδειχνε ότι θα ήταν κατώτερη των περιστάσεων και δυστυχώς παρά τις αντίθετες ευχές των περισσοτέρων από εμάς απεδείχθη ότι έτσι ήταν. Όταν ο κόμπος έφτασε στο χτένι, ο πρωθυπουργός της χώρας αποποιήθηκε των ευθυνών του (γεγονός ανεπίτρεπτο) και μετέθεσε το πρόβλημα στον λαό, ο οποίος όμως αν έχει αποδείξει ένα πράγμα όλα αυτά τα χρόνια αυτό είναι ότι δεν διαθέτει την ικανότητα να κρίνει σωστά. Και την απουσία αυτής της ικανότητας την δυσχεραίνει το δραματικό γεγονός της μη ενημέρωσης του κόσμου περί της πραγματικής εκτάσεως του προβλήματος. Δεν ακούγεται και πολύ ευοίωνο όλο αυτό, έτσι δεν είναι;
Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, υπάρχουν και κάποια άλλα ανησυχητικά σημεία των καιρών που διακρίνω. Κατ' αρχήν ως προς το πολιτικό (υπηρετικό) προσωπικό της χώρας, νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά στην σύγχρονη ιστορία της χώρας που δεν υπάρχει ούτε ένας αξιόπιστος πολιτικός που να μπορεί να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Ένας προς έναν, είναι ο ένας χειρότερος από τον άλλον. Σε διάφορες εποχές υπήρχε τουλάχιστον ένας, πλέον όμως δεν υπάρχει κανένας. Ο Τσίπρας απέδειξε ότι αφενός δεν διαθέτει την απαιτούμενη ευελιξία, αφετέρου ότι είναι μικρός το πολιτικό δέμας. Σχεδόν ανύπαρκτος για την ακρίβεια και όταν σε διπλωματικό επίπεδο δείχνεις ότι δεν έχεις υπόσταση σε κάνουν μια χαψιά. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο για τη χώρα.
Ακόμη κι αν προσπάθησε το προηγούμενο διάστημα να κάνει κάτι που προσωπικά το χαρακτήρισα πάρα πολύ καλό και σε αρκετά σημεία έως και ευφυές, αυτή η κίνηση τερματίστηκε άδοξα (μαζί με την όποιαν εκτίμηση) όταν διαπίστωσα ότι δεν είχε αρκούντως καλυμμένα τα νώτα του. Κοινώς πίστευε και εννοούσε εκείνο που επαναλάμβανε διαρκώς ότι θα τους κάνουμε μια πρόταση που δεν θα μπορούν να αρνηθούν. Όσον αφορά δε τους υπολοίπους, δεν υπάρχει καν λόγος να χαλάσω σάλιο. Μηδενικά που έγιναν νούμερα όλοι τους, ιδίως όσοι απεργάζονται για τα προσωπικά τους μικροκομματικά οφέλη την αποτυχία της χώρας και δεν είναι λίγοι.
Να πιάσουμε λίγο και την κίνηση του δημοψηφίσματος.
Βλέπω πολύ κόσμο να πανηγυρίζει για το μεγαλείο της δημοκρατίας και χίλιες δυο άλλες σχετικές και άσχετες παπάτζες. Αυτό που έχω διαπιστώσει (με τρόμο) είναι ότι η πλειοψηφία του κόσμου έχει την (ψευδ)αίσθηση πως η όλη φάση είναι κάποιου είδους παιχνιδάκι, που ο καθείς προσωπικά θα πάρει την κατάσταση στα χέρια του και θα τους μπήξουμε και θα τους δείξουμε κ.ο.κ. Μακάρι να ήταν έτσι τα πράγματα. Κατ' αρχήν, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το όποιο δημοψήφισμα δεσμεύει μονάχα την δική μας κυβέρνηση και κανέναν άλλον. Υποθέτω ότι αν αύριο-μεθαύριο βγουν οι Γερμανοί και με δημοψήφισμα αποφασίσουν να πάει η φορολογία μας στο 80%, εμείς θα αντιδράσουμε και θα τους λέμε ότι είμαστε ανεξάρτητο κράτος (λέμε τώρα). Ε, κάπως έτσι επηρεάζει και όλους τους υπολοίπους Ευρωπαίους το ελληνικό δημοψήφισμα: καθόλου.
