Τι επέλεξα και άλλες γεωπολιτικές ιστορίες (ένα δημοψηφισματικό υπερσενδόνι)

Με τις εξελίξεις ήδη να τρέχουν και τον ελληνικό λαό να έχει αποφασίσει εμφατικά στο δημοψήφισμα της Κυριακής, θεωρώ ότι ήγγικεν η ώρα να αποκαλύψω τι ψήφισα και γιατί το ψήφισα, και ως εκ τούτου να σχολιάσω τι θεωρώ πως έρχεται.
Δεν ξέρω πόσο παρατηρητικοί είστε, αλλά προ δημοψηφίσματος απέφυγα επιμελώς να αποκαλύψω τι θα ψήφιζα, παρόλο που οι αναλύσεις που έγραψα το φώναζαν από μακρυά. Αυτό που ψήφισα λοιπόν ήταν "ναι" και σας παρακαλώ να δώσετε βάση σε κάποια πράγματα που θα γράψω στην συνέχεια, μιας και καλό θα είναι έστω να τα έχετε υπόψιν σας ακόμη κι αν διαφωνείτε πλήρως με αυτά.

Είμαι βέβαιος ότι απ´οσους με γνωρίζουν έστω και διαδικτυακά, αρκετοί θα έμειναν άναυδοι μιας και θα είχαν το "όχι" ως σιγουράκι. Οφείλω να ομολογήσω ότι κόπιασα πάρα πολύ για να αποφασίσω. Επί μέρες έγραφα και εδώ μέσα αλλά και εις το φεηστσιμβούκιον πως το δημοψήφισμα μας έφερνε αντιμέτωπους με δύο εξαιρετικά κακές κι επώδυνες επιλογές, όπου αμφότερες σήμαιναν αίμα και άμμο και κυρίως ότι εάν ο Τσίπρας δεν έπαιρνε πίσω το δημοψήφισμα, ο καθείς από εμάς θα έπρεπε να θυσιάσει κάτι στον βωμό της επιλογής που θα έκανε.
Δεν σας κρύβω ότι κατά βάθος ένας από τους λόγους που ήθελα διακαώς να ανακαλέσει ο Τσίπρας το δημοψήφισμα πέραν όλους αυτούς που ανέπτυξα ενδελεχώς, ήταν και το ότι δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να κληθώ όντως να επιλέξω ανάμεσα σε δύο τόσο εφιαλτικές επιλογές. Όσο έβλεπα όμως να περνούν οι μέρες και το δημοψήφισμα να μην ανακαλείται, συνειδητοποίησα κι εγώ πως δεν γλίτωνα την επιλογή.
Νομίζω ότι ήταν Πέμπτη βράδυ που αποφάσισα οριστικά και με καρδιά πιο βαρειά και κρύα κι από το πιο παγωμένο ατσάλι, να επιλέξω το "ναι", γνωρίζοντας πλέον πολύ καλά τι ήταν αυτό που επέλεγα.

Ευτυχώς παρόλο που είμαι άνθρωπος που δρα πολύ συχνά με το συναίσθημα, στην παρούσα φάση δεν επέτρεψα στο θυμικό μου να πάρει τα ηνία. Βέβαια αυτό πιθανώς να οδηγήσει κάποιους που ανήκουν στα δελαστίκ όρια των δεικτών νοημοσύνης (δηλαδή εντελώς στον πάτο) ότι είμαι γερμανοτσολιάς και σκυλί, ή ότι λιποψύχισα σε μια τόσο σημαντική στιγμή του ελληνικού έθνους και ό,τι άλλη μαλακία διαβάσαμε με εξοντωτική λεπτομέρεια τις τελευταίες ημέρες. Βασικά αν η κουβέντα πάει στο τι έχει προσφέρει ο καθένας στην πατρίδα, πιστέψτε με θα εκπλαγείτε τι μπορεί να έχω κάνει όλα αυτά τα χρόνια, όμως εδώ δεν είμαστε ούτε για αυτοδιαφημίσεις, ούτε για να κάνουμε διαγωνισμούς. Τουναντίον όμως, επειδή θεωρώ ότι το χρέος όλων μας προς την πατρίδα ήταν υπερβολικά μεγάλο, ένοιωσα υποχρεωμένος να ψηφίσω αυτό το εφιαλτικό "ναι", το οποίο δυστυχώς για κάποιους δεν ήταν ούτε υποταγή στους Γερμανούς, ούτε παράδοση της εθνικής κυριαρχίας και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.

Πριν προχωρήσω, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω κάτι, μιας και πολλή σπουδή έπεσε επί τούτου στο εξαιρετικά διχαστικό κλίμα των τελευταίων ημερών: σε καμία περίπτωση δεν με ταυτίζει αυτό το "ναι" με όλους τους άλλους που το επέλεξαν, ακριβώς όπως η στήριξή μου στον Ολυμπιακό σε καμία περίπτωση δεν με ταυτίζει και με τον Μαρινάκη. Το τονίζω αυτό και συμπληρώνω ότι δεν αναφέρομαι μόνο σε γνωστές προσωπικότητες για τις οποίες χύθηκαν τόνοι διαδικτυακό μελάνι (βλ. πολιτικούς, μεγαλοδημοσιογράφους κλπ), αλλά ο ανωτέρω αφορισμός συμπεριλαμβάνει και απλούς πολίτες με τους οποίες ιδεολογικά δεν έχω ούτε καν μια τελίτσα κοινή και δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσω. Πάμε τώρα στο ζουμί, όπου κατ' αρχήν είναι θεμελιωδώς σημαντικό να κατανοήσουμε ποιοι ακριβώς είναι οι όροι του παιχνιδιού.

