(Συνέχεια από μέρος πρώτον εδώ και μέρος δεύτερον εκεί)
"Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της περίπτωσης είναι οι κρίσεις που λαμβάνουν χώρα στην τουρκοϊρακινή μεθόριο τα τελευταία χρόνια. Στη βάση αυτών των κρίσεων βρίσκεται η ασυμφωνία του πολιτικού συνόρου, που χωρίζει τις δύο χώρες, με τη γεωπολιτική και τη γεωπολιτισμική δομή της περιοχής. Το γεγονός ότι καθ'όλη τη τη διάρκεια της ιστορίας δεν έχει παρατηρηθεί η ύπαρξη κανενός μονίμου συνόρου πάνω στο όριο αυτό αποτελεί σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο για το ότι τα σύνορα στα οποία απουσιάζει η γεωπολιτική, γεωπολιτισμική και γεωοικονομική βάση αποτελούν πηγή κρίσεων."
Κοινώς εδώ μας παραθέτει την πεποίθησή του ότι όπως και με την Ελλάδα, έτσι αντίστοιχα υπάρχει πρόβλημα με σύνορα και με άλλη γειτονική χώρα με την Τουρκία και έχει σημασία και ποια είναι αυτή η χώρα: το Ιράκ, του οποίου τα σύνορα επί της ουσίας έχουν αλλάξει μιας και έχει χωριστεί ανεπισήμως προ ετών στα 3 και γι'αυτό προσπαθεί η Τουρκία να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα και το "πρόβλημα" με τους Κούρδους μεγάλο μέρος των οποίων βρίσκεται στο βόρειο Ιράκ, περιοχή που εντελώς συμπτωματικά έχει και πετρέλαια, και που παρεμπιπτόντως ελπίζει ότι όλο και κάτι μπορεί να τσιμπήσει φυσικά σε μία επαναχάραξη των συνόρων με αναδιανομή εδαφών. Γιατί παρέθεσα αυτό το συγκεκριμένο εδάφιο; Διότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι όχι μόνο το πόσο εύκολο είναι ν'αλλάξουν τα σύνορα σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου και ιδίως στην νοτιοανατολική Μεσόγειο αλλά και πόσο απλοϊκό θεωρείται από κάποιες συγκεκριμένες χώρες (όπως η Τουρκία) να απαιτούν την επαναδιευθέτηση των συνόρων (θέλετε άλλο παράδειγμα; Τα Υψίπεδα του Γκολάν τα οποία κατελήφθησαν το 1967 "προσωρινώς". Βρίθει από τέτοια παραδείγματα η ευρύτερη περιοχή μας). Παρεμπιπτόντως, μήπως γνωρίζετε ποια είναι η παλαιότερη συνθήκη σε ισχύ που υπάρχει σε διπλωματικό επίπεδο; Μαντέψατε σωστά: η Συνθήκη της Λωζάννης, που δείχνει και το πόσο ευαίσθητη είναι η περιοχή στην οποίαν ζούμε. Διότι κατά τα λοιπά, οι Συνθήκες υπογράφονται για να αλλάζουν, άλλον λόγο ύπαρξης δεν έχουν ως αποδεικνύεται από την Ιστορία.
Αλήθεια, μήπως θυμάστε την περιβόητη ρήση του Τσώρτσιλ; Τα Βαλκάνια παράγουν περισσότερη ιστορία από αυτήν που μπορούν να καταναλώσουν, είχε πει, και τι συμβαίνει ότι ένα έθνος παράγει ιστορία; Είναι δύσκολο να ελεγχθεί, εγείρει απαιτήσεις, θεωρεί εαυτόν σημαντικό. Όταν όμως είναι δύσκολο να ελεγχθεί, τότε δύο τινά μπορούν να συμβούν: το πρώτο ενδεχόμενο "λέει" να συμβεί κάτι για να συμμορφωθεί όπως πχ μια στρατιωτική δικτατορία. Σκεφτείτε το εξής απλό: μέχρι το 1973 η Ελλάδα είχε τον πλήρη διοικητικό έλεγχο του Αιγαίου. Μόλις ανετράπη ο Παπαδόπουλος από τον Ιωαννίδη όχι μόνο χάσαμε τη μισή Κύπρο, αλλά η έξοδός μας από το ΝΑΤΟ οδήγησε σε αλλαγή του status quo του Αιγαίου αφού πλέον δεν υπήρχε η αντίθετη ψήφος της Ελλάδας και έτσι ο έλεγχος στο Αιγαίο έγινε πολυεθνικός. Μετά, ξαναγυρίσαμε στο ΝΑΤΟ. Εάν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό ή δεν είναι η πιο συμφέρουσα (οικονομικά) λύση, τότε καταφεύγουμε στην λύση του πολέμου, ήτοι στο δεύτερο ενδεχόμενο. Είναι απλά τα πράγματα. Ξέρετε τι σημαίνει πόλεμος; Θα το παρουσιάσω κυνικά και ανατριχιαστικά: ο πόλεμος είναι ένας κινητήριος μοχλός που θέτει σε κίνηση τις περισσότερες τεράστιες βιομηχανίες μεγάλων κρατών, παρέχει τη δυνατότητα για διπλωματικές συζητήσεις υπό διαφορετικό στάτους, αναδιανέμει ισχύ, αλλάζει τις σφαίρες επιρροής και μέσα σε όλα ελέγχει και την πληθυσμιακή "έκρηξη". Αυτό είναι ο πόλεμος για κάποιους.
"πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους" έλεγε ο μέγιστος των Ελλήνων, Ηράκλειτος και παρόλο που δεν εννοούσε μόνο τον κυριολεκτικό πόλεμο, είναι βέβαιον ότι τον είχε ως άμεσο και κυριολεκτικό παράδειγμα.
Μήπως νομίζετε ότι ο Χ αμερικάνος στρατηγός ή πολιτικάντης νοιώθει ιδιαίτερη οδύνη για την περίπτωση που σκοτωθούν Ψ άμαχοι; Αν ξέρει ότι η ανταμοιβή έχει πετρέλαια (ήτοι ενέργεια) θα βλαστημάει που δεν τους είχε σκοτώσει νωρίτερα κιόλας.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κόσμος μας δεν είναι και ό,τι πιο ειρηνικό έχει περάσει. Ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει και μια εξαιρετικά σκοτεινή πλευρά. Οι αλλαγές συνόρων και οι εθνοκαθάρσεις αποτελούν συχνότατο φαινόμενο. Παρά τις όποιες "φιλότιμες" προσπάθειες εθνομηδενιστών τύπου Ρεπούση, "συνωστισμοί" όπως αυτοί στην Σμύρνη δεν έχουν κλείσει καν αιώνα. Ξέρετε τι πάει να πει ένας αιώνας; Τρεις γεννεές πίσω, αυτό είναι ο αιώνας. Εγώ, ο πατέρας μου, ο παππούς μου, ο προπάππους μου: αυτές είναι τρεις γεννεές πίσω από εμένα, δηλαδή όχι και τόσο μακρυά όσο νομίζουμε. Έχετε κάτσει ποτέ να αναλογιστείτε πόσες αλλαγές συνόρων έχουν υπάρξει στην Ευρώπη; Αναλογιστείτε μόνο την εξέλιξη των συνόρων της Ελλάδος τα τελευταία 200 χρόνια, έτσι για να αναφέρω το πιο κοινό παράδειγμα; Βέβαια θα μου πείτε όλα αυτά που διάολο κολλάνε με τους Ρώσους; Μα καλά, πλάκα μου κάνετε; Αφού είπαμε, οι Ρώσοι πρέπει πάσει θυσία να μείνουν εκτός Μεσογείου και πετρελαίων (ενέργειας). Δεν βλέπετε τα γεγονότα στην Συρία; Εσείς πως νομίζετε ότι θα λήξει εκεί το θέμα; Θα τα βρούνε και θα πάει ο καθένας στο σπίτι του ήρεμα κι ωραία;
Έχω ξεκαθαρίσει και στο παρελθόν ότι προσωπικά είμαι απολύτως πεπεισμένος πως η ιστορία με τον Καραμανλή ότι προσπάθησαν να τον φάνε λόγω της ενεργειακής συμφωνίας με τους Ρώσους είναι αληθινή. Ο λόγος; Ότι ο Καραμανλής έδωσε δίοδο στους Ρώσους ακριβώς στην κορυφή του Αιγαίου ήτοι στη Μεσόγειο. Τελικώς απ'ό,τι φαίνεται "δίοδος" δεν θεωρείται μόνο το λιμάνι, η δίοδος μπορεί να είναι και ενεργειακή. Και εδώ πέρα οι Τούρκοι έχουν κάνει ενέργειες τις οποίες κατ' εμέ είναι και που θα πληρώσουν ακριβά. Ποιες ενέργειες; Πρώτον, η σύναψη συμφωνίας με τους Ρώσους για τον αγωγό South Stream αφενός, ο αγωγός αργού πετρελαίου Μπακού-Τιφλίδα-Ceyhan αφετέρου ο οποίος δίνει πρόσβαση στους Ρώσους ακριβώς πάνω στην Ανατολική Μεσόγειο, συν κάποιες άλλες παράλληλες συμφωνίες από'δώ κι από 'κεί όπως ο αγωγός αργού πετρελαίου Κιρκούκ (Β. Ιράκ)-Ceyhan κ.α.. Η άποψή μου είναι λοιπόν ότι οιΑμερικάνοι κάτι τέτοια δεν τ'αφήνουν να πέσουν κάτω: σηκώνουν πολύ ευχαρίστως το γάντι της πρόκλησης, αυτό που μένει λοιπόν να δούμε -με δεδομένο ότι στην ίδιαν ακριβώς περιοχή πλέον εκμεταλλεύονται τα ζάπλουτα κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ άραέχουν τρομακτικά συμφέροντα- είναι το πως ακριβώς θα αντιδράσουν (διότι είναι δεδομένο ότι θα αντιδράσουν). Και μην είστε πολύ σίγουροι ότι η αντίραση θα είναι εντελώς αναίμακτη...