Εν ολίγοις, πρόκειται για μια κίνηση για καθαρά εσωτερική κατανάλωση και όχι για άλλον λόγο από το ότι ο Τσίπρας αφενός έκλασε μέντες και δεν άντεξε την υπεράνθρωπη πίεση (και μεταξύ μας, δεν τον κατηγορώ. Δεν πιστεύω να υπάρχει κανένας που να άντεχε τέτοια πίεση από ολόκληρη την Ευρώπη κι όχι μόνο αυτήν) και αφετέρου ήθελε να διατηρήσει αποστάσεις ασφαλείας από την αριστερή πτέρυγα (διότι ναι, εδώ ο κόσμος καίγεται και το αιδοίον καλλωπίζεται φίλες και φίλοι). Προσοχή: το πρώτο δεν αναιρεί την προδοτική στάση διαφόρων άλλων με πρώτον και χειρότερο τον Σαμαρά, ο οποίος φρόντισε να του παραδώσει τη χώρα όχι απλά στα κόκκινα, αλλά σχεδόν στα μπορντώ, όμως όταν κυνηγάς μανιωδώς την εξουσία πρέπει να είσαι έτοιμος και να την αναλάβεις, οπότε η δολοπλοκία των άλλων δεν αποτελεί 100% ελαφρυντικό. Πιο σωστά, αποτελεί κυρίως επιβαρυντικό στοιχείο για τους άλλους και όχι ελαφρυντικό για τον Τσίπρα και το επιτελείο του. Αν δεν μπορούσε άλλωστε ας το έκανε όπως στις δεύτερες εκλογές του 12 που ήπιε το εξαφανιζόλ.
Σε κάθε περίπτωση, το συγκεκριμένο δημοψήφισμα δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση αποθέωση της δημοκρατίας όπως πολλοί εσφαλμένα πιστεύουν. Πιο σωστά, είναι μια εντελώς ερασιτεχνική και άκρως επικίνδυνη πολιτική κίνηση, για λόγους που θα γίνουν περισσότερο κατανοητοί πιο κάτω.
Να δούμε τώρα και τι σημαίνει επικοινωνιακά αυτό το δημοψήφισμα.
Οι λαοί της Ευρώπης δυστυχώς δεν έχουν και ιδιαίτερες διαφορές ως προς εμάς για το ενδιαφέρον προς τα Κοινά τους. Για την ακρίβεια είναι εξίσου αδιάφοροι κι ενίοτε λαμόγια φορολογούμενοι πολίτες, με χίλιες δυο σκοτούρες και πόσα άλλα μέσα στο κεφάλι. Μέσα σε αυτά τα άλλα ενημερώνονται από ΜΜΕ που ελέγχονται από συμφέροντα και παίζουν παιχνίδια, όπως κι εδώ δηλαδή, οπότε πάνω-κάτω μπορείτε να φανταστείτε τι ακριβώς ενημέρωση λαμβάνουν. Επικοινωνιακά οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν ότι τα χρήματά τους έρχονται για να πληρώνουν τους κηφήνες Έλληνες. Κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να τους εξηγήσει τι ακριβώς συμβαίνει και πως και ότι στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, ως επίσης ελάχιστοι Ευρωπαίοι ξέρουν πραγματικά ότι όλων τα λεφτά πηγαίνουν στις τράπεζες διότι το σύστημα ακόμη και μετά από τόσα χρόνια καταρρέει. Αυτά σημαίνουν ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν λόγο να ψάξουν να μάθουν τι ακριβώς συμβαίνει, διότι θεωρούν ότι η ενημέρωση που λαμβάνουν είναι επαρκής και ορθή (και πριν προλάβετε να μου πετάξετε την ένσταση, αναλογιστείτε τις πωλήσεις της Bild κι ελάτε να το ξανασυζητήσουμε).
Όταν, λοιπόν, βγαίνεις και προαναγγέλεις δημοψήφισμα έχοντας ήδη χάσει μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής πολιτικής στήριξης, πρέπει να πρώτα να το έχεις ζυγίσει καλά το πράγμα, διότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν είναι ερασιτέχνες στο επικοινωνιακό κομμάτι. Όλον αυτόν τον χειρισμό θα τον παρουσιάσουν στους πολίτες τους με τρόπο τέτοιο ώστε να βγούμε εμείς οι μαλάκες της υποθέσεως στο τέλος, κι έτσι δεν θα έχουμε τις κυβερνήσεις απέναντί μας επειδή το θέλουν αυτές, αλλά επειδή θα τις πιέζουν οι πολίτες τους να είναι απέναντί μας. Κοινώς, με την κίνηση που έκανε ο Τσίπρας, επικοινωνιακά επέλεξε το χειρότερο δυνατό σενάριο. Μήπως νομίζετε ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν ξέρουν τι ζημιά θα πάθουν αν χρεωκοπήσουμε; Φυσικά και το ξέρουν, όμως είναι σημαντικό να βγάζουν υπευθυνότητα και έλεγχο προς τις χώρες τους, ούτως ώστε όταν έρθει η ώρα της καταστροφής να είναι έτοιμος ο αποδιοπομπαίος τράγος. Βάζω στοίχημα ότι στον ΣΥΡΙΖΑ αυτό δεν πρέπει να το έχει σκεφτεί κανείς, όπως προφανώς δεν σκέφτηκε τι δυνατότητες υπήρχαν σε περίπτωση που δεν αποδέχονταν τις εναλλακτικές προτάσεις μας (και τελικώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε).