Πρώτη παρατήρηση: η ελληνικός λαός απάντησε σε ένα δημοψήφισμα. Το δημοψήφισμα αυτό έχει ισχύ για την ελληνική κυβέρνηση εντός της ελληνικής επικράτειας. Τόσο απλό, τόσο ξεκάθαρο. Είτε το γουστάρει ο περισσότερος κόσμος, είτε όχι, κανένας άλλος λαός της Ευρώπης (και κατ' επέκτασιν κράτος) δεν δεσμεύεται από την όποια απόφαση του ελληνικού λαού στο οποιοδήποτε ερώτημα. Αν αύριο-μεθαύριο βγουν οι Γερμανοί και κάνουν δημοψήφισμα για το ύψος της φορολογίας που πρέπει να έχουμε στην Ελλάδα, ό,τι κι αν αποφασίσουν δεν μας δεσμεύει σε καμία περίπτωση. Αντίστοιχα, λοιπόν, κανείς άλλος λαός δεν δεσμεύεται από την οποιανδήποτε απόφαση του ελληνικού λαού. Αυτό θα μπορούσε εύκολα να γίνει αντιληπτό (αλλά δυστυχώς οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ιδιαίτερα πλεονάσματα γελοιότητας σε σχέση με'μάς) αν έβγαιναν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και ανακοίνωναν πως θα έκαναν δημοψηφίσματα στις χώρες τους αναφορικά με το αν θα πρέπει να αποδεχθούν τα αποτελέσματα του ελληνικού δημοψηφίσματος, όπου φυσικά εκεί θα γέλαγε κι ο κάθε πικραμένος.
Δεύτερη παρατήρηση: κάτι που είτε μας αρέσει, είτε όχι δεν μπορούμε ποτέ να παραβλέψουμε, είναι οι αριθμοί. Ναι μεν το αν οι αριθμοί λένε ή όχι την αλήθεια έχει να κάνει με τον λόγο για τον οποίον θες να τους χρησιμοποιήσεις, όταν όμως μιλάμε για κάτι εντελώς αντικειμενικό, ήτοι το αν μου βγαίνει ο "οικογενειακός" προϋπολογισμός, δεν υπάρχει ούτε αντικειμενικό, ούτε υποκειμενικό. Είναι απλώς θέμα πραγματικότητας: μέχρι πότε έχω λεφτά. Αυτό, λοιπόν, είναι κάτι που το γνωρίζουν όλοι: και εμείς και οι Ευρωπαίοι. Δίχως να θέλω να εξετάσω το πως βρεθήκαμε σε τούτα τα χάλια ή τι ευθύνες υπάρχουν κλπ, μιας και αυτά είναι θέματα για άλλη συζήτηση, σημασία έχει ένα πράγμα: για το ελληνικό κράτος υπάρχουν κάποιες συμβατικές υποχρεώσεις τόσο εντός, όσο κι εκτός συνόρων. Αν δεν έχεις λεφτά, θα πρέπει ή να βρεις ή να φτιάξεις. Για να βρεις, θα πρέπει να απευθυνθείς σε κάποιους και προφανώς αυτούς τους κάποιους δεν μπορείς να τους πιέσεις να σου δώσουν τα δικά τους λεφτά και μάλιστα με τους δικούς σου όρους. Εκτός δηλαδή αν θες να φτιάξεις λεφτά, οπότε εκεί αλλάζει το πράγμα... Αυτό το λέω προς επίρρωσιν της πρώτης παρατήρησης.
Τρίτη παρατήρηση: καλά και άγια όλα αυτά που ακούσαμε περί του πόσο τεράστιο μπαϊράκι έχουμε τη δυνατότητα να σηκώσουμε, αλλά ξεχνάμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, συμμετέχουμε σε μια ευρύτερη ομάδα, γεγονος το οποίο συνεπάγεται κάποια πράγματα, ένα εκ των οποίων είναι και η συμμόρφωση με τους κανόνες τους οποίες έχουμε προ πολλού με νόμους του κράτους αποδεχθεί. Εδώ πέρα, λοιπόν, απλώς αποτύχαμε να κάνουμε έναν βασικό διαχωρισμό: που ευθύνονται οι δικοί μας πολιτικοί και που οι Ευρωπαίοι πολιτικοί. Να το πούμε εντελώς απλά: όταν ο Ευρωπαίος έρχεται και σου λέει ότι εγώ θα σε δανείσω αλλά εσύ πρέπει να μειώσεις το κράτος, δεν εννοεί ότι πρέπει σώνει και καλά να απολυθεί ένας γιατρός. Μπορεί κάλλιστα να απολυθεί κι ένας υπάλληλος της Βουλής, όμως ο δεύτερος μπορεί να είναι έως και συγγενής πολιτικού. Ο πρώτος όμως είναι αδιάφορος, διότι ο πολιτικός δεν πηγαίνει σε δημόσια Υγεία, στην ιδιωτική πηγαίνει, άρα δεν τον νοιάζει. Το γεγονός, λοιπόν, ότι εξακολουθούμε να έχουμε ένα μεγαλειωδώς σπάταλο κράτος  που δεν μπορεί να τίποτε να φτιάξει κάποια θεμελιωδώς στοιχειώδη πράγματα διότι αδυνατεί να υπερβεί τις μικροκομματικές κόκκινες γραμμές, δεν είναι κάτι για το οποίο μας φταίνε οι Ευρωπαίοι, αλλά κάτι για το οποίο μας φταίει το κακό μας το κεφάλι. Αντίστοιχα, είναι οι δικοί μας οι πολιτικοί που φταίνε διότι απέτυχαν διαχρονικά να εξηγήσουν στους Ευρωπαίους τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας, τις ανάγκες και τις δυνατότητες που υπήρχαν με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ολόκληρη αυτή η ανθρωπιστική κρίση και να φτάσει η χώρα στην κατάρρευση. Η πικρή αλήθεια είναι ότι οι Ευρωπαίοι βλέπουν απλώς αριθμούς και για την ακρίβεια τους αριθμούς που τους πηγαίνουμε εμείς. Αν εμείς είμαστε για τα πανηγύρια, δεν μας φταίνε οι Ευρωπαίοι και αυτό το λέω εγώ που κατ' επάναληψιν τους έχω κατηγορήσει για χίλια δυο άλλα πράγματα.
Τέταρτη παρατήρηση, ως απόρροια της τρίτης: καλό είναι να πανηγυρίζουμεγια την στήριξη που μας προσέφεραν οι Ευρωπαίοι πολίτες τις τελευταίες ημέρες, όμως στο πλαίσιο αυτής της αλληλεγγύης ας έχουμε κατά νου και κάτι ακόμα: εδώ και χρόνια το χρέος μας από ιδιωτικό έχει γίνει κρατικό. Κοινώς χρωστάμε σε πολίτες των χωρών της ΕΕ. Οι πολίτες αυτοί ανεξάρτητα από τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στις χώρες τους πληρώνουν αδρά για την σωτηρία των ελληνικών τραπεζών και κατ' επέκταση για τη σωτηρία του ευρώ. Το γεγονός ότι σε'μάς δεν έρχονται τα λεφτά αυτά δεν σημαίνει ότι οι οι πολίτες των άλλων χωρών δεν τα πληρώνουν. Οπότε ας είμαστε λίγο προσεκτικοί σε κάποιες αναφορές μας ως προς το τι μπορούμε να κάνουμε με το χρέος μας ψωςψ χώρα, διότι ο Σόιμπλε δεν μας δανείζει από την προσωπική του περιουσία.

Ελπίζωντας ότι κατανοήσαμε τα εντελώς βασικά, πάμε στο επόμενο στάδιο που περιέργως δείχνει να είναι και το πιο περίπλοκο αν και δεν θα έπρεπε, και το θέτω έτσι διότι είναι το βασικό λάθος που έκανε (και μάλιστα κατ' εξακολούθηση) ο Τσίπρας όλο το προηγούμενο διάστημα. Ποιο ήταν αυτό; Ότι θεωρούσε πως αν προτείνει κάτι λογικό στους Ευρωπαίους, αυτοί αυτόματα θα το δεχόντουσαν. Έτσι και τώρα, βασιζόμενος στο πολιτικό μήνυμα του δημοψηφίσματος (που είναι και το μοναδικό κομμάτι αυτής της ιστορίας που υπό συνθήκες μπορεί να χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό χαρτί), ήτοι ότι κυρίες και κύριοι, μας έχετε ξεσκίσει, δεν αντέχουμε άλλο, ιδού και τα αποτελέσματα άρα πρέπει να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Αυτός ο συλλογισμός είναι λογικότατος, όμως εξαιρετικά δύσκολο να γίνει αποδεκτός και αυτό για έναν απλούστατο λόγο: διότι δεν συμπεριλαμβάνει όλα τα βασικά δεδομένα αυτής της υποθέσεως. Και ποια είναι αυτά;

Επικρατεί ευρέως μια τυπικά ελληνική στρεβλή άποψη περί των κακών Ευρωπαίων που θέλουν να μας αφανίσουν ως έθνος κλπ, κλπ. Η πραγματικότητα δεν είναι καθόλου έτσι όμως. Βασικά, όπως ανέκαθεν υπήρχαν πολιτικοί (ή και πολίτες) που δεν μας γούσταραν ως κράτος ή και ως έθνος, έτσι εξακολουθούν να υπάρχουν και τώρα, κοινώς στο θέμα αυτό δεν αλλάζει τίποτε: πάντα είχες συμπάθειες και αντιπάθειες και πάντα θα έχεις. Αυτές αν υποθέσουμε ότι παίζουν κάποιον ρόλο είναι απλώς σε επίπεδο σφαίρας επιρροής κάποιων αποφάσεων που όμως δεν ξέρω αν έχουν δυνατότητα να επηρεάσουν την γενικότερη εικόνα και αυτό διότι διακυβεύονται σοβαρότερα και μεγαλύτερα πράγματα.
Έχουμε τονίσει και στο παρελθόν ότι η ΕΕ έχει λάβει μια σχεδόν απάνθρωπη υπόσταση που βλέπει μόνο αριθμούς και τίποτε άλλο, συνεπώς η αντιμετώπιση που λαμβάνουμε δεν έχει να κάνει με το ότι μας μισούν και θέλουν το κακό μας, αλλά με το ότι η όλη μας στάση δημιουργεί σοβαρά προβλήματα σε έναν μηχανισμό παραγωγής κερδών γι'αυτούς, ο οποίος αποδεδειγμένα είναι έτοιμος να καταρρεύσει κιόλας (και γι'αυτό είναι σχεδόν αδύνατον να βρεθεί λύση στα προβλήματα). Ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά τι ακριβώς σημαίνει αυτό.