(παρεμπιπτόντως, ρίχτε ένα βλέφαρο σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση και εδώ)
Να το θέσουμε και ως εξής:
Εδώ πέρα υπάρχει το εξής οξύμωρο: τα τελευταία 10 χρόνια ο κόσμος βρίσκεται κυριολεκτικά σε διαρκή παγκόσμιο πόλεμο: 2 πόλεμοι στο Ιράκ, ένας στο Αφγανιστάν. Εμπόλεμες συρράξεις σε πλήθος άλλων περιοχών ανά την Υφήλιο. Δεν λέω ότι σε όλα συμμετέχει το ΝΑΤΟ φυσικά (διότι είμαι βέβαιος ότι αρκετοί εκεί θα στόχευσαν αυθόρμητα). Τουναντίον, λέω το ακριβώς αντίθετο, ότι ένας τεράστιος αριθμός κρατών κι εθνών βρίσκεται σε πόλεμο: έχετε κάτσει ας πούμε να σκεφτείτε πόσες χώρεςε συμμετέχουν σε μια επιχείρηση του ΝΑΤΟ; Δηλαδή στις πόσες χώρες πρέπει να ονομάσουμε έναν πόλεμο, παγκόσμιο; Τι άλλο κριτήριο περιμένουμε; Μήπως ότι δεν έχει γίνει πιο γενικευμένα; Τι πάει να πει γενικευμένα όμως; Για τραβάτε σε ένα ακρωτηριασμένο Ιρακινόπουλο ή
σε ένα γιουγκλοσλαβάκι που μεγάλωσε δίχως γονείς και πες του ότι η σύρραξη δεν έγινε γενικευμένα, να δούμε τι θα σας απαντήσει. Απλώς, η σύρραξη δεν έχει έρθει στη δική μας γειτονιά και αυτό είναι που μπορούμε να ονομάσουμε τρόπον τινά ως περίοδο μεσοπολέμου διότι είναι σαφές ότι εδώ και καιρό καλλιεργούνται οι συνθήκες για κάτι πραγματικά μεγάλο μόνο που είναι ασαφής ο τρόπος με τον οποίον θα εκδηλωθεί. Ναι, τέτοια περίοδο ζούμε (εμείς, εδώ). Και η γειτονιά μας δεν είναι η μικρή που νομίζουμε στα σύνορα Ελλάδος-Τουρκίας αλλά είναι η ευρύτερη της νοτιοανατολικής Μεσογείου που περιλαμβάνει και την πυριταποθήκη των Βαλκανίων που με τη σειρά τους κάθε φορά που αναφλέγονται σέρνουν σε μπελάδες την Ευρώπη και κατ' επέκταση τον κόσμο όλον. Αυτό σημαίνει Δυτικός Κόσμος κυρίες και κύριοι, μην κρυβόμαστε. Δύση δεν σημαίνει μόνο φιλοσοφία, κλασική μουσική, ακριβά αμάξια και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Δύση σημαίνει και και καλλιέργεια μίσους στους "αλλόθρησκους" καθώς και γενικευμένη καταστροφή ένεκα απληστίας.
Όπου από τέτοια απληστία βιώνουμε και τη δραματική οικονομική κρίση που ακόμη δεν έχει καν κορυφωθεί (λέει το ένστικτό μου). Τουναντίον όταν θα κορυφωθεί, όταν η εξαθλίωση θα χτυπήσει κόκκινα πανταχόθεν, τότε θα αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε ότι πολεμικά σκηνικά τύπου Συρίας, ότι αλλαγές συνόρων τύπου Γιουγκλοσλαβίας κλπ, μπορούν να έρθουν και στη δική μας πόρτα.
Προσέξτε να δείτε πως ορίζει ας πούμε ο Νταβούτογλου τον πολιτισμό: "Ο πολιτισμός αποτελείται από ψυχολογικά, κοινωνωνιολογικά, πολιτικά και οικονομικά στοιχεία, τα οποία εδράζονται επί ενός κόσμου αξιών που παράγονται από ένα συγκεκριμένο ανθρώπινο στοιχείο (πληθυσμός) σε έναν συγκεκριμένο χώρο (γεωγραφία) και σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα (ιστορία) με την ταυτότητα που κατέχει και την αίσθηση του ανήκειν."
Θα μου πείτε τώρα, που κολλάει ο νταβουτόγλειος ορισμός περί πολιτισμού στο συγκεκριμένο σημείο; Για να είμαι απολύτως ειλικρινής, ο συγκεκριμένος ορισμός περί πολιτισμού είναι που δημιουργεί νέα εθνωτικά χαρακτηριστικά. Κάπως έτσι προκύπτουν οι νέοι "Μακεδόνες" κάθε περιοχής ας πούμε, από το πουθενά, απλώς επειδή έτσι ξεκίνησαν να αισθάνονται κάποια στιγμή. Και ως γνωστόν στο ΝΑΤΟ υπάρχει μία μεγάλη ευαισθησία στα... ανθρώπινα δικαιώματα όπως όλοι μας γνωστίζουμε.
Παρεμπιπτόντως υπάρχει και κάτι άλλο: στο ΝΑΤΟ έχουν υιοθετήσει έναν ιδιοφυή τρόπο συναίνεσης: αυτόν της σιωπής. Τίθεται ένα θέμα (το οποιοδήποτε, πχ της στρατιωτικής επέμβασης στο Ιράκ) και σου λέει ο Χ γατόπαρδος ότι όποιος επιθυμεί να διαφωνήσει ας το κάνει τώρα. Σε περίπτωση που δεν διαφωνήσει κανείς το θέμα έχει εγκριθεί. Κι αν τολμάς άντε μίλα μεγάλε. Έτσι έχει μεταφραστεί πλέον η σιωπηρή συναίνεση, ως συμφωνία. Για προσαρμώστε το λίγο στην κοινωνία μας τώρα, με όλες τις "ή με'μάς ή με τους άλλους" νοοτροπίες που επί κάμποσα χρόνια πώλωναν την κοινωνία σε άκρα (και τώρα που τα άκρα έσκασαν ξάφνου στο Κοινοβούλιο ωσάν νέοι Χίτλερ παριστάνουμε τους άναυδους τε και έκπληκτους που μας έπιασαν στα πράσσα). Μπορείτε να καταλάβετε τι συμβαίνει σε ολόκληρο το παγκόσμιο στερέωμα; Μας έχουν κάνει άβουλα πλάσματα, μας έχουν κάνει να συναινούμε σιωπηρά. Μαζί τα φάγαμε, όπως είπε κι ο απεχθής πρώην πολιτικός. Τι σημαίνει μαζί; Εσένα σου έδωσα δουλειά για να μην είσαι άνεργος κι εγώ έπαιρνα μίζες για τα υποβρύχια. Αυτό σημαίνει μαζί, επειδή εσύ συναινούσες σιωπηρά, επειδή παρίστανες τον αντιδραστικό αλλά στην κάλπη ψήφιζες με γνώμωνα το ατομικό και όχι το συλλογικό συμφέρον. Έτσι λειτουργεί ολόκληρος ο δυτικός κόσμος εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από επίεδο ΝΑΤΟ και κρατών μέχρι επίπεδο γειτονιάς και παρέας.
Έρχεται ο Νταβούτογλου και κάνει λόγο για "έλλειψη προστασίας της τουρκικής μειονότητας στη Θράκη, πέρσυ είχε κάνει επίσκεψη η σύζυγος του Ερντογάν, "κι εδώ έχουμε τους βλάκες (είναι παντού οι τύποι και ήταν ανέκαθεν όπως μας μαρτυρεί ακόμη κι ο Θουκυδίδης) οι οποίοι είναι έτοιμοι ακόμη και να σε συκοφαντήσουν ως φασίστα αν τολμήσεις ν'αντιδράσεις προς το πολιτικώς ορθόν που συνήθως οι ίδιοι (καθ)ορίζουν. Αν αισθανθείς ότι ανήκεις κάπου αλλού, τότε αρχίζουν τα προβλήματα και οι διεκδικήσεις (βλ. και σκοπιανό) και όταν βρεθεί το εκρηκτικό κοκτέιλ στην σωστή θέση και τον σωστό χρόνο, τότε γίνεται το μπαμ. Και σε κάποιες περιπτώσεις (όπως πχ της Θράκης που η Τουρκία μεθοδικότατα απεργάζεται εδώ και χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι το προξενείο της στην Κομοτηνή είναι το μεγαλύτερο που διαθέτει) το μπαμ δεν είναι εντελώς τυχαίο. Απλά οι βλάκες είναι που ως συνήθως εκπλήσσονται.