Το γεγονός ότι το δημοψήφισμα ήταν προϊόν πανικού και σπασμωδική κίνηση (και ως εκ τούτου δεν πρέπει να πανηγυρίζουμε σε καμία περίπτωση) αποδεικνύεται περίτρανα από το ότι δεν είχε γίνει όλο το προηγούμενο διάστημα (διότι όπως πρόσφατα έγραφα, ήταν άλλες οι πρότερες επιδιώξεις). Το δημοψήφισμα επελέγη ως ύστατη κίνηση σωτηρίας μόλις στράβωσε και το τελικό σενάριο. Όλα αυτά εννοείται ότι δεν αναιρούν ούτε κατά το ελάχιστο την εντελώς επιθετική και αλήτικη συμπεριφορά των Ευρωπαίων προς εμάς, μια συμπεριφορά που στην πράξη αγγίζει τα όρια του εξευτελισμού και της γενοκτονίας (και δεν αναφέρομαι στους τελευταίους 5 μήνες αλλά στα τελευταία 5 χρόνια), ούτε φυσικά διαγράφει τις όποιες εξαιρετικά φιλότιμες προσπάθειες κατέβαλε επί μήνες ο Τσίπρας (και που μεταξύ άλλων τωόντι για πρώτη φορά έγινε διαπραγμάτευση).
Όμως η συμπεριφορά των άλλων χαρακτηρίζει τους άλλους και μόνο αυτούς και αν υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο δεν μπορούμε να κατηγορίσουμε τους Ευρωπαίους, αυτό είναι ότι κακώς ενδιαφέρονται για τα συμφέροντα των κρατών τους. Μακάρι να είχαμε κι εμείς πολιτικούς που να ενδιαφέρονταν για τα συμφέροντα του ελληνικού λαού αντί για τα δικά τους μόνο. Ως εκ τούτου, το δημοψήφισμα δεν αποτελεί δικαιολογία για το παραμικρό και είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να ακολουθούνται πολιτικές που φέρνουν τους λαούς αντιμέτωπους μεταξύ τους, ή ακόμη χειρότερα όταν ταυτόχρονα με αυτό υποδαυλίζεται και εθνικός διχασμός.
Αυτά τα τελευταία μην τα λησμονείτε σε καμία περίπτωση. Την τελευταία φορά που λαοί ήρθαν αντιμέτωποι μεταξύ τους με τέτοια ένταση είχαμε παγκόσμιο πόλεμο, ενώ ως προς τον εθνικό διχασμό, ως έχω ξαναπεί παλιά μου τέχνη κόσκινο και που'σαι ακόμη. Όποιος νομίζει ότι με το δημοψήφισμα οι έριδες τελειώνουν, πλανάται πλάνην οικτράν. Το πανηγύρι θα ξεκινήσει αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, όπου η "χαμένη" πλευρά θα ανέβει στα χαρακώματα μη αποδεχόμενη το αποτέλεσμα και κατηγορώντας την "νικήτρια" πλευρά. Εννοείται ότι η "νικήτρια" αρχικώς θα πάρει κάπως στο χιούμορ τις κατηγορίες της "χαμένης" απαντώντας με εκφράσεις τύπου "πάρτε τώρα το πτηνόν στο στόμα και μην ομιλείτε" και το γαϊτανάκι αυτό θα συνεχιστεί μέχρι να γίνει το πρώτο "ατύχημα" (σαν αυτά που κατ' επανάληψιν έχουν γίνει στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένων μέχρι και δολοφονιών). Μην ξεχνάτε ότι ο εμφύλιος ξεκίνησε μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας ακριβώς επειδή αυτοί που ένοιωθαν "χαμένοι" αποφάσισαν να μην αποδεχθούν την συμφωνία. Και πάνω απ'όλα μην ξεχνάτε ότι το ρητό που λέει πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα, για τούτη τη χώρα ισχύει στο δεκαπλάσιο.