Όντως, στο παρελθόν η εν λόγω ελληνική κυβέρνηση είχε κάνει μερικές πολύ καλές (και απ'´ο,τι είχε ειπωθεί ακόμη κι από αντιπολιτευόμενους) εξαιρετικά βιώσιμες προτάσεις για να λυθούν τα προβλήματα της χώρας, όμως αυτά δεν βρήκαν ευήκωα ώτα. Γιατί;
Η απάντηση είναι απλή και εξηγεί και πολιτικά ένα πλήθος από άλλες επιπλοκές που επίσης θα εξετάσουμε στο μέτρο του δυνατού. Το πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα, ούτε καμία Ελλάδα. Το πρόβλημα είναι το ευρώ, χρόνια το γκαρίζω, και η άποψη αυτή εσχατως και με αφορμή την ελληνική κρίση άρχισε (επιτέλους) να συζητείται ολοένα και περισσότερο. Η Ελλάδα έρχεται με τα δικά της προβλήματα και απλώς κάνει μεγαλύτερο το πρόβλημα, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει έως και η παγκόσμια οικονομία (η οποία ως γνωστόν είναι μία φούσκα και τίποτε άλλο). Αν οι Ευρωπαίοι αυτήν την στιγμή κάνουν πίσω στο θέμα της Ελλάδας, τότε μοιραία θα ακολουθήσουν και άλλες χώρες που θα ζητήσουν τα ίδια πράγματα και για λόγους δικαιοσύνης θα πρέπει να τα λάβουν και η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει (αντικειμενικά) κάτι τέτοιο.

Αυτό που δεν έχει καταλάβει ο περισσότερος κόσμος είναι ότι η "μάχη" για την Ελλάδα γίνεται με φόντο την Ισπανία και τις επικείμενες εκλογές της τον προσεχή Δεκέμβριο (αν δεν με απατά η μνήμη μου). Αν η Ελλάδα με το μικρό μέγεθός της εντός της ευρωζώνης απειλεί με μία -σχετικά της πλάκας ένεκα μεγέθους οικονομίας- αριστερή (;) κυβέρνηση να τινάξει στον αέρα τα πάντα, φανταστείτε τι ακριβώς θα συμβεί αν έχουμε μια επανάληψη του έργου με την Ισπανία και την απείρως μεγαλύτερη οικονομία της (το οποίο συνεπάγεται και απείρως μεγαλύτερα προβλήματα). Αν, λοιπόν, υποθέσουμε ότι οι περιβόητοι podemos παίρνουν κεφάλι εκεί πέρα, ενώ τον τελευταίο καιρό λέγαμε ότι η ΕΕ βρίσκεται σε αχαρτογράφητα νερά θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν κι ακόμη χειρότερα. Κι αν πάρουν κι άλλες χώρες σειρά, θα γίνουν ακόμη πιο αχαρτογράφητα κ.ο.κ.
Την ίδιαν στιγμή υπάρχει και το μικροκομματικόν του πράγματος: ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφές ότι προσέφυγε στο δημοψήφισμα για καθαρά εσωκομματικούς λόγους (και τα υπόλοιπα περί δημοκρατικών διαδικασιών τ'ακούω βερεσέ). Αν υπέγραφε την τελευταία συμφωνία (που όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ήταν στο παραπέντε να το κάνει), ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι η συμφωνία θα πέρναγε άνετα από τη Βουλή. Οπότε θα φτάναμε στο εξής ευτράπελο: την συμφωνία θα την υπερψήφιζαν οι μνημονιακοί και το μεγαλύτερο κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ επειδή δεν θα ήθελε να φανεί ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πέρασε νέο μνημόνιο με τους βουλευτές της αντιπολίτευσης και ως εκ τούτου θα πέρναγε περπατώντας με αριθμό βουλευτων τέτοιον που ούτε επί μνημονιακών κυβερνήσεων δεν είχε καταφέρει να περάσει.
Όταν, λοιπόν, ο Τσίπρας έρχεται και βάζει ολόκληρη την Ευρώπη σε τέτοια περιπέτεια, για ποιον λόγο δεν θα κάνει το ίδιο ο Ισπανός πρωθυπουργός, ο Ιταλός ή ο Ιρλανδός κι ο Πορτογάλλος, που τα τελευταία χρόνια έχουν θέσει τους δικούς τους λαούς σε αντίστοιχες πολιτικές λιτότητας; Μήπως δεν θα αντιδράσει εις βάρος της κυβερνήσεώς του ο Ισπανός πολίτης που είδε να του παίρνουν το σπίτι και διαπίστωσε ότι αν η κυβέρνησή του είχε στηλώσει τα πόδια της όπως η ελληνική, δεν θα το είχε χάσει; Οπότε όπως καταλαβαίνουμε το ντόμινο των πολιτικών εξελίξεων θα είναι σχεδόν δραματικό και θα συμπαρασύρει σιγά, σιγά όλες τις χώρες, ακόμη και τις ισχυρές. Διότι μην τρέφετε καμία αυταπάτη ότι οι ισχυρές (οικονομικά) χώρες θα μείνουν εκτός νυμφώνος από ένα τέτοιο πανηγύρι (αν και για ποιοτικά διαφορετικούς λόγους). Μία τέτοια κατάσταση δεν θα συμμαζεύεται με τίποτα, οπότε το φαινόμενο πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, πριν επεκταθεί.