Ένα τέτοιο μπαμ μπορεί να γίνει στη Συρία όπου ο μεν Ασσάντ επιθυμεί διακαώς να παραμείνει στην εξουσία, οι δε Ρώσοι (καθώς και οι Κινέζοι) επιθυμούν να έχουν άμεση πρόσβαση στη Μεσόγειο (όπου βέβαια οι Κινέζοι λόγω Πειραιά δεν έχουν και ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα, όχι όμως ότι θα τους χάλαγε και μία δεύτερη πύλη). Για τους αμερικανικών συμφερόντων γατόπαρδους όμως αυτό είναι ανεπίτρεπτο. Όπως ανεπίτρεπτο είναι και το ότι το Ιράν δεν "συμμορφώνεται" προς τας υποδείξεις. Των ιδίως τις υποδείξεις βεβαίως, βεβαίως.
Είναι δεδομένο ότι το μεγάλο μπαμ θα γίνει στο Ιράν. Το παρακολουθούμε εδώ και καιρό να ετοιμάζεται και όπως είπα και παραπάνω, δεν ξέρω κατά πόσον θα γίνει κάτι πρώτα στην Συρία, πράγμα το οποίο είναι εξαιρετικά πιθανό. Η αραβική άνοιξη δεν έγινε εντελώς τυχαία κατά πως φαίνεται. Δυνάστες τύπου Μπεν Αλί και Καντάφι έπεσαν σχεδόν σαν πύργοι στην άμμο από μερικούς ανεκπαίδευτους... κατσαπλιάδες; Ας γελάσω. Ακόμη και η άνοδος της μουσουλμανικής αδελφότητας στην εξουσία της Αιγύπτου (η οποία Αίγυπτος είναι η πλέον κομβική χώρα στον ισλαμικό κόσμο) μου φαίνεται πολύ περίεργο να αφέθηκε στην τύχη. Δηλαδή τι; Έτσι πήγαν οι ισλαμιστές και κέρδισαν τις εκλογές; Δυσπιστώ.
Όλο το παιχνίδι γίνεται για τα λεφτά και την ισχύ και τα περισσότερα λεφτά γίνονται για την ενέργεια που παρέχει ισχύ, ξεκάθαρα πράγματα. Στο Σουδάν που γίνεται το έλα να δεις (στο νότιο δηλαδή) όπου μέχρι και νέο κράτος δημιουργήθηκε υπάρχουν πετρέλαια. Ουδεμία σύμπτωση. Όπου υπάρχει ο μαύρος χρυσός πλέον είναι σχεδόν συνηθισμένο να γίνεται πόλεμος (εκτός από το έδαφος των ΗΠΑ φυσικά), είναι τόσο απλό. Και το ίδιο αρχίζει να επεκτείνεται και για τις περιπτώσεις ενεργειακών αποθεμάτων άλλων ειδών, όπως τους ενυδατωμένους υδρογονάνθρακες, το φυσικό αέριο κλπ. Εσείς δηλαδή τι νομίζετε; Ότι θ'αφήσουν οι αμερικάνοι να προχωρήσει το γερμανικό σχέδιο "Ήλιος" στην Ελλάδα και να απεξαρτηθούν έστω και διά της πλαγίας ενεργειακά άρα και οικονομικά; Στον λαιμό θα τους πατήσουν, όπως και ήδη τους πατάνε όπου κατά πως φαίνεται τους στραγγαλίζουν με την οικονομική κρίση με τρόπο τέτοιον που δεν θα μπορούν να αντιδράσουν ούτε για πλάκα στο τέλος. Και αν δεν συμμορφωθούν αυτοί που πρέπει, τότε την είπαμε τη λύση. Τη Γερμανία δεν την ανόρθωσαν με δικά τους χρήματα αμέσως μετά τηνισοπέδωσή της προκειμένου να σηκώσει μύτη και να κουνάει και το δάκτυλο κι από πάνω, κι αυτό οι Γερμανοί το έχουν λησμονήσει...
Όπου μιας και ξαναπήγε στους Γερμανούς η κουβέντα θα σας πω το εξής: μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί είχαν βάλει (νομίζω) στο Σύνταγμά τους παράγραφο που τους απαγόρευε να κινηθούν στρατιωτικά κατά της οποιασδήποτε χώρας στον κόσμο. Επί σοσιαλιστού Σρέντερ και ΥΠΕΘΑ Σάρπινγκ (και προ δευτέρου πολέμου στο Ιράκ), ο όρος αυτός απαλοίφθηκε προκειμένου να συμμετέχει (νομικώς) ανεμπόδιστα στις νατοϊκές αποστολές ανά τον κόσμο προς εξυπηρέτηση των γερμανικών συμφερόντων. Η μετάλλαξη προς το"εμπολεμότερον" είναι ανέκαθεν ορατή. Αρκεί να βγαίνουν λεφτά, να κινείται το χρήμα.
Α, και πλέον αρχίζει να διαφαίνεται και μία ακόμη μεγάλη ανάγκη που σε κάποια χρόνια θα γίνει επιτακτική: να επαρκούν οι πόροι.
Μη νομίζετε λοιπόν ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις αφορούν μόνο τους άλλους διότι οι καιροί που ζούμε είναι εξαιρετικά σκοτεινοί και προμηνύονται πολύ δυσοίωνες εξελίξεις έτσι όπως πάει το πράγμα. Το ότι οι Αμερικάνοι έχουν γίνει γενικοί δερβέναγες δεν σημαίνει ότι όλοι τους ανέχονται κιόλας, και σ'αυτούς που δεν τους ανέχονται δεν είναι μόνο οι Ρώσοι, είναι και αρκετοί μουσουλμάνοι και πιθανώς και ακόμα περισσότεροι ανά τον κόσμο, όπως -ας υποθέσουμε εντελώς τυχαία- οι Κινέζοι που γιγαντώνονται ολοένα και περισσότερο μέρα με τη μέρα. Οφείλουμε να είμαστε ενεργοποιημένοι και να καταλαβαίνουμε τι ακριβώς παίζεται. Στη γειτονιά μας έχουν γίνει κατ' επανάληψιν αλλαγές. Το ότι έχουμε πήξει στα τουρκικά σήριαλ έχει να κάνει καθαρά με εξοικείωση, μην έχετε την παραμικρή επ'αυτού αμφιβολία.
Σας προβλημάτισα έτσι; Αν ναι, τότε νομίζω ότι έπραξα καλώς, αλλά ας το ηρεμήσουμε και λίγο το πράγμα: τα προβλήματα της χώρας είναι υπαρκτά και χειροπιαστά. Προφανώς η Τουρκία δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια αν της παρουσιαστεί κάποια χρυσή ευκαιρία. Αυτό όμως είναι κάτι που το ξέρουμε. Παρομοίως γνωρίζουμε τις ακροδεξιές κορώνες και τις αντίστοιχες επεκτατικές διαθέσεις των Σκοπίων, της Αλβανίας κλπ. Κακά τα ψέματα όμως, τέτοια προβλήματα έχουν όλες σχεδόν οι χώρες: Ισραήλ-Παλαιστίνη, Ισραήλ-λοιπός αραβικός κόσμος, Γαλλία-Γερμανία, Γερμανία-Πολωνία, Κροατία-Σερβία, Σερβική Βοσνία-Μουσουλμανική Βοσνία, Αλβανία-Σερβία, Αλβανία-Σκόπια, Σκόπια-Βουλγαρία, Τουρκία-Ιράκ, Τουρκία-Αρμενία, Ρωσία-πρώην σοβιετικές δημοκρατίες κλπ, κλπ,κλπ. Υπάρχουν παντού φαγωμάρες. Πάντοτε υπήρχαν. Αν το ξεψαχνίσουμε θα διαπιστώσουμε ότι έως και η ίδια η ΕΕ (τότε ακόμη Ευρωπαϊκή Κοινότητα Χάλυβα και Άνθρακα που οδήγησε στην Συνθήκη της Ρώμης το 1952) πρακτικά ξεκίνησε με απώτερο στόχο να σταματήσουν οι ευρωπαϊκές εδαφικές φαγωμάρες και κυριότερα αυτές ανάμεσα σε Γάλλους και Γερμανούς όπου το δέλεαρ γι'αυτό ήταν και πάλι τα λεφτά. Κοινώς, όσες πιθανότητες υπάρχουν να συμβεί κάτι σε'μάς αντίστοιχες υπάρχουν να συμβεί και σε άλλους, καλώς ή κακώς όμως -είτε αρέσει, είτε όχι- εδώ είναι το σπίτι μας και είμαστε υποχρεωμένοι να κοιτάζουμε πρώτιστα αυτό, δίχως όμως να σημαίνει αυτό ότι αδιαφορούμε για τις διεθνείς εξελίξεις. Αρκετή εσωστρέφεια μας έχει φάει το κεφάλι, μην επιδιώκουμε και άλλη. Το πρόβλημα είναι να μην φτάσουμε σε εκείνο το σημείο, όπου δυστυχώς απ'ό,τι φαίνεται φτάνουμε (ή ίσως να έχουμε φτάσει κιόλας) και διαβατήριο σε αυτό ήταν σε μεγάλο βαθμό η οικονομική κρίση. Για να κατανοήσετε τι ακριβώς συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο και κυρίως στον δυτικό κόσμο, εάν ακόμη δεν πεισθήκατε δηλαδή, σας προτρέπω να διαβάσετε πάρα πολύ προσεκτικά τι ακριβώς είχε συμβεί στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης, μιας και οι ομοιότητές μας με αυτήν είναι δραματικά πολλές. Αρκεί να σας πω μόνο ένα: η οριστική "κάθοδος" προς τον Β' ΠΠ σηματοδοτήθηκε από την ενέργεια του Χίτλερ να πάψει ν'αναγνωρίζει τις αποζημιώσεις που προέβλεπε η Συνθήκη των Βερσαλιών. Το πιάσατε, έτσι;
Εν κατακλείδι λοιπόν (σα να άκουσα κάποια ξεφυσήματα ανακούφισης!) πρέπει να κατανοήσουμε ότι γεωπολιτικές εξελίξεις υπάρχουν στον κόσμο από καταβολής της ανθρωπότητας. Ο άνθρωπος είτε μας αρέσει, είτε όχι είναι ένα βίαιο ζώο. Αν του δώσεις να επιλέξει ανάμεσα στη φιλοσοφία και τον πόλεμο, θα επιλέξει τον πόλεμο, είναι σαφές. Γιατί να ζήσεις ειρηνικά αν μπορείς να ζήσεις βιαίως άλλωστε; Αυτά όλα σημαίνουν ότι κυριολεκτικώς δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να θεωρήσουμε ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις θα πάψουν να υφίστανται στην εποχή μας ακριβώς επειδή δεν μας αρέσουν. Για να τις αποφύγουμε (αν αυτό είναι δυνατόν) το σημαντικότερο είναι η πρόληψη και όχι η καταστολή. Καταστολή σημαίνει ότι ήδη είναι πολύ αργά,ότι ο Αννίβας είναι προ των πυλών ή ίσως και μέσα. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι πως ο στρουθοκαμηλισμός δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν. Αν εγώ δεν βλέπω την καμπούρα μου αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμπούρα. Πρέπει συνεπώς να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση, να αναγνωρίζουμε τους κινδύνους, να τους αποφλυώνουμε από συνωμοσιολογίες, να διαβλέπουμε τα σημεία στον ορίζοντα.