Όλο το προηγούμενο διάστημα (που είχα ξεκαθαρίσει ότι δεν ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ) θα μπορούσα κάλλιστα να ασχολούμαι με τα θεόστραβα των πρώτων μηνών αριστερής (;) διακυβέρνησης της χώρας (και είχα πολλά πατήματα αν ήθελα, με χειρότερο της Χριστοδουλοπούλου που αποτελεί τσόκαρο από λίγα). Τουναντίον επειδή οι καιροί ήταν κρίσιμοι επέλεξα να επικεντρωθώ στα όποια θετικά (και η αλήθεια είναι ότι βρήκα πολλά, μην είμαστε και μηδενιστές) διότι οι εξελίξεις αφορούν όλους μας και η κάθε κυβέρνηση ανεξάρτητα ποιος την ψήφισε και ποιος τη γείωσε αποφασίζει για το μέλλον όλων μας. Αυτό το τονίζω διότι είμαι βέβαιος ότι αρκετοί θα ήθελαν να μου τα χώσουν επί τούτου, ότι εξυπηρετώ τα τάδε ή τα δείνα σκοτεινά συμφέροντα. Η πραγματικότητα όμως είναι παρασάγγας διαφορετική: πλέον αποφασίζω να είμαι εξαιρετικά επικριτικός για την συγκεκριμένη πολιτική επιλογή της κυβέρνησης (αφήνωντας στην άκρη όλους τους προηγούμενους χειρισμούς) διότι είναι μακράν η πιο επικίνδυνη. Ο λαός είναι δίκοπο μαχαίρι διότι εύκολα παθιάζεται, εύκολα φανατίζεται, εύκολα απογοητεύεται, μα κυρίως εύκολα παρεκτρέπεται.
Εδώ και μέρες, το ξαναλέω, βλέπω κόσμο στα κάγκελα. Βλέπω φανατισμό που όμοιό του δεν θυμάμαι να έχω ξαναντιμετωπίσει, ούτε στις χειρότερες εποχές της καφρίλας του Ολυμπιακού. Βλέπω ανθρώπους τυφλωμένους από μίσος και πάθος. Πάθος για τη δική τους άποψη και μίσος για την απέναντι. Αν υποθέσουμε ότι ισχύει ο διαχωρισμός "εμείς και οι άλλοι", ο "άλλος" είναι ο χειρότερος εχθρός διότι υποστηρίζει αυτό που δεν δέχομαι εγώ άρα θέλει να με βλάψει. Ο συλλογισμός πηγαίνει επαγωγικά διχως πολύ κόπο. Βλέπω συνεχείς αντεγκλήσεις, βλέπω ύβρεις και προσβολές, βλέπω ειρωνείες χαμηλοτάτου επιπέδου και σχεδόν απειλές, κι όλα αυτά μόνο και μόνο υπό την υποψία ότι ενδεχομένως μπορεί να συμβεί κάτι (που ίσως και να μην συμβεί). Από την άλλη πλευρά, έχει χαθεί και το τελευταίο ίχνος χιούμορ. Ο,τιδήποτε λέγεται από τους άλλους εκλαμβάνεται ως ευθεία απειλή και ως τέτοια μόνο μπορεί να αντιμετωπιστεί. Και την ίδιαν στιγμή οι προσδοκίες όλων έχουν εκτοξευθεί σε τόσο δυσθεώρητα ύψη, που η παραμικρή αλλαγή από το "μάστερ πλαν" θα ισοδυναμεί με προδοσία, κωλοτούμπα και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο και θα πυροδοτήσει αντίστοιχη έκρηξη. Μην ξεχνάμε ότι το έχουμε στο αίμα μας. Και παλιά (όχι πολύ πίσω στις δεκαετίες) ο "φίλος" ή ο "συγγενής" έδινε στεγνά κάποιον, μόνο και μόνο για να του πηδήξει τη γυναίκα ή να του φάει το κτήμα. Πολλές φορές κι επειδή δεν τον γούσταρε. Μην έχετε αμφιβολία γι'αυτό που πρόσφατα έγραψα ότι είμαστε έθνος ρουφιάνων που ενίοτε έβγαζε και Καραίσκάκηδες.
Η αλήθεια είναι ότι η βενζίνη έχει χυθεί σε μεγάλες ποσότητες, τα σπίρτα κυκλοφορούν και το μόνο που μένει είναι να ανάψει ένα σπίρτο στο λάθος σημείο. Αυτό δυστυχώς δεν το έχουμε καταλάβει.
Άρα που καταλήγουμε;
Η μοναδική λύση που βλέπω να είναι εφικτή και που πραγματικά μπορεί να κατευνάσει κάπως τα πνεύματα είναι το να μην γίνει το δημοψήφισμα. Θα είναι σωτήριο από πολλές πλευρές. Όχι από όλες βεβαίως, αλλά από αρκετές και πολύ σημαντικές. Εδώ που έχουμε φτάσει και στο σημείο που είναι τα πράγματα από πλευράς χειρισμών, θα υπάρξουν και απώλειες, αυτό είναι δεδομένο, αλλά πρέπει επιτέλους να υπάρξει ένα ζύγισμα στα γεγονότα. Δεν είναι δυνατόν να παίζεται το μέλλον ενός ολόκληρου λαού στο όλα ή τίποτα.