Αυτός είναι ο λόγος που ο Τσίπρας όχι απλά δεν έχει βρει τις συμμαχίες που υπολόγιζε αλλά και που δεν τον έχει υποστηρίξει κανένας απολύτως ούτε καν στο παραμικρό: όποιος το κάνει αυτομάτως μπαίνει σε κατάσταση πολιτικά μελλοθάνατου από τον ίδιον τον λαό του και δεν είναι καιροί για πολιτικές αυτοκτονίες. Ακόμη και η Κύπρος είναι αδύνατον να μας υποστηρίξει (κι αν έχετε παρατηρήσει δεν το έχει πράξει έως τώρα) κι αυτό για έναν επιπρόσθετο λόγο (που αναπτύξαμε αρκούντως στα προηγούμενα σεντόνια): το νησί ξέρει ότι όταν θα αρχίσουν τα διπλωματικά αντίποινα προς την Ελλάδα για τις ζημιές που έχει προκαλέσει, η Κύπρος είναι πολύ πιθανό να συμπεριληφθεί στα θύματα των "πράξεως αντεκδίκησης" εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Διότι όπως έχουμε πει, μέσα σε ένα τόσο εύθραυστο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον η Ελλάδα έχει ήδη κάνει αρκετή ζημιά, οπότε το να την τιμωρήσεις με τρόπο που θα βλάψει περαιτέρω το οικονομικό περιβάλλον (και κατ' επέκταση τις οικονομίες των ίδιων χωρών που έχουν και το μαχαίρι και το πεπόνι) θα ισοδυναμούσε με το να βγάλουν τα ίδια τους τα μάτια. Άρα το αυγουλάκι μας θα τον ρουφήξουμε με κάποιον άλλον τρόπο, που θα πονέσει μόνο εμάς και άλλος τρόπος πέραν των διαχρονικά ανοικτών πληγών των εθνικών θεμάτων, δεν υπάρχει. Είναι τόσο απλό το πράγμα.
Θα ήθελα να υπενθυμίσω ένα εξόχως διδακτικό παράδειγμα που συμπεριλαμβάνει την Κύπρο, μιας και την αναφέραμε, υπό παρόμοιες συνθήκες και που δυστυχώς έχουμε λησμονήσει αν και σχετικά πρόσφατο: όταν προ ολίγων ετών "αποφασίστηκε" ότι η Κύπρος παραήταν μικρό μέγεθος για να διαθέτει τόσο μεγάλο πλούτο σε ξένο ρευστό, δέχθηκε μια λυσσαλέα επίθεση ακριβώς στο σημείο που αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα ολόκληρου του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, στις τράπεζες. Νομίζω ότι όλοι θυμόμαστε πως εξελίχθηκε η ιστορία: ξεκίνησε με ένα μεγαλειώδες "όχι" σε πολιτικό επίπεδο, το οποίο σε ολόκληρο τον ελληνισμό εορτάστηκε ωσάν η νέα εθνεγερσία και έδειχνε το μεγελείον της φυλής (ακριβώς όπως και προχθές το βράδυ δηλαδή) και κατέληξε σε εντελώς σκληρό μεταμεσονύκτιο κίνκυ πορνό και δίχως πολλά ταμπού, όπου η Κύπρος παρακαλούσε για λίγο πήδημα ακόμα υπό την προϋπόθεση ότι θα σταματούσε μια ώρα αρχύτερα. Και είμαι εξίσου βέβαιος ότι θυμάστε και τις απώλειες της κυπριακής οικονομίας: τράπεζές της απορροφήθηκαν από ελληνικές, κούρεμα καταθέσεων, δυσβάσταχτοι μνημονιακοί όροι κ.ο.κ. Και η ένδοξος Ελλάς; Σφύριζε αδιάφορα, εάν θυμάστε, διότι απλούστατα δεν μπορούσε να κάνει τίποτε.

Όλα αυτά τα μνημονεύω απλώς για να καταλήξω στο εντελώς προφανές, ότι είτε μας αρέσει, είτε όχι, από την στιγμή που δεν είμαστε οικονομικά (και νομισματικά) ανεξάρτητη ως χώρα, οι αριθμοί δημιουργούν ένα εντελώς προβλέψιμο μέλλον: στην οικονομία, είτε βγαίνεις, είτε δε βγαίνεις και σε κάθε περίπτωση κάτι πρέπει να κάνεις (νομοτελειακά). Αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ελάχιστα θα επηρεάζε το πραγματικό εύρος των οικονομικών μέτρων που ούτως ή άλλως θα πάρουμε με οποιαδήποτε κυβέρνηση (και αυτό έχει ήδη αρχίσει να αχνοφαίνεται, παρά το μεγαλειώδες "όχι"), και αυτό δυστυχώς ο πολύς κόσμος διαπιστωσα ότι δεν το έχει κατανοήσει (και μακάρι να ήταν το μόνο).

Το όλο παιχνίδι αναφορικά με τις επιπλοκές θα παιχτεί σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, και εκεί είναι που πραγματικά φοβάμαι για τις εξελίξεις.
Είτε μας αρέσει, είτε όχι, η Ελλάδα συμμετέχει (κατ' εμέ κακώς, αλλά δεν αλλάζει και) σε ένα "παιχνίδι" που δεν μπορεί να σηκώσει οικονομικά. Το πρόβλημα όμως έχει πάψει προ ετών να είναι το ότι μπήκε στο ευρώ ενώ δεν θα έπρεπε. Το πρόβλημα είναι τι γίνεται στην συνέχεια και είναι σαφές ότι η χώρα απλά δεν μπορεί να βγει από το ευρώ και όταν λέω δεν μπορεί δεν αναφέρομαι στις συνθήκες που απαγορεύουν την έξοδο χώρας από την ευρωζώνη. Αυτό είναι ένα άλλο κομβικό σημείο που δεν μπορεί να κατανοήσει ο πολύς κόσμος. Είναι καθαρά θέμα διπλωματικό, θέμα συμμαχιών.

Ας κάνουμε σε αυτό το σημείο μια μικρή ιστορική αναδρομή (αν και εν πολλοις τα έχουμε ξαναπεί): η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε με αρχικό (και βασικό) γνώμωνα το να σταματήσουν οι αιματοχυσίες στην Ευρώπη. με τυρί και καρότο την οικονομική συνεργασία που μοιραία επέφερε ένα πλήθος από άλλα μέτρα (πχ κατάργηση των συνόρων, ελεύθερη διακίνηση πολιτών και αγαθών κλπ) ουσιαστικά σχεδόν εξαλείφθηκαν οι όποιες (τεράστιες και διαχρονικές) εδαφικές διαφορές. Οι περιοχές της Αλσατίας και της Λωραίνης στη Γαλλία αλλά και το Λουξεμβούργο αποτελούν δύο ενδεικτικά παραδείγματα του εύρους που μπορεί να έχουν οι εδαφικές διαφορές. Στο σημείο αυτό να παρατηρήσουμε ότι όπου υπάρχουν συνοριακές διαφορές στον γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης, αυτές είναι εκτός ΕΕ και κατ' επέκταση όπου υπάρχουν αψιμαχίες και ακόμη και συρράξεις, πάλι εκτός ΕΕ συμβαίνουν. Αυτό δείχνει την πραγματική ουσία της ΕΕ. Όταν ο Καραμανλής έβαλε τη χώρα στην (τότε) ΕΟΚ βλέποντας πολύ μακρυά, δεν το έκανε για λόγους οικονομικούς. Υποθέτω πως ήξερε ότι οι Ευρωπαίοι δεν δίνουν χρήματα δίχως αντάλλαγμα. Ο Καραμανλής μας έβαλε στην ΕΟΚ για λόγους καθαρά γεωπολιτικούς, για λόγους εθνικής ασφαλείας.
Κάτι που το σχολείο ξεχνάει να μας διδάξει με τον τρόπο που πρέπει (προφανώς για την τόνωση της εθνικής υπερηφάνειας), είναι και το ότι η Ελλάδα έχει χάσει σχεδόν όλους τους πολέμους απέναντι στους Τούρκους. Μπορεί να μην μας αρέσει αυτό, αλλά η Ιστορία δεν αλλάζει. Το 1821 κερδίσαμε επειδή τελικώς οι ξένοι αποφάσισαν ότι ο "Μεγάλος Ασθενής" δεν χρειαζόταν να εξακολουθεί να είναι μεγάλος. Το 1897 πάθαμε μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές μαζί με την Μικρασιατική, το '73 χάσαμε τη μισή Κύπρο, ενώ στον Α' Βαλκανικό ο κύριος λόγος που κερδίσαμε είχε να κάνει με το γεγονός ότι όλοι οι εξαιρετικά σκληρόπετσοι Βαλκάνιοι ομονόησαν ενάντια στους Τούρκους, οι οποίοι ήταν εξαιρετικά εξασθενημένοι για να μας αντιμετωπίσουν όλους μαζί ταυτόχρονα. Ο Καραμανλής βλέποντας τόσο την αυξανόμενη τουρκική επιθετικότητα, όσο και τα διπρόσωπα αμερικανικά παιχνίδια (είχε να κάνει με τον Κίσσινγκερ, βλέπετε), αποφάσισε (ορθότατα) ότι σε μια περιοχή που τα σύνορα αλλάζουν συχνότερα από οποιαδήποτε άλλη, σε μια περιοχή με μέγιστο γεωπολιτικό ενδιαφέρον, η μικρή τούτη χώρα θα διασφάλιζε τα συμφέροντά της μόνο αν έβαζε ανάμεσα σε αυτήν και στους Τούρκους μια συνασπισμένη ομάδα ισχυρών ευρωπαϊκών χωρών, κάνοντας τα ελληνικά σύνορα συνάμα και ευρωπαϊκά.