Για το τέλος, σας φύλαξα ένα απόσπασμα ίσως από το συγκλονιστικότερο βιβλίο που συνεγράφη ποτέ, τις Ιστορίες του Θουκυδίδου. Ένα βιβλίο που αν και διαχρονικά επίκαιρο, σήμερα ιδίως παραείναι επίκαιρο και σας συνιστώ να το (ξανα)διαβάσετε. Το απόσπασμα που επέλεξα είναι από τη μία εκ των δύο συγκλονιστικότερων σφαγών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, αυτής των Μηλίων από τους Αθηναίους (η δεύτερη είναι αυτή των Πλαταιών από τους Λακεδαιμονίους, Γ53-69).
Πριν απ'αυτό να υπενθυμίσουμε ότι ο Περικλής λίγο προ εναύσεως του πολέμου και πιο συγκεκριμένα κατά την αγόρευσή του για το μεγαρικό ψήφισμα είχε πει ότι στους Αθηναίους (Α140-141) "Κανείς από 'σάς μην νομίσει ότι θα πολεμήσουμε γιαγια ασήμαντη αφορμή αν δεν ανακαλέσωμε το Μεγαρικό ψήφισμα για το οποίο οι Λακεδαιμόνιοι λένε, τάχα, ότι αν καταργηθεί δεν θα γίνει πόλεμος. Ούτε πρέπει να έχετε την ενδόμυχη σκέψη ότι αρχίζετε τον πόλεμο για ασήμαντη αιτία. Το ασήμαντο αυτό είναι δοκιμασία του φρονήματός σας και της αποφασιστικότητάς σας γενικά. Αν υποχωρήσετε θα προβάλουν αμέσως άλλη μεγαλύτερη απαίτηση, γιατί θα νομίζουν ότι και τώρα ενδώσατε από φόβο.". Κοινώς έβλεπε ότι ο πόλεμος θα ήταν αναπόφευκτος (ούτως ειπείν οι συνθήκες ήταν τέτοιες) που η Αθήνα έπρεπε να λάβει τα μέτρα της (δεν εξετάζουμε το ποια έπρεπε να είναι αυτά). Όταν πλέον ο πόλεμος βρισκόταν στα φόρτε του, κάπως αντίστοιχα αλλά με περισσό κυνισμό απευθύνθηκαν και οι Αθηναίοι στους Μήλιους όταν μεταξύ άλλων τους έλεγαν "Διότι πολλούς, μολονότι ημπορούν ακόμη να ιδούν εγκαίρως πού φέρονται, παρασύρει η καλουμένη τιμή δια του δελεαστικού αυτής ονόματος, ώστε γινόμενοι θύματα μιας λέξεως, να περιπέσουν πράγματι εκουσίως εις ανηκέστους συμφοράς και να επισύρουν επί πλέον εφ εαυτών αίσχος τόσον μάλλον ατιμωτικόν, όσον είναι αποτέλεσμα μωρίας και όχι ατυχίας. Τούτο ν' αποφύγετε σεις, εάν δειχθήτε φρόνιμοι. Ούτε να θεωρήσετε εξευτελιστικόν να υποκύψετε εις μεγάλην δύναμιν, η οποία σας προτείνει όρους επιεικείς, προσφέρουσα εις υμάς να γίνετε σύμμαχοί της και διατηρήσετε την χώραν σας, καταβάλλοντες φόρον υποτελείας. Και όταν σας δίδεται η εκλογή μεταξύ πολέμου και ασφαλείας, δεν θα θεωρήσετε ότι η αξιοπρέπεια σας επιβάλλει να επιμείνετε ισχυρογνωμόνως εις την χειροτέραν λύσιν. Καθόσον εκείνοι συνήθως ευδοκιμούν, όσοι απέναντι μεν των ίσων δεν υποκύπτουν, προς δε τους ανωτέρους συμπεριφέρονται καλώς και προς τους υποδεεστέρους δεικνύονται επιεικείς. Σκεφθήτε λοιπόν εκ νέου όταν ημείς αποσυρθώμεν και μη λησμονήτε ότι πρόκειται να κρίνετε περί της τύχης της μιας μόνης πατρίδος σας και δια μιας αποφάσεως εξ ης εξαρτάται η καλή ή κακή αυτής τύχη." για να καταλήξουν στο τραγικό "Εάν κρίνωμεν λοιπόν από την απόφασίν σας αυτήν, είσθε οι μόνοι, οι οποίοι κρίνετε καθαρώτερα τα μέλλοντα παρά τα προ των οφθαλμών σας ευρισκόμενα, και παρασυρόμενοι από την επιθυμίαν σας, βλέπετε τα αόρατα ως να ήσαν πραγματοποιηθέντα ήδη. Εστηρίξατε τα πάντα εις τους Λακεδαιμονίους, και τύχην και ελπίδας, και θα χάσετε τα πάντα."
Οι Μήλιοι επέλεξαν την τιμή και έμειναν στην ιστορία γι'αυτό, κι ας καταστράφηκαν. Αντικειμενικά η απόφασή τους ήταν η σωστή και το απέδειξε η Ιστορία, τελικώς όμως τι σημαίνει σωστό και τι λάθος, γνωρίζουμε άραγε; Πως θα ήταν η ιστορία αν είχαν απλώς επιλέξει την επιβίωση; Θα ήταν πρόσκαιρη σαφώς, διότι αν συναινούσαν, οι μεταγενέστεροι νικητές -οι Λακεδαιμόνιοι- θα τους κατέστρεφαν εκείνοι. Άρα οι Μήλιοι διέβλεψαν ότι πλέον ο θάνατος είχε έρθει στο κατώφλι και επέλεξαν τον πιο τιμητικό. Όπου θάνατος λοιπόν, βάλτε όποια άλλη λέξη θέλετε.
Όπως και να'χει όμως, τουλάχιστον αυτοί αναγνώρισαν τους κινδύνους και έλαβαν τις αποφάσεις τους. Εμείς ούτε τους κινδύνους δεν μπορούμε ν'αναγνωρίσουμε, μήτε τα σημεία των καιρών ν'αφουγκραστούμε. Ένας ακόμη θρίαμβος των ηλιθίων εις βάρος της ανθρωπότητας. Όπου μην ξεχνάτε, Έλλην δεν ήταν μόνο ο Λεωνίδας. Έλλην ήταν και ο Εφιάλτης.
Χαίρετε.