Βέβαια θα μου πείτε και σωστά, ότι και δίχως δημοψήφισμα πάλι το μέλλον μας θα παίζαμε. Ναι, αλλά όχι με τόσο ρίσκο.
Μιας και πιο πάνω μίλαγα για πολιτικούς μεγάλους, θα ήθελα να υπενθυμίσω τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος μετά από μια μείζονα εθνική καταστροφή κατάφερε μέσω της διπλωματίας να δημιουργήσει την σημερινή Ελλάδα και να διασφαλίσει το μέλλον της, μέσω της μακροβιότερης Συνθήκης που έχει υπογραφεί στην Ιστορία τουλάχιστον του σύγχρονου κόσμου (αυτή της Λωζάννης). Αυτό και μόνο αποδεικνύει την τρομακτική ισχύ της διπλωματίας στο διεθνές στερέωμα. Εννοείται ότι τότε δεν αναγκάστηκε να θυσιάσει και λίγα (βλ. Ίμβρος και Τένεδος, Σμύρνη και Ανατολική Θράκη και όχι ως σκέτα εδάφη αλλά με πλήθος ψυχών), όμως αυτό ήταν το τίμημα για τις εσφαλμένες επιλογές των προηγουμένων πολιτικών.
Κάπως έτσι πάει κι εδώ, παρόλο που ακόμη τα όπλα δεν τα έχουμε πιάσει. Οι αισχρές και καταστροφικές επιλογές των περασμένων δεκαετιών και πολιτικών είναι τόσες πολλές που έχει έρθει τελεσίδικα η ώρα του λογαριασμού και όταν έρχεται αυτή η ώρα δεν υπάρχει απάντηση "πείτε εσείς αντ' εμού" όπως έκανε ο Τσίπρα
Είναι σαφέστατο πλέον ότι το δημοψήφισμα πρέπει να αναιρεθεί οπωσδήποτε.
Μάλιστα, νομίζω ότι είναι εφικτό να γίνει με τρόπο τέτοιο που να διατηρεί όλες τις ισορροπίες, δηλαδή όχι μόνο προς το εσωτερικό αλλά και προς τους Ευρωπαίους (ιδίως) και το ΔΝΤ. Μπορεί να γίνει ένας χειρισμός τέτοιος, ας πούμε, που να αφήνει στην ατμόσφαιρα μια εσάνς ότι δεν θέλουμε να καταστρέψουμε οικονομικά την Ευρώπη και δείχνουμε την καλή διάθεση αποσύροντάς το, οπότε ας δείξουν λίγη καλή θέληση και οι άλλοι για να το συζητήσουμε το πράγμα. Αυτά τα πράγματα δεν χρειάζεται να λέγονται: ακόμη και η μη αναφορά τους αποτελεί σαφή αναφορά και όλοι την αντιλαμβάνονται. Την ίδιαν στιγμή, πολλοί θα είναι αυτοί που θα νοιώσουν αμήχανα και στο εσωτερικό, αλλά θα αναγκαστούν να το καταπιούν. Όσον αφορά τους Ευρωπαίους, εννοείται ότι θα είναι σκληροί, εννοείται ότι θα έχουν ξανά τιμωρητική διάθεση αλλά η εντύπωση που αποκομίζω είναι ότι θα επιλέξουν να ρίξουν περισσότερο νερό στο κρασί τους σε σχέση με το κρασί που έπιναν τις περασμένες 5-6 μέρες.
Και στην ανάγκη αν θέλουμε να αναφέρουμε και το μικροκομματικό τμήμα, συνηθισμένος είναι στο 4-5% ο ΣΥΡΙΖΑ, το πολύ να ξαναπέσει εκεί πέρα (που δεν θα πέσει, αλλά λέμε τώρα. Πιθανότερο είναι να διαλύσει εντελώς τον υποτιθέμενο καντροαριστερό χώρο που κάποτε διαφέντευε το pasok, αλλά δεν είναι της παρούσης αυτά.), αλλά το να παίζεις με τέτοιον τρόπο με τη χώρα, είναι άθλιο και αυτό δεν πηγαίνει μόνο στον ΣΥΡΙΖΑ.
Να επιστρέψουμε λίγο και στο δημοψήφισμα ως προς το περιεχόμενό του με μια ανακεφαλαίωση επί τούτου.