Όταν θέτεις εαυτόν στο επίκεντρο ενός τεράστιου προβλήματος (κάτι που δεν έκανε μόνος του ο ΣΥΡΙΖΑ φυσικά, αλλά εμπλέκονται και όλοι οι προηγούμενοι βεβαίως, βεβαίως, μα πάνω απ´ολα ο ίδιος λαός που επί σειρά δεκαετιών επιβράβευε όλες αυτές της πολιτικές και που τώρα κλήθηκε εν ολίγοις να αποφασίσει για το μέλλον της χώρας), σε ένα παιχνίδι που όπως προείπα το έχουν στήσει οι Ευρωπαίοι με κανόνες που μόνο αυτοί γουστάρουν και μόνο αυτοί αλλάζουν, προφανώς και δεν πρόκειται να έρθει κανείς να σου χτυπήσει φιλικά την πλάτη αν ανατινάξεις την παγκόσμια οικονομία λέγοντάς σου "Μπράβο Ελλάδα, τα πήγες μια χαρά". Οπότε ελπίζω να καταλαβαίνετε τώρα και τι είδους ενδιαφέρον επεδείκνυαν τόσον καιρό και οι ΗΠΑ, οι οποίες προφανώς και δεν έπαιρναν το μέρος της Ελλάδας όπως εσφαλμένα νόμιζε ο περισσότερος κόσμος, παρά απλώς επιχειρούσαν να προστατέψουν τα οικονομικά τους συμφέροντα τα οποία συμπτωματικά ταυτίζονταν με την σωτηρία της Ελλάδας και την παραμονή της στην ΟΝΕ.
Όταν, λοιπόν, οι Ευρωπαίοι (που εκ των πραγμάτων καθορίζουν το πως θα εξελιχθεί το παιχνίδι ακριβώς επειδή είναι δικό τους το παιχνίδι) βγαίνουν και σου ξεκαθαρίζουν με κάθε ευδιάκριτο δυνατό τρόπο αφενός ότι δεν θα βγεις (ως χώρα) από την Ευρωζώνη (που εξηγήσαμε ακριβώς τι σημαίνει αυτό), αφετέρου ότι το πραγματικό διακύβευμα του δημοψηφίσματος είναι το αν επιλέγεις να συνεχίσεις στην ευρωζώνη ή όχι, αν μη τι άλλο έπρεπε να λάβουμε πιο σοβαρά μια τόσο σοβαρότατη και αυστηρότατη προειδοποίηση (που υπό συνθήκες θα μπορούσε να αγγίξει έως και τις απαρχές της απειλής). Εσύ, λοιπόν, πως βγαίνεις αυθαίρετα και προσπαθείς να τους επιβάλεις το πως θα δουν τόσο το δημοψήφισμά του, όσο και το αποτέλεσμά του;

Να κάνω μια σημαντική παρένθεση: έχω τονίσει ξανά και ξανά και το μνημόνευσα και πιο πάνω ότι η Ευρώπη έχει μετεξελιχθεί σε ένα έκτρωμα που έχει σχεδόν αποστασιοποιηθεί από τις ανθρωπιστικές αρχές που κάποτε την διέπνεαν. Αυτό συνεπάγεται ότι δεν θα έπρεπε να μας προκαλεί καμία απολύτως έκπληξη το αδιαμφισβήτητο γεγονός (που δεν συμβαίνει και για πρώτη φορά κιόλας) των ωμών παρεμβάσεων στα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα της χώρας, ούτε το καινοφανές γεγονός να θέλει ολάκερη η ΕΕ (με πρωτεργάτη τη γερμανική κυβέρνηση) να ρίξει μια κυβέρνηση άλλης χώρας. Για να καταλάβουμε την αθλιότητα να σας πω και το εξής: θυμηθείτε τις αρχικές αντιδράσεις όταν ανακοίνωσε ο Τσίπρας το δημοψήφισμα. Έχουμε και λέμε λοιπόν: η Γαλλία είχε κάνει δημοψήφισμα και είχε απορρίψει το Ευρωσύνταγμα και κανένα πρόβλημα. Σε λίγο καιρό η Μ.Βρετανία θα κάνει δημοψήφισμα για να επανεξετάσει εάν θέλει να παραμείνει στην ΕΕ, και κανένα πρόβλημα. Αλλά αν η μικρή Ελλαδίτσα ανακοινώσει δημοψήφισμα γίνεται το σώσε; Αυτό είσαι Ευρώπη;
Εννοείται ότι τίποτε απ'αυτά δεν το λέω για ελαφρυντικό, αλλά για να καταδείξω πως για να επαναφέρουμε την Ευρώπη στο επίπεδο που την επιθυμούμε, με τις διανθρώπινες Αρχές κι Αξίες που της/μας αξίζουν, θα πρέπει να είμαστε μέσα στην Ευρώπη και όταν λέω μέσα δεν εννοώ ως παριάς, αλλά ως ενεργό στέλεχος του σκληρού πυρήνα της. Κάτι το αλλάζεις μόνο εκ των έσω και όχι με εξωτερική παρέμβαση (οι οποίες εξωτερικές παρεμβάσεις δεν ξέρω αν μπορείτε να θυμηθείτε σε τι ακριβώς ενέργειες παραπέμπουν). Και δυστυχώς έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί οι πολιτικοοικονομικές συγκυρίες, ο σκληρός πυρήνας της Ευρώπης έχει σχεδόν ταυτιστεί με το ευρώ.

Φυσικά μέσα σε όλα αυτά που αναφέραμε, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε το σενάριο των αντιποίνων, το οποίο είναι, δυστυχώς, εξαιρετικά πιθανό και χειροπιαστό. Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν πολλές και διάφορες θεωρίες. Σταχυολογώντας, ένα τέτοιο σενάριο θέλει τη Γερμανία να μας πετάει εκτός ευρώ ετσιθελικά επωμιζώμενη το (όχι αμελητέο) οικονομικό κόστος, μόνο και μόνο για να μην τολμήσει καμία άλλη χώρα να συμπεριφερθεί καθ'αυτόν τον τρόπο.
Ένα άλλο σενάριο (λιγότερο πιθανό) θέλει να μας πετάνε εκτός και από το ευρώ και από την ΕΕ, βασιζόμενοι αυστηρά στο γράμμα του νόμου (σ.σ. των Συνθηκών) ότι από το ευρώ μπορείς να βγεις μόνο αν βγεις και από την ΕΕ.
Ένα άλλο σενάριο (που είναι και το πιθανότερο εάν όλα στραβώσουν) είναι αυτό του διπλού νομίσματος που ειρήσθω εν παρόδω να πω επί τούτου κάτι που θα έπρεπε να είναι εντελώς αυτονόητο, αλλά δυστυχώς στη χώρα μας θεωρείται περιττή λεπτομέρεια: τα τελευταία 6 χρόνια η χώρα είναι θύμα μιας ανελέητης εσωτερικής υποτίμησης (μείωση μισθών και συντάξεων, αύξηση κόστους ζωής, μείωση παροχών κλπ) επειδή οι Γερμανοί δεν θέλουν να κόψουν νέο χρήμα. Στην περίπτωση που εισαχθεί στην εξίσωση εθνικό νόμισμα (με οποινδήποτε τρόπο), η υποτίμιση θα γίνεται στο νόμισμα. Κοινώς πάλι θα έχουμε μια από τα ίδια αλλά με άλλο τρόπο.
Τέλος πάντων, τα σενάρια δίνουν και παιρνουν και όλα βρίσκονται σε απόλυτη συνάρτηση με την έκταση της ζημιάς που θα προκαλέσουμε. Μην ξεχνάμε ποτέ ότι οι Γερμανοί είναι ένας λαός που δίχως ιδιαίτερες τύψεις εκτελεί ένα ολόκληρο χωριό επειδή κάποιοι σκότωσαν δύο δικούς του, και όπως βλέπετε ο πολύς Σόιμπλε (που δυστυχώς για εμάς είναι πολύ πιθανό να είναι ο επόμενος Καγκελάριος της Γερμανίας μιας και η Μέρκελ δεν πρόκειται να ξανακατέβει όπως έχει αφήσει να εννοηθεί στο παρελθόν) τις έχει αυτές τις διαθέσεις.