Ὀὔτε τοὺς προθέντας τὴν διαγνώμην αὖθις περὶ Μυτιληναίων αἰτιῶμαι, οὔτε τοὺς μεμφομένους μὴ πολλάκις περὶ τῶν μεγίστων βουλεύεσθαι ἐπαινῶ, νομίζω δὲ δύο τὰ ἐναντιώτατα εὐβουλίᾳ εἶναι, τάχος τε καὶ ὀργήν, ὧν τὸ μὲν μετὰ ἀνοίας φιλεῖ γίγνεσθαι, τὸ δὲ μετὰ ἀπαιδευσίας καὶ βραχύτητος γνώμης. τούς τε λόγους ὅστις διαμάχεται μὴ διδασκάλους τῶν πραγμάτων γίγνεσθαι, ἢ ἀξύνετός ἐστιν ἢ ἰδίᾳ τι αὐτῷ διαφέρει· ἀξύνετος μέν, εἰ ἄλλῳ τινὶ ἡγεῖται περὶ τοῦ μέλλοντος δυνατὸν εἶναι καὶ μὴ ἐμφανοῦς φράσαι, διαφέρει δ᾿ αὐτῷ, εἰ βουλόμενός τι αἰσχρὸν πεῖσαι εὖ μὲν εἰπεῖν οὐκ ἂν ἡγεῖται περὶ τοῦ μὴ καλοῦ δύνασθαι, εὖ δὲ διαβαλὼν ἐκπλῆξαι ἂν τούς τε ἀντεροῦντας καὶ τοὺς ἀκουσομένους. χαλεπώτατοι δὲ καὶ οἱ ἐπὶ χρήμασι προσκατηγοροῦντες ἐπίδειξίν τινα. εἰ μὲν γὰρ ἀμαθίαν κατῃτιῶντο, ὁ μὴ πείσας ἀξυνετώτερος ἂν δόξας εἶναι ἢ ἀδικώτερος ἀπεχώρει· ἀδικίας δ᾿ ἐπιφερομένης πείσας τε ὕποπτος γίγνεται καὶ μὴ τυχὼν μετὰ ἀξυνεσίας καὶ ἄδικος. ἥ τε πόλις οὐκ ὠφελεῖται ἐν τῷ τοιῷδε· φόβῳ γὰρ ἀποστερεῖται τῶν ξυμβούλων. καὶ πλεῖστ᾿ ἂν ὀρθοῖτο ἀδυνάτους λέγειν ἔχουσα τοὺς τοιούτους τῶν πολιτῶν· ἐλάχιστα γὰρ ἂν πεισθεῖεν ἁμαρτάνειν.
(Θουκυδίδης, Γ42)
"Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της περίπτωσης είναι οι κρίσεις που λαμβάνουν χώρα στην τουρκοϊρακινή μεθόριο τα τελευταία χρόνια. Στη βάση αυτών των κρίσεων βρίσκεται η ασυμφωνία του πολιτικού συνόρου, που χωρίζει τις δύο χώρες, με τη γεωπολιτική και τη γεωπολιτισμική δομή της περιοχής. Το γεγονός ότι καθ'όλη τη τη διάρκεια της ιστορίας δεν έχει παρατηρηθεί η ύπαρξη κανενός μονίμου συνόρου πάνω στο όριο αυτό αποτελεί σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο για το ότι τα σύνορα στα οποία απουσιάζει η γεωπολιτική, γεωπολιτισμική και γεωοικονομική βάση αποτελούν πηγή κρίσεων."
Κοινώς εδώ μας παραθέτει την πεποίθησή του ότι όπως και με την Ελλάδα, έτσι αντίστοιχα υπάρχει πρόβλημα με σύνορα και με άλλη γειτονική χώρα με την Τουρκία και έχει σημασία και ποια είναι αυτή η χώρα: το Ιράκ, του οποίου τα σύνορα επί της ουσίας έχουν αλλάξει μιας και έχει χωριστεί ανεπισήμως προ ετών στα 3 και γι'αυτό προσπαθεί η Τουρκία να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα και το "πρόβλημα" με τους Κούρδους μεγάλο μέρος των οποίων βρίσκεται στο βόρειο Ιράκ, περιοχή που εντελώς συμπτωματικά έχει και πετρέλαια, και που παρεμπιπτόντως ελπίζει ότι όλο και κάτι μπορεί να τσιμπήσει φυσικά σε μία επαναχάραξη των συνόρων με αναδιανομή εδαφών. Γιατί παρέθεσα αυτό το συγκεκριμένο εδάφιο; Διότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι όχι μόνο το πόσο εύκολο είναι ν'αλλάξουν τα σύνορα σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου και ιδίως στην νοτιοανατολική Μεσόγειο αλλά και πόσο απλοϊκό θεωρείται από κάποιες συγκεκριμένες χώρες (όπως η Τουρκία) να απαιτούν την επαναδιευθέτηση των συνόρων (θέλετε άλλο παράδειγμα; Τα Υψίπεδα του Γκολάν τα οποία κατελήφθησαν το 1967 "προσωρινώς". Βρίθει από τέτοια παραδείγματα η ευρύτερη περιοχή μας). Παρεμπιπτόντως, μήπως γνωρίζετε ποια είναι η παλαιότερη συνθήκη σε ισχύ που υπάρχει σε διπλωματικό επίπεδο; Μαντέψατε σωστά: η Συνθήκη της Λωζάννης, που δείχνει και το πόσο ευαίσθητη είναι η περιοχή στην οποίαν ζούμε. Διότι κατά τα λοιπά, οι Συνθήκες υπογράφονται για να αλλάζουν, άλλον λόγο ύπαρξης δεν έχουν ως αποδεικνύεται από την Ιστορία.
Αλήθεια, μήπως θυμάστε την περιβόητη ρήση του Τσώρτσιλ; Τα Βαλκάνια παράγουν περισσότερη ιστορία από αυτήν που μπορούν να καταναλώσουν, είχε πει, και τι συμβαίνει ότι ένα έθνος παράγει ιστορία; Είναι δύσκολο να ελεγχθεί, εγείρει απαιτήσεις, θεωρεί εαυτόν σημαντικό. Όταν όμως είναι δύσκολο να ελεγχθεί, τότε δύο τινά μπορούν να συμβούν: το πρώτο ενδεχόμενο "λέει" να συμβεί κάτι για να συμμορφωθεί όπως πχ μια στρατιωτική δικτατορία. Σκεφτείτε το εξής απλό: μέχρι το 1973 η Ελλάδα είχε τον πλήρη διοικητικό έλεγχο του Αιγαίου. Μόλις ανετράπη ο Παπαδόπουλος από τον Ιωαννίδη όχι μόνο χάσαμε τη μισή Κύπρο, αλλά η έξοδός μας από το ΝΑΤΟ οδήγησε σε αλλαγή του status quo του Αιγαίου αφού πλέον δεν υπήρχε η αντίθετη ψήφος της Ελλάδας και έτσι ο έλεγχος στο Αιγαίο έγινε πολυεθνικός. Μετά, ξαναγυρίσαμε στο ΝΑΤΟ. Εάν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό ή δεν είναι η πιο συμφέρουσα (οικονομικά) λύση, τότε καταφεύγουμε στην λύση του πολέμου, ήτοι στο δεύτερο ενδεχόμενο. Είναι απλά τα πράγματα. Ξέρετε τι σημαίνει πόλεμος; Θα το παρουσιάσω κυνικά και ανατριχιαστικά: ο πόλεμος είναι ένας κινητήριος μοχλός που θέτει σε κίνηση τις περισσότερες τεράστιες βιομηχανίες μεγάλων κρατών, παρέχει τη δυνατότητα για διπλωματικές συζητήσεις υπό διαφορετικό στάτους, αναδιανέμει ισχύ, αλλάζει τις σφαίρες επιρροής και μέσα σε όλα ελέγχει και την πληθυσμιακή "έκρηξη". Αυτό είναι ο πόλεμος για κάποιους.
"πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους" έλεγε ο μέγιστος των Ελλήνων, Ηράκλειτος και παρόλο που δεν εννοούσε μόνο τον κυριολεκτικό πόλεμο, είναι βέβαιον ότι τον είχε ως άμεσο και κυριολεκτικό παράδειγμα.