Όπως έχω ξαναπεί, σε κάθε περίπτωση κάτι θυσιάζεις. Έχει καταστεί σαφές ότι οι αλληλουχίες που έχουν δημιουργηθεί είναι οι εξής: αποδοχή μέτρων για μη χρεωκοπία ισοδυναμεί με παράταση λιτότητας που ισοδυναμεί με παραμονή στο ευρώ που ισοδυναμεί με αποδοχή από την Ευρωπαϊκή Οικογένεια που ισοδυναμεί με διαιώνιση του προβλήματος που συνεπάγεται διαφόρων ειδών σοβαρότατα προβλήματα σε διάφορα επίπεδα. Από την άλλη πλευρά, η μη αποδοχή των μέτρων συνεπάγεται διεθνή απομόνωση που συνεπάγεται δημοσιονομικές επιπλοκές που συνεπάγεται αστάθεια σε διάφορα επίπεδα.
Αυτό που βλέπουμε είναι ότι πρακτικά το τέλος είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις, μόνο που στην μία μπορεί να έρθει σταδιακά και μετά από πολύ καιρό σαν μιθριδατισμός, ενώ στην άλλη περίπτωση τα πράγματα γίνονται πιο άμεσα και προφανώς με πιο ακαριαίες συνέπειες. Η σημαντική διαφορά έγκειται στα ενδιάμεσα στάδια, τα οποία είναι όλα ρευστά και απρόβλεπτα. Το κυρίως ερώτημα έρχεται ως προς το τι μπορεί να χάσει σε κάθε ενδιάμεσο δρόμο η χώρα, και αυτό προφανώς είναι κάτι που δεν μπορεί να απαντήει κανένας. Όπως και να'χει, αν και οικονομολόγος δεν είμαι, αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι τα πράγματα σε καμία περίπτωση δεν είναι ρόδινα. Όποιος νομίζει ότι ακόμη κι αν βγούμε από το ευρώ πως θα έρθει η σωτηρία, κάνει μεγάλο λάθος. Ιδίως δε, αν βασίζεται σε απόψεις του οποιουδήποτε οικονομολόγου, μιας και έχει αποδειχθεί πως αν πέσει έξω απλώς ζητάει ένα συγγνώμη και η ζωή συνεχίζεται γι'αυτόν, ενόσω εμείς θα συνεχίσουμε να τον πίνουμε κανονικά.
Κάτι που θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε είναι το εξής: αν ακολουθήσουμε δικιά μας πολιτική, θα μπορούμε να έχουμε συντομότερα καλά αποτελέσματα. Δυστυχώς όμως αυτό είναι θεωρίες και ως γνωστόν οι θεωρίες απέχουν παρασάγγας από τις πράξεις. ΕΞάλλου μην ξεχνάτε ότι και το μνημόνιο θεωρητικά προέβλεπε ανάπτυξη και θα μας έβγαζε από τον βάλτο και χίλια δυο άλλα, έλα όμως που τίποτε απ'αυτά δεν συνέβη και αυτό διότι το διεθνές πολιτικοοικονομικό περιβάλλον είναι εντελώς ρευστό.
Κι επειδή ξέρω ποια ένσταση έρχεται στην συνέχεια, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω την διαχρονικά σημαντική ιστορία ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Μηλίους κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όπου όταν οι Μήλιοι αρνήθηκαν να συμμαχήσουν με τους Αθηναίους, οι τελευταίοι ουσιαστικά απάντησαν ότι ο ισχυρός κάνει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος λέει όσα του επιτρέπει η αδυναμία του. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, αυτή είναι η πορεία της Φύσης, το μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό. Κι εμείς εδώ έχουμε καταφέρει να έχουμε όλα τα ψάρια απέναντί μας και να θέλουν να μας φάνε. Όχι κι ό,τι καλύτερο και στην διεθνή διπλωματία το να αποδέχεσαι την πραγματική σου θέση δεν αποτελεί ούτε μειωνέκτημα, μήτε ομολογία ήττας. Τουναντίον σε προετοιμάζει καλύτερα για να διεκδικήσεις το μέγιστο που θα μπορούσες να λάβεις.
Να τελειώνουμε: έχω ξεκαθαρίσει ότι είμαι ευρωσκεπτικιστής εδώ και πολύ καιρό.
Δεν είναι αυτή η Ευρώπη που θέλω, όπως δεν είναι και η χώρα μου όπως τη θέλω. Ναι μεν ως άτομο και πολίτης καταβάλω τις προσπάθειές μου να αλλάξω όσα πράγματα μπορώ, αλλά οι δυνατότητές μου είναι πεπερασμένες.