Έχοντας κατά νου όλα αυτά που αναπτύξαμε, ας τα βάλουμε συμπερασματικά σε μία σειρά για να γίνει πιο φανερή η όλη εικόνα.
Πρώτον, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι καθαρά εσωτερικής καταναλώσεως και μόνο. Οι Ευρωπαίοι (τόσο σε επίπεδο πολιτικών, όσο και πολιτών) δεν είναι υποχρεωμένοι να συμμορφωθούν με αυτό. Στην καλύτερη περίπτωση το πολύ να μας ενημερώσουν ότι έλαβαν το μήνυμα και να το λάβουν υπόψιν ως πολιτικό γεγονός στο πλαίσιο κάποιας "αόριστης" δημοκρατικής διαδικασίας.
Δεύτερον, όταν οι καταστάσεις είναι τόσο ζόρικες, η κυβέρνηση πρέπει να δείχνει ευελιξία, την οποίαν ομολογουμένως όχι μόνο δεν έδειξε, τουναντίον έδειξε και αρκετά αρτηριοσκληρωτική σε πλήθος περιπτώσεων με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το δημοψήφισμα. Στην διπλωματία έχει τεράστια σημασία να παίρνεις την σωστή θέση στο σωστό χρονικό σημείο, το οποίο με τη σειρά του συνεπάγεται ότι είσαι σε θέση να εξαργυρώσεις και κάποια πολιτικά "γραμμάτεια". Εμείς όχι μόνο δεν το κάναμε αυτό αλλά χάσαμε και πολύτιμο χρόνο και πολύτιμους πόρους και κυρίως κάψαμε πολλά πολιτικά "χαρτιά". Και εννοείται ότι το ίδιο βαραίνει (αν και από την ακριβώς αντίθετη πλευρά) και όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις.
Τρίτον, όταν τον άλλον τον έχεις ανάγκη για ρευστό, αναγκαστικά αποδέχεσαι ότι θα σε χορέψει στο ταψί. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει όταν κι εμείς (ως πολίτες) πηγαίνουμε σε μία τράπεζα για να πάρουμε πχ ένα στεγαστικό δάνειο. Αποδέχεσαι κάποιους όρους και δεσμεύεσαι από αυτούς και δεν μπορείς μετά να κάνεις ένα οικογενειακό δημοψήφισμα και αναλόγως αποτελέσματος να ανακοινώσεις στην τράπεζα τις αποφάσεις σου.
Τέταρτον, ακριβώς όπως φοβόμουν (και το τόνιζα συνεχώς) ο περισσότερος κόσμος ψήφισε δίχως την παραμικρή επίγνωση του τι ακριβώς πάει να ψηφίσει και ακόμη χειρότερα σε πλήθος περιπτώσεων με αυστηρά προσωπικά κριτήρια, όπως για παράδειγμα ότι εάν πάμε σε δικό μας νόμισμα θα διαγραφούν τα χρέη του κόσμου από τις τράπεζες, όταν στην πραγματικότητα θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο: τα χρέη θα διπλασιαστούν (στην καλύτερη) ακριβώς επειδή εμείς θα χρωστάμε σε ευρώ αλλά θα πληρωνόμαστε σε ένα νόμισμα το οποίο έναντι του ευρώ θα υποτιμάται συνεχώς. Ενδεικτικά να αναφέρω κι ένα ακόμη χαρακτηριστικότατο παράδειγμα της άλλης περιπτωσεως που άκουγα από πάρα πολύ κόσμο στο εκλογικό κέντρο: όποιος ψηφίσει ναι, να πάει να πληρώσει και τον λογαριασμό. Αυτό από μόνο του δείχνει ότι ο κόσμος ακόμα νομίζει πως στην περίπτωση παραμείνουμε στο ευρώ αλλά ο Τσίπρας πάρει καλύτερη συμφωνία, αυτή δεν θα έχει τα μέτρα που θα έφερνε ένα ναι.
Πέμπτον, διαπίστωσα ότι ελάχιστοι έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν στο μυαλό τους έστω ένα υπόδειγμα της εικόνας της επόμενης μέρας βασιζόμενοι σε αυτό που θα ψήφιζαν. Παρακολουθούσα τους περισσότερους, για παράδειγμα, να αναφέρονται σε δραχμές έτσι όπως ήταν προ ευρώ, το οποίο όμως είναι εντελώς ουτοπικό ακριβώς επειδή το βέλος (η διάσταση) του χρόνου είναι μονοσήμαντο, ήτοι κινείται μοναχά προς τη μία διεύθυνση. Αν αποφασίσουμε να ρίξουμε ένα ποτήρι και αυτό σπάσει, μετά όσο κι αν το κολλήσουμε δεν θα ξαναέχουμε ποτέ το ίδιο ποτήρι. Θα έχουμε απλώς κάτι που του μοιάζει και θα είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Κάπως έτσι είναι και η φαντιαστική εικόνα περί δραχμών: δεν μπορούμε να φανταζόμαστε ένα νόμισμα όπως ήταν στις προ ευρώ εποχές, ακριβώς επειδή έχει μεσολαβήσει σε παγκόσμιο επίπεδο το ευρώ. Θα πρέπει να φανταστούμε ένα νόμισμα μετά από "έξοδο" από το ευρώ και αυτό το σενάριο μάλλον δεν το έχει σκεφτεί κανείς επειδή δεν αρέσει.

Για να επιστρέψω, λοιπόν, στο αρχικό σημείο εκείνο που έγραφα ότι είχαμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο εξαιρετικά κακές κι επώδυνες επιλογές όπου σε κάθε μία θα έπρεπε να θυσιάσουμε κάτι και αναλογιζόμενος όλα αυτά αλλά και αρκετά ακόμη (που δεν χρειάζεται να αναφέρω γιατί το ήδη τερατώδες σενδόνι θα βγει διπλοτριπλάσιο), συνειδητοποίησα δυστυχώς ότι έτσι όπως με παγίδεψε ο Τσίπρας, δεν είχα άλλη επιλογή από το ναι.
Στο μυαλό μου υπήρχε ένα εφιαλτικό σενάριο διαρκείας (ναι) κι ένα σενάριο που σχεδόν αγγίζει την ολοκληρωτική καταστροφή.
Σαφώς και σκέφτηκα όσο το δυνατόν περισσότερες παραμέτρους όπως για παράδειγμα την υφεσιακή περιπέτεια στην οποίαν έχει πέσει η χώρα και δύσκολα θα βγει.
Σκέφτηκα πάρα πολύ και αυτούς που είναι άνεργοι (όπως η γυναίκα μου και πάρα πολλοί γνωστοί μου).
Σκέφτηκα πάρα πολύ όλους αυτούς που είτε δεν μπορούν να βγουν στην σύνταξη, είτε δεν ξέρουν αν θα μπορούν να επιβιώσουν με τη σύνταξη που θα λάβουν (όπως οι γονείς μου).
Σκέφτηκα όλους αυτούς που είτε δεν έβλεπαν κανένα μέλλον στη χώρα, είτε αρνήθηκαν να συμβιβαστούν με έναν ληστρικό μισθό της τάξης των 600-700 ευρώ με πλήθος εκμεταλλεύσεων και αναγκάστηκαν να φύγουν (όπως η αδελφή μου και αρκετοί φίλοι και γνωστοί).
Σκέφτηκα όλους αυτούς που δεν έχουν πρόσβαση σε παροχές (φερειπείν Υγείας, όπως η γυναίκα μου εσχάτως, παλαιότερα ο πατέρας μου και άλλοι που ξέρω).
Σκέφτηκα όλους αυτούς που ζορίζονται σε καθημερινή βάση νοιώθωντας συνεχώς μια ασταμάτητη βάρβαρη ανασφάλεια για το αύριο (όπως εμένα και πλήθος ανθρώπων του κύκλου μου).
Πάνω απ´ολα όμως σκέφτηκα ότι για να έχει αντίκρυσμα το ο,τιδήποτε, πρέπει να υπάρχει το χώμα, αυτό που ονομάζουμε πατρίδα κάποιοι ρομαντικοί. Πρέπει να υπάρχει ο ζωτικός χώρος εκείνος που να μας επιτρέπει να κάνουμε κάποια πράγματα, ακόμη κι αν αυτά είναι τα όνειρά μας.