Μήπως νομίζετε ότι ο Χ αμερικάνος στρατηγός ή πολιτικάντης νοιώθει ιδιαίτερη οδύνη για την περίπτωση που σκοτωθούν Ψ άμαχοι; Αν ξέρει ότι η ανταμοιβή έχει πετρέλαια (ήτοι ενέργεια) θα βλαστημάει που δεν τους είχε σκοτώσει νωρίτερα κιόλας.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κόσμος μας δεν είναι και ό,τι πιο ειρηνικό έχει περάσει. Ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει και μια εξαιρετικά σκοτεινή πλευρά. Οι αλλαγές συνόρων και οι εθνοκαθάρσεις αποτελούν συχνότατο φαινόμενο. Παρά τις όποιες "φιλότιμες" προσπάθειες εθνομηδενιστών τύπου Ρεπούση, "συνωστισμοί" όπως αυτοί στην Σμύρνη δεν έχουν κλείσει καν αιώνα. Ξέρετε τι πάει να πει ένας αιώνας; Τρεις γεννεές πίσω, αυτό είναι ο αιώνας. Εγώ, ο πατέρας μου, ο παππούς μου, ο προπάππους μου: αυτές είναι τρεις γεννεές πίσω από εμένα, δηλαδή όχι και τόσο μακρυά όσο νομίζουμε. Έχετε κάτσει ποτέ να αναλογιστείτε πόσες αλλαγές συνόρων έχουν υπάρξει στην Ευρώπη; Αναλογιστείτε μόνο την εξέλιξη των συνόρων της Ελλάδος τα τελευταία 200 χρόνια, έτσι για να αναφέρω το πιο κοινό παράδειγμα; Βέβαια θα μου πείτε όλα αυτά που διάολο κολλάνε με τους Ρώσους; Μα καλά, πλάκα μου κάνετε; Αφού είπαμε, οι Ρώσοι πρέπει πάσει θυσία να μείνουν εκτός Μεσογείου και πετρελαίων (ενέργειας). Δεν βλέπετε τα γεγονότα στην Συρία; Εσείς πως νομίζετε ότι θα λήξει εκεί το θέμα; Θα τα βρούνε και θα πάει ο καθένας στο σπίτι του ήρεμα κι ωραία;
Έχω ξεκαθαρίσει και στο παρελθόν ότι προσωπικά είμαι απολύτως πεπεισμένος πως η ιστορία με τον Καραμανλή ότι προσπάθησαν να τον φάνε λόγω της ενεργειακής συμφωνίας με τους Ρώσους είναι αληθινή. Ο λόγος; Ότι ο Καραμανλής έδωσε δίοδο στους Ρώσους ακριβώς στην κορυφή του Αιγαίου ήτοι στη Μεσόγειο. Τελικώς απ'ό,τι φαίνεται "δίοδος" δεν θεωρείται μόνο το λιμάνι, η δίοδος μπορεί να είναι και ενεργειακή. Και εδώ πέρα οι Τούρκοι έχουν κάνει ενέργειες τις οποίες κατ' εμέ είναι και που θα πληρώσουν ακριβά. Ποιες ενέργειες; Πρώτον, η σύναψη συμφωνίας με τους Ρώσους για τον αγωγό South Stream αφενός, ο αγωγός αργού πετρελαίου Μπακού-Τιφλίδα-Ceyhan αφετέρου ο οποίος δίνει πρόσβαση στους Ρώσους ακριβώς πάνω στην Ανατολική Μεσόγειο, συν κάποιες άλλες παράλληλες συμφωνίες από'δώ κι από 'κεί όπως ο αγωγός αργού πετρελαίου Κιρκούκ (Β. Ιράκ)-Ceyhan κ.α.. Η άποψή μου είναι λοιπόν ότι οιΑμερικάνοι κάτι τέτοια δεν τ'αφήνουν να πέσουν κάτω: σηκώνουν πολύ ευχαρίστως το γάντι της πρόκλησης, αυτό που μένει λοιπόν να δούμε -με δεδομένο ότι στην ίδιαν ακριβώς περιοχή πλέον εκμεταλλεύονται τα ζάπλουτα κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ άραέχουν τρομακτικά συμφέροντα- είναι το πως ακριβώς θα αντιδράσουν (διότι είναι δεδομένο ότι θα αντιδράσουν). Και μην είστε πολύ σίγουροι ότι η αντίραση θα είναι εντελώς αναίμακτη...
(παρεμπιπτόντως, ρίχτε ένα βλέφαρο σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση και εδώ)
Να το θέσουμε και ως εξής:
Εδώ πέρα υπάρχει το εξής οξύμωρο: τα τελευταία 10 χρόνια ο κόσμος βρίσκεται κυριολεκτικά σε διαρκή παγκόσμιο πόλεμο: 2 πόλεμοι στο Ιράκ, ένας στο Αφγανιστάν. Εμπόλεμες συρράξεις σε πλήθος άλλων περιοχών ανά την Υφήλιο. Δεν λέω ότι σε όλα συμμετέχει το ΝΑΤΟ φυσικά (διότι είμαι βέβαιος ότι αρκετοί εκεί θα στόχευσαν αυθόρμητα). Τουναντίον, λέω το ακριβώς αντίθετο, ότι ένας τεράστιος αριθμός κρατών κι εθνών βρίσκεται σε πόλεμο: έχετε κάτσει ας πούμε να σκεφτείτε πόσες χώρεςε συμμετέχουν σε μια επιχείρηση του ΝΑΤΟ; Δηλαδή στις πόσες χώρες πρέπει να ονομάσουμε έναν πόλεμο, παγκόσμιο; Τι άλλο κριτήριο περιμένουμε; Μήπως ότι δεν έχει γίνει πιο γενικευμένα; Τι πάει να πει γενικευμένα όμως; Για τραβάτε σε ένα ακρωτηριασμένο Ιρακινόπουλο ή
σε ένα γιουγκλοσλαβάκι που μεγάλωσε δίχως γονείς και πες του ότι η σύρραξη δεν έγινε γενικευμένα, να δούμε τι θα σας απαντήσει. Απλώς, η σύρραξη δεν έχει έρθει στη δική μας γειτονιά και αυτό είναι που μπορούμε να ονομάσουμε τρόπον τινά ως περίοδο μεσοπολέμου διότι είναι σαφές ότι εδώ και καιρό καλλιεργούνται οι συνθήκες για κάτι πραγματικά μεγάλο μόνο που είναι ασαφής ο τρόπος με τον οποίον θα εκδηλωθεί. Ναι, τέτοια περίοδο ζούμε (εμείς, εδώ). Και η γειτονιά μας δεν είναι η μικρή που νομίζουμε στα σύνορα Ελλάδος-Τουρκίας αλλά είναι η ευρύτερη της νοτιοανατολικής Μεσογείου που περιλαμβάνει και την πυριταποθήκη των Βαλκανίων που με τη σειρά τους κάθε φορά που αναφλέγονται σέρνουν σε μπελάδες την Ευρώπη και κατ' επέκταση τον κόσμο όλον. Αυτό σημαίνει Δυτικός Κόσμος κυρίες και κύριοι, μην κρυβόμαστε. Δύση δεν σημαίνει μόνο φιλοσοφία, κλασική μουσική, ακριβά αμάξια και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Δύση σημαίνει και και καλλιέργεια μίσους στους "αλλόθρησκους" καθώς και γενικευμένη καταστροφή ένεκα απληστίας.Όπου από τέτοια απληστία βιώνουμε και τη δραματική οικονομική κρίση που ακόμη δεν έχει καν κορυφωθεί (λέει το ένστικτό μου). Τουναντίον όταν θα κορυφωθεί, όταν η εξαθλίωση θα χτυπήσει κόκκινα πανταχόθεν, τότε θα αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε ότι πολεμικά σκηνικά τύπου Συρίας, ότι αλλαγές συνόρων τύπου Γιουγκλοσλαβίας κλπ, μπορούν να έρθουν και στη δική μας πόρτα.
Προσέξτε να δείτε πως ορίζει ας πούμε ο Νταβούτογλου τον πολιτισμό: "Ο πολιτισμός αποτελείται από ψυχολογικά, κοινωνωνιολογικά, πολιτικά και οικονομικά στοιχεία, τα οποία εδράζονται επί ενός κόσμου αξιών που παράγονται από ένα συγκεκριμένο ανθρώπινο στοιχείο (πληθυσμός) σε έναν συγκεκριμένο χώρο (γεωγραφία) και σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα (ιστορία) με την ταυτότητα που κατέχει και την αίσθηση του ανήκειν."
Θα μου πείτε τώρα, που κολλάει ο νταβουτόγλειος ορισμός περί πολιτισμού στο συγκεκριμένο σημείο; Για να είμαι απολύτως ειλικρινής, ο συγκεκριμένος ορισμός περί πολιτισμού είναι που δημιουργεί νέα εθνωτικά χαρακτηριστικά. Κάπως έτσι προκύπτουν οι νέοι "Μακεδόνες" κάθε περιοχής ας πούμε, από το πουθενά, απλώς επειδή έτσι ξεκίνησαν να αισθάνονται κάποια στιγμή. Και ως γνωστόν στο ΝΑΤΟ υπάρχει μία μεγάλη ευαισθησία στα... ανθρώπινα δικαιώματα όπως όλοι μας γνωστίζουμε.
Παρεμπιπτόντως υπάρχει και κάτι άλλο: στο ΝΑΤΟ έχουν υιοθετήσει έναν ιδιοφυή τρόπο συναίνεσης: αυτόν της σιωπής. Τίθεται ένα θέμα (το οποιοδήποτε, πχ της στρατιωτικής επέμβασης στο Ιράκ) και σου λέει ο Χ γατόπαρδος ότι όποιος επιθυμεί να διαφωνήσει ας το κάνει τώρα. Σε περίπτωση που δεν διαφωνήσει κανείς το θέμα έχει εγκριθεί. Κι αν τολμάς άντε μίλα μεγάλε. Έτσι έχει μεταφραστεί πλέον η σιωπηρή συναίνεση, ως συμφωνία. Για προσαρμώστε το λίγο στην κοινωνία μας τώρα, με όλες τις "ή με'μάς ή με τους άλλους" νοοτροπίες που επί κάμποσα χρόνια πώλωναν την κοινωνία σε άκρα (και τώρα που τα άκρα έσκασαν ξάφνου στο Κοινοβούλιο ωσάν νέοι Χίτλερ παριστάνουμε τους άναυδους τε και έκπληκτους που μας έπιασαν στα πράσσα). Μπορείτε να καταλάβετε τι συμβαίνει σε ολόκληρο το παγκόσμιο στερέωμα; Μας έχουν κάνει άβουλα πλάσματα, μας έχουν κάνει να συναινούμε σιωπηρά. Μαζί τα φάγαμε, όπως είπε κι ο απεχθής πρώην πολιτικός. Τι σημαίνει μαζί; Εσένα σου έδωσα δουλειά για να μην είσαι άνεργος κι εγώ έπαιρνα μίζες για τα υποβρύχια. Αυτό σημαίνει μαζί, επειδή εσύ συναινούσες σιωπηρά, επειδή παρίστανες τον αντιδραστικό αλλά στην κάλπη ψήφιζες με γνώμωνα το ατομικό και όχι το συλλογικό συμφέρον. Έτσι λειτουργεί ολόκληρος ο δυτικός κόσμος εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από επίεδο ΝΑΤΟ και κρατών μέχρι επίπεδο γειτονιάς και παρέας.