Εννοείται βέβαια ότι αυτό δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα! Η προσπάθεια συνεχίζεται αμείωτη διότι ο στόχος μου δεν είναι να φύγω, αλλά να διορθώσω αυτό στο οποίο βρίσκομαι. Και για να το διορθώσω, θέλει και πολύ κόπο, αλλά κυρίως να δώσω το στίγμα μου: τι ζητάω και για ποιον λόγο. Και ως συνειδητοποιημένος Έλληνας, ως πολιτικό ον, δεν έχω υποχρέωση μόνο απέναντι στα παιδιά μου και τους συνανθρώπους, αλλά έχω και την ίδιαν υποχρέωση απέναντι και σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο στον οποίον πρέπει να αποδείξω ότι είμαι άξιος συνεχιστής του πνεύματος που γνωρίζουν, όχι μόνο επειδή αυτό με εκφράζει αλλά και επειδή πλέον ο πολιτισμός είναι το μόνο πράγνμα που δεν μπορούν να μου πάρουν, κι αυτό θα είναι το όπλο μου για να τους δείξω τα σφάλματά τους.
Για να έρθει όμως το όποιο αποτέλεσμα καλά είναι τα σχέδια, καλές και οι θεωρίες. Πάνω απ'όλα απαιτούνται κάποιες σημαντικές παραδοχές από όλους μας, όπως για παράδειγμα ότι η χώρα έχει ακολουθήσει κατά τις τελευταίες δεκαετίες μία δραματικά στραβή πορεία, η οποία έγινε ακόμα πιο στραβή τα τελευταία χρόνια και πάντοτε με την δική μας έγκριση, ανοχή και συχνότατα επιβράβευση κιόλας. Και αυτό διότι ως λαός είμαστε διαχρονικά ανεύθυνοι κι ανώριμοι. Το καλύτερο που μπορούμε πάντοτε να κάνουμε είναι να τα κάνουμε σκατά και να κατηγορούμε τους άλλους ότι μας φταίνε, ενώ όσον αφορά την καιροσκοπική λαμογιά, πάντα ως καλοί χαμαιλέοντες προσπαθούμε να διεκδικήσουμε εκ του μη όντως το μέγιστο (όποιος έχει απορίες επί τούτου, μπορεί κάλλιστα να διαβάσει τις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη. Θα μάθει πολλά για το ένδοξο dna μας).
Πλέον το πράγμα έχει παραστραβώσει όμως. Πρέπει να αλλάξουμε όλοι, ή μάλλον πιο σωστά έπρεπε να το έχουμε κάνει εδώ και πολλά χρόνια. Υπό άλλες συνθήκες θα έλεγα ότι ποτέ δεν είναι αργά, πλέον όμως αποδεδειγμένα είναι πολύ αργά. Αν αλλάξουμε όμως έστω και τώρα, ίσως να δημιουργήσουμε πιο γόνιμο έδαφος για τα παιδιά μας. Δηλαδή, όσο έδαφος δεν έχουμε κάψει.
Προσωπικά έχω πλήρη επίγνωση ότι η συνέχιση αυτών των πολιτικών είναι απολύτως υφεσιακή, καθώς επίσης και ότι οι Ευρωπαίοι μόνο για τα συμφέροντά τους ενδιαφέρονται. Παρομοίως γνωρίζω ότι με τη συνέχιση αυτής της λιτότητας όχι απλά δεν υπάρχει καμία σωτηρία, αλλά μόνο χειρότερα μπορούν να γίνουν όλα. Από την άλλη πλευρά, ξέρω ότι για να στήσεις ένα καινούριο μαγαζί χρειάζεσαι υποστήριξη και αυτή δεν διαφαίνεται από πουθενά με την τροπή που έχυν πάρει τα πράγματα. Δεν είναι δηλαδή έτσι απλό ότι χαράζω τη δική μου πορεία κι εσείς κόφτε τον λαιμό σας. Ο κόσμος διέπεται από κανόνες, τους οποίους καθορίζουν πάντα όσοι έχουν και το μαχαίρι και το καρπούζι, κι εμείς όχι μόνο δεν ανήκουμε σε αυτούς αλλά υπάρχει σοβαρός "κίνδυνος" να κάνουμε πολλούς εξ'αυτών να χάσουν και πάρα μα πάρα πολλά λεφτά. Άρα το να πεις ότι βγαίνω μόνος μου δεν αποτελεί και την βέλτιστη δυνατή "επιχειρηματική" κίνηση αφού είναι σα να τα παίζεις όλα με την ελπίδα ότι θα σου κάτσει το φύλλο.