Τα ανέφερα αυτά για να καταδείξω ότι ούτε στους έχοντες ανήκω, ούτε ταξικά ψήφισα όπως για παράδειγμα στις χάι κλας περιοχές του Κολωνακίου, της Βουλιαγμένης, της Εκάλης, του Παλαιού Φαλήρου και της... Πλατείας Εξαρχείων. (εδώ, κλαίμε)

Μέσα, λοιπόν, σε ένα εξαιρετικά εχθρικό διεθνές περιβάλλον το οποίο έχει πολλάκις εκσπερματώσει στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, στην οποίαν κατά τους τελευταίους αιώνες υφίστανται ίσως οι μεγαλύτερες συνοριακές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο, με γείτονες που εποφθαλμιούν έργω τη χώρα μου, ξέροντας ότι είμαστε αποδυναμωμένοι και σε εξαιρετικά μειονεκτική θέση, αποφάσισα ότι αυτό ήταν που σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να θυσιάσω.
Ξέρω ότι οι συμμαχίες (όταν είσαι μικρός) δυστυχώς αγοράζονται με την ελπίδα ότι δεν θ'αλλάξουν. Και ξέρω επίσης ότι ως μικρός έχω μεγάλη ανάγκη αυτές τις συμμαχίες, και για τον επιπρόσθετο λόγο ότι το ίδιο πράττουν και οι εχθροί μου. Είναι καλές οι παπάτζες ότι μπορούμε όλοι μαζί να ζούμε ειρηνικά, αλλά δυστυχώς η πράξη αποδεικνύει το ακριβώς αντίθετο.
Δεν είναι δυνατόν να έρχομαι εγώ, ο Έλληνας, και να τα κάνω όλα μπουρδέλο και να θέλω και την υποστήριξη κι από πάνω. Σκεπτόμενος, συνεπώς, ότι μέσα σε όλα όσο περισσότερο κουνηθούμε, τόσο περισσότερες πιθανότητες θα έχουμε να τους ωθήσουμε όλους στα βρετανικά δικαστήρια των οποίων το Δίκαιο έχουμε αποδεχθεί (και το οποίο ευνοεί τον ισχυρό), θεώρησα ότι πλέον δεν κινδυνεύει ο "μισθός" μας, αλλά η ίδια η εδαφική μας ακεραιότητα.
Και σα να μην έφταναν αυτά, αναγκάστηκα για μια ακόμη φορά να δω σχεδόν κατάματα την σκληρώτητα και την απανθρωπιά όλων αυτών στους οποίους το έλεος είμαστε, κυριολεκτικά, και να υπολογήσω πως αν υπήρχε μία περίπτωση τα όποια μέτρα να είναι πιο ελαφρά, αυτή θα ήταν με το "ναι" κι ουχί με το "όχι", αφού στην δεύτερη περίπτωση θα υπήρχαν και οι εξοντωτικές απαιτήσεις για λόγους συμμόρφωσης (και δικής μας και των άλλων).
Και κάπως έτσι, ο Τσίπρας με τους εντελώς ερασιτεχνικούς του χειρισμούς και ιδίως επειδή φοβήθηκε πως θα αντιδρούσε ο Λαφαζάνης με την αριστερή πτέρυγα, με ανάγκασε δίχως να με εκφράζει, δίχως να το θέλω, δίχως να το θεωρώ καλό για την πατριδα, να συνταχθώ με ένα επώδυνο "ναι" σχεδόν ομολογώντας ότι ο κώλος μου γουστάρει κι άλλο ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει, κι αυτό ακριβώς επειδή θεώρησα ότι η χώρα είχε απείρως περισσότερα να χάσει με ένα "όχι".

Τώρα, με δεδομένο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος: νομίζω ότι ήδη έχει αρχίσει να γίνεται κατανοητό πως ούτε ο Τσίπρας μπορεί να διαχειριστεί το αποτέλεσμα. Αν μπορούσε, δεν θα χρειαζόταν να κάνει συμβούλιο πολιτικών αρχηγών μόνο και μόνο για να βγει προς τα έξω πως ερμηνευεται το "όχι" του κόσμου. Επίσης, δεν θα χρειαζόταν να εξωθήσει σε παραίτηση τον Βαρουφάκη για να κατευνάσει (ξεκάθαρα) τους Ευρωπαίους (όπου ειρήσθω εν παρόδω να πω -κι ας ανατριχιάσουν πολλοί- ότι εξακολουθώ να τον γουστάρω ως Οικονομολόγο και θεωρώ ότι διαπομπεύτηκε χωρίς να του αξίζει).
Κι όσον αφορά τα μέτρα που θα έρθουν, αν και είμαστε ήδη σε επίπεδο "πρώτων πληροφοριών", και μόνο που έσπευσαν ο Ολλάντ με τη Μέρκελ να κάνουν κοινή συνέντευξη τύπου της οποίας το ουσιαστικό ρεζουμέ ήταν ότι το επόμενο μνημόνιο θα είναι πολυετές, ακριβώς για να μην εξαρτάται η εφαρμογή του από τις εκλογές και τις αλλαγές κυβερνήσεων, νομίζω ότι λέει πολλά για τη ζημιά που ήδη έχει συμβεί στη χώρα. Και δίχως να θέλω να γίνω μάντης κακών, νομίζω ότι έρχονται και πολύ χειρότερα.