Έρχεται ο Νταβούτογλου και κάνει λόγο για "έλλειψη προστασίας της τουρκικής μειονότητας στη Θράκη, πέρσυ είχε κάνει επίσκεψη η σύζυγος του Ερντογάν, "κι εδώ έχουμε τους βλάκες (είναι παντού οι τύποι και ήταν ανέκαθεν όπως μας μαρτυρεί ακόμη κι ο Θουκυδίδης) οι οποίοι είναι έτοιμοι ακόμη και να σε συκοφαντήσουν ως φασίστα αν τολμήσεις ν'αντιδράσεις προς το πολιτικώς ορθόν που συνήθως οι ίδιοι (καθ)ορίζουν. Αν αισθανθείς ότι ανήκεις κάπου αλλού, τότε αρχίζουν τα προβλήματα και οι διεκδικήσεις (βλ. και σκοπιανό) και όταν βρεθεί το εκρηκτικό κοκτέιλ στην σωστή θέση και τον σωστό χρόνο, τότε γίνεται το μπαμ. Και σε κάποιες περιπτώσεις (όπως πχ της Θράκης που η Τουρκία μεθοδικότατα απεργάζεται εδώ και χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι το προξενείο της στην Κομοτηνή είναι το μεγαλύτερο που διαθέτει) το μπαμ δεν είναι εντελώς τυχαίο. Απλά οι βλάκες είναι που ως συνήθως εκπλήσσονται.
Ένα τέτοιο μπαμ μπορεί να γίνει στη Συρία όπου ο μεν Ασσάντ επιθυμεί διακαώς να παραμείνει στην εξουσία, οι δε Ρώσοι (καθώς και οι Κινέζοι) επιθυμούν να έχουν άμεση πρόσβαση στη Μεσόγειο (όπου βέβαια οι Κινέζοι λόγω Πειραιά δεν έχουν και ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα, όχι όμως ότι θα τους χάλαγε και μία δεύτερη πύλη). Για τους αμερικανικών συμφερόντων γατόπαρδους όμως αυτό είναι ανεπίτρεπτο. Όπως ανεπίτρεπτο είναι και το ότι το Ιράν δεν "συμμορφώνεται" προς τας υποδείξεις. Των ιδίως τις υποδείξεις βεβαίως, βεβαίως.
Είναι δεδομένο ότι το μεγάλο μπαμ θα γίνει στο Ιράν. Το παρακολουθούμε εδώ και καιρό να ετοιμάζεται και όπως είπα και παραπάνω, δεν ξέρω κατά πόσον θα γίνει κάτι πρώτα στην Συρία, πράγμα το οποίο είναι εξαιρετικά πιθανό. Η αραβική άνοιξη δεν έγινε εντελώς τυχαία κατά πως φαίνεται. Δυνάστες τύπου Μπεν Αλί και Καντάφι έπεσαν σχεδόν σαν πύργοι στην άμμο από μερικούς ανεκπαίδευτους... κατσαπλιάδες; Ας γελάσω. Ακόμη και η άνοδος της μουσουλμανικής αδελφότητας στην εξουσία της Αιγύπτου (η οποία Αίγυπτος είναι η πλέον κομβική χώρα στον ισλαμικό κόσμο) μου φαίνεται πολύ περίεργο να αφέθηκε στην τύχη. Δηλαδή τι; Έτσι πήγαν οι ισλαμιστές και κέρδισαν τις εκλογές; Δυσπιστώ.
Όλο το παιχνίδι γίνεται για τα λεφτά και την ισχύ και τα περισσότερα λεφτά γίνονται για την ενέργεια που παρέχει ισχύ, ξεκάθαρα πράγματα. Στο Σουδάν που γίνεται το έλα να δεις (στο νότιο δηλαδή) όπου μέχρι και νέο κράτος δημιουργήθηκε υπάρχουν πετρέλαια. Ουδεμία σύμπτωση. Όπου υπάρχει ο μαύρος χρυσός πλέον είναι σχεδόν συνηθισμένο να γίνεται πόλεμος (εκτός από το έδαφος των ΗΠΑ φυσικά), είναι τόσο απλό. Και το ίδιο αρχίζει να επεκτείνεται και για τις περιπτώσεις ενεργειακών αποθεμάτων άλλων ειδών, όπως τους ενυδατωμένους υδρογονάνθρακες, το φυσικό αέριο κλπ. Εσείς δηλαδή τι νομίζετε; Ότι θ'αφήσουν οι αμερικάνοι να προχωρήσει το γερμανικό σχέδιο "Ήλιος" στην Ελλάδα και να απεξαρτηθούν έστω και διά της πλαγίας ενεργειακά άρα και οικονομικά; Στον λαιμό θα τους πατήσουν, όπως και ήδη τους πατάνε όπου κατά πως φαίνεται τους στραγγαλίζουν με την οικονομική κρίση με τρόπο τέτοιον που δεν θα μπορούν να αντιδράσουν ούτε για πλάκα στο τέλος. Και αν δεν συμμορφωθούν αυτοί που πρέπει, τότε την είπαμε τη λύση. Τη Γερμανία δεν την ανόρθωσαν με δικά τους χρήματα αμέσως μετά τηνισοπέδωσή της προκειμένου να σηκώσει μύτη και να κουνάει και το δάκτυλο κι από πάνω, κι αυτό οι Γερμανοί το έχουν λησμονήσει...
Όπου μιας και ξαναπήγε στους Γερμανούς η κουβέντα θα σας πω το εξής: μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί είχαν βάλει (νομίζω) στο Σύνταγμά τους παράγραφο που τους απαγόρευε να κινηθούν στρατιωτικά κατά της οποιασδήποτε χώρας στον κόσμο. Επί σοσιαλιστού Σρέντερ και ΥΠΕΘΑ Σάρπινγκ (και προ δευτέρου πολέμου στο Ιράκ), ο όρος αυτός απαλοίφθηκε προκειμένου να συμμετέχει (νομικώς) ανεμπόδιστα στις νατοϊκές αποστολές ανά τον κόσμο προς εξυπηρέτηση των γερμανικών συμφερόντων. Η μετάλλαξη προς το"εμπολεμότερον" είναι ανέκαθεν ορατή. Αρκεί να βγαίνουν λεφτά, να κινείται το χρήμα.
Α, και πλέον αρχίζει να διαφαίνεται και μία ακόμη μεγάλη ανάγκη που σε κάποια χρόνια θα γίνει επιτακτική: να επαρκούν οι πόροι.
Μη νομίζετε λοιπόν ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις αφορούν μόνο τους άλλους διότι οι καιροί που ζούμε είναι εξαιρετικά σκοτεινοί και προμηνύονται πολύ δυσοίωνες εξελίξεις έτσι όπως πάει το πράγμα. Το ότι οι Αμερικάνοι έχουν γίνει γενικοί δερβέναγες δεν σημαίνει ότι όλοι τους ανέχονται κιόλας, και σ'αυτούς που δεν τους ανέχονται δεν είναι μόνο οι Ρώσοι, είναι και αρκετοί μουσουλμάνοι και πιθανώς και ακόμα περισσότεροι ανά τον κόσμο, όπως -ας υποθέσουμε εντελώς τυχαία- οι Κινέζοι που γιγαντώνονται ολοένα και περισσότερο μέρα με τη μέρα. Οφείλουμε να είμαστε ενεργοποιημένοι και να καταλαβαίνουμε τι ακριβώς παίζεται. Στη γειτονιά μας έχουν γίνει κατ' επανάληψιν αλλαγές. Το ότι έχουμε πήξει στα τουρκικά σήριαλ έχει να κάνει καθαρά με εξοικείωση, μην έχετε την παραμικρή επ'αυτού αμφιβολία.