Προσωπικά εδώ και χρόνια πρέσβευα ότι ο μοναδικός τρόπος να σωθούμε είναι να τους πείσουμε πως μόνο αν μας σώσουν σώνονται (αντί να τους ευχαριστούμε που δήθεν μας έσωναν όπως πχ έκανε ο αμαθής Αδόνειδος. Δυστυχώς τέτοια πολιτικά καθάρματα έχουν κάνει την μεγαλύτερη ζημιά, αλλά τέτοια ώρα, τέτοια λόγια). Πλέον νομίζω ότι έχουμε φύγει από αυτό το σημείο αλλά έχω την εντύπωση ότι μπορούμε να ξαναεπιστρέψουμε με τους κατάλληλους χειρισμούς. Μόνο που πλέον θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι χάσουμε πιο πολλά απ'όσα θα χάναμε αν κάναμε νωρίτερα αυτούς τους χειρισμούς.
Κοινώς, η απάντηση στο πρόβλημα δεν είναι "ναι" ή "όχι" και αυτό διότι είναι παντελώς εσφαλμένη η ερώτηση. Το ουσιαστικό διακύβευμα είναι αν θα μείνουμε μόνοι μας στο διεθνές διπλωματικό στερέωμα (κάτι που θα είναι απολυτως καταστροφικό και μάλλον θα αποτελεί και το χειρότερο σενάριο) με την ελπίδα ότι κάτι θα συμβεί κάποια στιγμή και θα ανακάμψουμε (και που κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι δεν θα συμβεί) ή αν θα παραμείνουμε σε ένα στρεβλό κι αρνητικό περιβάλλον πληρώνοντας με αίμα αυτήν την παραμονή, δηλώνοντας την οριστική υποταγή μας και αναγνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει άλλο μέλλον για εμάς παρά της στημένης λεμονόκουπας. Και να σας πω και κάτι που πιθανώς να μην έχει πει κανείς μέχρι σήμερα (τουλάχιστον εγώ δεν το έχω διαβάσει πουθενά): αν παραμείνουμε στο ευρώ, θα ακολουθήσουμε εσωτερική υποτίμηση σε εξοντωτικό βαθμό διά της οδού που ακολουθούσαμε έως τώρα. Αν με κάποιον τεχνητό τρόπο βγούμε από το ευρώ (όσο αυτό είναι εφικτό), θα επέλθει η ίδια ακριβώς υποτίμηση διά της υποτίμησης του νέου νομίσματος.
Αυτό είναι το πραγματικό ερώτημα (και κατ' επέκτασιν το διακύβευμα) που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους. Ένα ερώτημα φρικτό τόσο ως προς την διατύπωσή του, όσο και ως προς τις προοπτικές του για την επόμενη μέρα. Δεν είναι παιχνιδάκι να ρωτάμε αν πρέπει να συμφωνήσουμε με τα μέτρα. Το ευρώ δεν είναι κάτι που φτιάχτηκε επειδή ερωτηθήκαμε. Είναι κάτι στο οποίο μας έβαλαν γιατί εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους, άρα όταν παίζουμε σε ένα ξένο παιχνίδι δεν μπορούμε να βάζουμε εκ των υστέρων δικούς μας όρους. Εάν κι εφόσον δημιουργηθούν νέοι όροι, είναι βέβαιο ότι θα τους δημιουργήσουν οι άλλοι (πχ διπλό νόμισμα). Συνεπώς κουτοπονηριές του τύπου και θα απορρίψουμε και θα παραμείνουμε και θα τη βρούμε τη λύση, δεν υπάρχουν. Η μόνη αλήθεια είναι ότι στο ευρώ δεν έπρεπε να είχαμε μπει ποτέ διότι δεν το σηκώναμε, όπως ακριβώς ένας μεροκαματιάρης δεν μπορεί να σηκώσει οικονομικά μια Ferrari. Από την στιγμή που μπήκαμε, αποδεχθήκαμε σιωπηρά και τα δομικά προβλήματα και αν μη τι άλλο όλοι μας γνωρίζουμε καλά πως τα σκατά πάντοτε πέφτουν διά της βαρύτητας προς τον πιο αδύναμο, που βρίσκεται πάντα στο κάτω μέρος. Εκεί που βρισκόμαστε εμείς δηλαδή.
Άρα η απάντηση είναι αλλαγή πλεύσης άμεσα, κατάργηση του δημοψηφίασματος και ούτε "ναι", ούτε "όχι.
Και δυστυχώς (τυπικά) έχουμε μόλις 6 μέρες για να το επιτύχουμε, όπου όλα -ακόμη κι εμείς οι ίδιοι- θα λειτουργούν εις βάρος μας. Μεγάλη επιτυχία.
Το ξέρω ότι σας έκανα την καρδιά περιβόλι (δηλαδή σε όσους ήρωες τε και ηρωϊδες καταφέρατε να φτάσετε ως εδώ κάτω) αλλά ποιος είπε ότι η αλήθεια είναι κάτι το ευχάριστο;
Χαίρετε.