Βεβαίως θα ήμουν εντελώς καταστροφολόγος εάν δεν έβλεπα και κάποια θετικά σημεία στην όλη ιστορία. Ποια είναι αυτά; Ή μάλλον για να το προσεγγίσω πιο σωστά, τι είδους είναι αυτά;
Αυτά τα θετικά στοιχεία είναι άλλης ποιότητας, άλλου είδους και με πιο μακροχρόνια... υπόσχεση.
Κατά πρώτον, πριν από λίγες μέρες διάβαζα ένα άρθρο της πολύ καλής γερμανικής εφημερίδας die Zeit, το οποίο μέσα σε όλα έλεγε μέσες-άκρες το εξής αξιοπρόσεχτο: ότι οι Ευρωπαίοι δεν είχαν καταφέρει να κατανοήσουν το μέγεθος του προβλήματος που είχαν δημιουργήσει οι αποφάσεις τους στην Ελλάδα και πλέον θα επανεξετάσουν αρκετά ζητήματα στις πολιτικές τους. Μην σας προξενεί εντύπωση αυτό. Για ποιον λόγο θα έπρεπε να έχουν σαφή εικόνα οι Ευρωπαίοι για το τι συμβαίνει στη χώρα; Υπήρχε ποτέ περίπτωση να τους τα έχουν μεταφέρει οι Σαμαροβενιζέλοι; Αστεία πράγματα.
Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο επιβάλλεται να εστιάσουμε, είναι η επιτυχία του Τσίπρα να βγάλει τον κόσμο έξω. Όχι, δεν αναφέρομαι στους Έλληνες, αυτοί έχουν ξαναβγεί. Αναφέρομαι στους Ευρωπαίους που βγηκαν έξω για να υποστηρίξουν την Ελλάδα. Και σε αυτό το σημείο να σημειώσω το εξής πολύ παράδοξο: οι Ευρωπαίοι έπραξαν πολύ καλά που στήριξαν το δικό μας "όχι", διότι στα μάτια των πολιτών "όχι" σήμαινε τέλος στην λιτότητα (άσχετα του πως ήταν πραγματικά τα πράγματα εδώ). Οι Ευρωπαίοι που διαδήλωσαν υπέρ της χώρας μας είτε ζουν σε αντίστοιχη λιτότητα (έστω και μικρότερης εκτάσεως), είτε τη βλέπουν να έρχεται. Και μόνο το γεγονός ότι βγήκαν έξω στους δρόμους αποτελεί μοχλό πίεσης προς τις δικές τους κυβερνήσεις οι οποίες αναμφίβολα θα ήθελαν να επανεκλεγούν.
Ένα τρίτο σημείο είναι το ότι ο Τσίπρας κατάφερε έστω και με αυτό τον επώδυνο για όλους μας τρόπο να βάλει στο τραπέζι των συζητήσεων το τι πραγματικά συμβαίνει στη χώρα, καθώς και να αποδυναμώσει σε μεγάλο βαθμό πολλά από τα επιχειρήματα των δανειστών. Και μόνο που "ανάγκασε" τους Αμερικάνους να παρέμβουν πάνω από μια ντουζίνα φορές προς όφελός μας όταν όλα τα προηγούμενα χρόνια δεν είχαν παρέμβει ούτε μία φορά, δείχνει ότι κάτι υπήρξε σε αυτό το επίπεδο. Εν προκειμένω, αυτό είναι και το μόνο "όπλο" που μπορεί ενδεχομένως και υπό αυστηρές συνθήκες να του προσφέρει το "όχι" του δημοψηφίσματος: όταν θα αναγκαστεί να κάνει την μεγάλη κωλοτούμπα (όπου όσο κι αν εύχομαι ολόψυχα να τη γλιτώσει, δεν το βλέπω) θα μπορεί να γυρίσει να "κατηγορίσει" την Ευρώπη ότι δεν ενδιαφέρεται για τις δημοκρατικές διαδικασίες μιας χώρας μέλους.
Και ως προς το τέταρτον που έχω εντοπίσει, αναμφίβολα το μεγαλύτερο κέρδος όλων (που ευελπιστώ να ειμαστε κι εμείς εδώ ως χώρα για να το βιώσουμε) είναι το ότι για πρώτη φορά μετά την μεταστροφή της Ευρώπης προς το... απανθρωπότερον, μπήκε στην συζήτηση η ποιότητα της Ευρώπης. Και μόνο ότι υπήρξε πλήθος διεθνώς γνωστών οικονομολόγων, διανοουμένων, επιστημόνων, παλαιμάχων του πολιτικού στίβου κλπ, οι οποίοι έθιξαν ανοικτά, στα μέσα (καθώς ακόμη και τα ίδια τα μέσα σε κάποιες περιπτώσεις), ακριβώς αυτό, ότι η Ευρώπη έχει συμπεριφερθεί απάνθρωπα στη χώρα μας, είναι ίσως ο μεγαλύτερος μοχλός πίεσης προς όλους. Διότι κακά τα ψέματα: κανείς εξ όλων αυτών δεν πρόκειται να πεινάσει ή να έρθει σε δύσκολη θέση. Όλοι τους έχουν φτιάξει κομποδέματα για να φάνε και τα δισέγγονά τους. Το μόνο όπλο που διαθέτουμε και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εις βάρος τους είναι η βαρειά σκιά της Ιστορίας, να τους μείνει ένα όνομα που δεν θέλουν. Και επιτέλους, ο μηχανισμός αυτός δείχνει να ενεργοποιήθηκε. Θέλω να πιστεύω ότι ο κόσμςο θα καταλάβει πόσο πολύ τον αφορά να γίνονται πραγματικά δημοκρατικές εκλογές, να υπάρχουν πραγματικά δημοκρατικές διαδικασίες, να υπάρχει κοινωνικό κράτος και Δικαιοσύνη και όλα αυτά που συνθέτουν μια υγιή κοινωνία, μια υγιή Ένωση.

Θα ήθελα να κλείσω ετούτο το υπερσενδόνι γίγας με μία φαινομενικά άσχετη παρατήρηση. Στο προηγούμενο διάστημα που παρατηρούσα σχεδο τα πάντα, κρατώντας τον εαυτό μου σε αξιοθαύμαστη (για τον παρορμητικό χαρακτήρα μου) μετριοπάθεια, ομολογώ ότι έχασα πάσα ιδέα για πλήθος κόσμου, και του υπαρκτού μου κύκλου, και του διαδικτυακού. Όπως αρέσκομαι να λέω σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις, οι δυσκολίες βοηθούν πολλούς να βγάλουν τον εαυτό που πραγματικά κρύβουν μέσα τους.
Τουναντίον, θα ήθελα να συγχαρώ όχι μόνο αυτούς που έμειναν στην μετριοπάθεια αναγνωρίζοντας το δικαίωμα των άλλων στην αντίθετη άποψη, αλλά και όσους -κι ας πήραν πέση- απέφυγαν την μπουρδολογία και την ανταλλαγή επιχειρημάτων που αν τα δουν στο μέλλον θα νομίσουν ότι τις μέρες εκείνες τους είχαν χακάρει τον λογαριασμό.
Όσον αφορά τον λόγο για τον οποίον δεν έγραψα (εν αντιθέσει με πολλούς) πριν το δημοψήφισμα τι είχα επιλέξει, είχε να κάνει ξεκάθαρα με το ότι αν υπήρχε έστω και μία περίπτωση στο δισεκατομμύριο να επηρεάσω έστω κι έναν άνθρωπο, αυτό ήταν κάτι που δεν ήθελα να συμβεί σε καμία περίπτωση. Ο λόγος που το αποκαλύπτω μετά όμως (αν και πρακτικά όποιος διάβασε τις αναλύσεις που έκανα είχε καταλάβει που το πήγαινα), έχει να κάνει καθαρά με το ότι δεν θα μπορούσα σε καμία περίπτωση να σχολιάζω όπως θέλω την επικαιρότητα δίχως να έχω πάρει θέση.

Κι ως προς το αποτέλεσμα καθεαυτώ, δυστυχώς τα "όχι" που μεταμορφώνονται σε "ναι" είναι πολύ χειρότερα από τα "ναι" που παρέμειναν, έστω και με την ελπίδα ότι τουλάχιστον θα παράσχουν τον απαιτούμενο χρόνο για να δημιουργηθούν οι ζυμώσεις για κάτι "άλλο".
Και κυρίως για να γιγαντωθεί η ελπίδα ότι αυτό το "άλλο" θα οδηγήσει και σε μαι καλύτερη Ελλάδα και σε μια καλύτερη Ευρώπη. Διότι αν θυμάστε, ευρωσκεπτικιστής έχω δηλώσει επειδή θέλω μια καλύτερη Ευρώπη κι όχι επειδή δεν θέλω καθόλου.

Χαίρετε.