Σας προβλημάτισα έτσι; Αν ναι, τότε νομίζω ότι έπραξα καλώς, αλλά ας το ηρεμήσουμε και λίγο το πράγμα: τα προβλήματα της χώρας είναι υπαρκτά και χειροπιαστά. Προφανώς η Τουρκία δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια αν της παρουσιαστεί κάποια χρυσή ευκαιρία. Αυτό όμως είναι κάτι που το ξέρουμε. Παρομοίως γνωρίζουμε τις ακροδεξιές κορώνες και τις αντίστοιχες επεκτατικές διαθέσεις των Σκοπίων, της Αλβανίας κλπ. Κακά τα ψέματα όμως, τέτοια προβλήματα έχουν όλες σχεδόν οι χώρες: Ισραήλ-Παλαιστίνη, Ισραήλ-λοιπός αραβικός κόσμος, Γαλλία-Γερμανία, Γερμανία-Πολωνία, Κροατία-Σερβία, Σερβική Βοσνία-Μουσουλμανική Βοσνία, Αλβανία-Σερβία, Αλβανία-Σκόπια, Σκόπια-Βουλγαρία, Τουρκία-Ιράκ, Τουρκία-Αρμενία, Ρωσία-πρώην σοβιετικές δημοκρατίες κλπ, κλπ,κλπ. Υπάρχουν παντού φαγωμάρες. Πάντοτε υπήρχαν. Αν το ξεψαχνίσουμε θα διαπιστώσουμε ότι έως και η ίδια η ΕΕ (τότε ακόμη Ευρωπαϊκή Κοινότητα Χάλυβα και Άνθρακα που οδήγησε στην Συνθήκη της Ρώμης το 1952) πρακτικά ξεκίνησε με απώτερο στόχο να σταματήσουν οι ευρωπαϊκές εδαφικές φαγωμάρες και κυριότερα αυτές ανάμεσα σε Γάλλους και Γερμανούς όπου το δέλεαρ γι'αυτό ήταν και πάλι τα λεφτά. Κοινώς, όσες πιθανότητες υπάρχουν να συμβεί κάτι σε'μάς αντίστοιχες υπάρχουν να συμβεί και σε άλλους, καλώς ή κακώς όμως -είτε αρέσει, είτε όχι- εδώ είναι το σπίτι μας και είμαστε υποχρεωμένοι να κοιτάζουμε πρώτιστα αυτό, δίχως όμως να σημαίνει αυτό ότι αδιαφορούμε για τις διεθνείς εξελίξεις. Αρκετή εσωστρέφεια μας έχει φάει το κεφάλι, μην επιδιώκουμε και άλλη. Το πρόβλημα είναι να μην φτάσουμε σε εκείνο το σημείο, όπου δυστυχώς απ'ό,τι φαίνεται φτάνουμε (ή ίσως να έχουμε φτάσει κιόλας) και διαβατήριο σε αυτό ήταν σε μεγάλο βαθμό η οικονομική κρίση. Για να κατανοήσετε τι ακριβώς συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο και κυρίως στον δυτικό κόσμο, εάν ακόμη δεν πεισθήκατε δηλαδή, σας προτρέπω να διαβάσετε πάρα πολύ προσεκτικά τι ακριβώς είχε συμβεί στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης, μιας και οι ομοιότητές μας με αυτήν είναι δραματικά πολλές. Αρκεί να σας πω μόνο ένα: η οριστική "κάθοδος" προς τον Β' ΠΠ σηματοδοτήθηκε από την ενέργεια του Χίτλερ να πάψει ν'αναγνωρίζει τις αποζημιώσεις που προέβλεπε η Συνθήκη των Βερσαλιών. Το πιάσατε, έτσι;
Εν κατακλείδι λοιπόν (σα να άκουσα κάποια ξεφυσήματα ανακούφισης!) πρέπει να κατανοήσουμε ότι γεωπολιτικές εξελίξεις υπάρχουν στον κόσμο από καταβολής της ανθρωπότητας. Ο άνθρωπος είτε μας αρέσει, είτε όχι είναι ένα βίαιο ζώο. Αν του δώσεις να επιλέξει ανάμεσα στη φιλοσοφία και τον πόλεμο, θα επιλέξει τον πόλεμο, είναι σαφές. Γιατί να ζήσεις ειρηνικά αν μπορείς να ζήσεις βιαίως άλλωστε; Αυτά όλα σημαίνουν ότι κυριολεκτικώς δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να θεωρήσουμε ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις θα πάψουν να υφίστανται στην εποχή μας ακριβώς επειδή δεν μας αρέσουν. Για να τις αποφύγουμε (αν αυτό είναι δυνατόν) το σημαντικότερο είναι η πρόληψη και όχι η καταστολή. Καταστολή σημαίνει ότι ήδη είναι πολύ αργά,ότι ο Αννίβας είναι προ των πυλών ή ίσως και μέσα. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι πως ο στρουθοκαμηλισμός δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν. Αν εγώ δεν βλέπω την καμπούρα μου αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμπούρα. Πρέπει συνεπώς να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση, να αναγνωρίζουμε τους κινδύνους, να τους αποφλυώνουμε από συνωμοσιολογίες, να διαβλέπουμε τα σημεία στον ορίζοντα.
Για το τέλος, σας φύλαξα ένα απόσπασμα ίσως από το συγκλονιστικότερο βιβλίο που συνεγράφη ποτέ, τις Ιστορίες του Θουκυδίδου. Ένα βιβλίο που αν και διαχρονικά επίκαιρο, σήμερα ιδίως παραείναι επίκαιρο και σας συνιστώ να το (ξανα)διαβάσετε. Το απόσπασμα που επέλεξα είναι από τη μία εκ των δύο συγκλονιστικότερων σφαγών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, αυτής των Μηλίων από τους Αθηναίους (η δεύτερη είναι αυτή των Πλαταιών από τους Λακεδαιμονίους, Γ53-69).
Πριν απ'αυτό να υπενθυμίσουμε ότι ο Περικλής λίγο προ εναύσεως του πολέμου και πιο συγκεκριμένα κατά την αγόρευσή του για το μεγαρικό ψήφισμα είχε πει ότι στους Αθηναίους (Α140-141) "Κανείς από 'σάς μην νομίσει ότι θα πολεμήσουμε γιαγια ασήμαντη αφορμή αν δεν ανακαλέσωμε το Μεγαρικό ψήφισμα για το οποίο οι Λακεδαιμόνιοι λένε, τάχα, ότι αν καταργηθεί δεν θα γίνει πόλεμος. Ούτε πρέπει να έχετε την ενδόμυχη σκέψη ότι αρχίζετε τον πόλεμο για ασήμαντη αιτία. Το ασήμαντο αυτό είναι δοκιμασία του φρονήματός σας και της αποφασιστικότητάς σας γενικά. Αν υποχωρήσετε θα προβάλουν αμέσως άλλη μεγαλύτερη απαίτηση, γιατί θα νομίζουν ότι και τώρα ενδώσατε από φόβο.". Κοινώς έβλεπε ότι ο πόλεμος θα ήταν αναπόφευκτος (ούτως ειπείν οι συνθήκες ήταν τέτοιες) που η Αθήνα έπρεπε να λάβει τα μέτρα της (δεν εξετάζουμε το ποια έπρεπε να είναι αυτά). Όταν πλέον ο πόλεμος βρισκόταν στα φόρτε του, κάπως αντίστοιχα αλλά με περισσό κυνισμό απευθύνθηκαν και οι Αθηναίοι στους Μήλιους όταν μεταξύ άλλων τους έλεγαν "Διότι πολλούς, μολονότι ημπορούν ακόμη να ιδούν εγκαίρως πού φέρονται, παρασύρει η καλουμένη τιμή δια του δελεαστικού αυτής ονόματος, ώστε γινόμενοι θύματα μιας λέξεως, να περιπέσουν πράγματι εκουσίως εις ανηκέστους συμφοράς και να επισύρουν επί πλέον εφ εαυτών αίσχος τόσον μάλλον ατιμωτικόν, όσον είναι αποτέλεσμα μωρίας και όχι ατυχίας. Τούτο ν' αποφύγετε σεις, εάν δειχθήτε φρόνιμοι. Ούτε να θεωρήσετε εξευτελιστικόν να υποκύψετε εις μεγάλην δύναμιν, η οποία σας προτείνει όρους επιεικείς, προσφέρουσα εις υμάς να γίνετε σύμμαχοί της και διατηρήσετε την χώραν σας, καταβάλλοντες φόρον υποτελείας. Και όταν σας δίδεται η εκλογή μεταξύ πολέμου και ασφαλείας, δεν θα θεωρήσετε ότι η αξιοπρέπεια σας επιβάλλει να επιμείνετε ισχυρογνωμόνως εις την χειροτέραν λύσιν. Καθόσον εκείνοι συνήθως ευδοκιμούν, όσοι απέναντι μεν των ίσων δεν υποκύπτουν, προς δε τους ανωτέρους συμπεριφέρονται καλώς και προς τους υποδεεστέρους δεικνύονται επιεικείς. Σκεφθήτε λοιπόν εκ νέου όταν ημείς αποσυρθώμεν και μη λησμονήτε ότι πρόκειται να κρίνετε περί της τύχης της μιας μόνης πατρίδος σας και δια μιας αποφάσεως εξ ης εξαρτάται η καλή ή κακή αυτής τύχη." για να καταλήξουν στο τραγικό "Εάν κρίνωμεν λοιπόν από την απόφασίν σας αυτήν, είσθε οι μόνοι, οι οποίοι κρίνετε καθαρώτερα τα μέλλοντα παρά τα προ των οφθαλμών σας ευρισκόμενα, και παρασυρόμενοι από την επιθυμίαν σας, βλέπετε τα αόρατα ως να ήσαν πραγματοποιηθέντα ήδη. Εστηρίξατε τα πάντα εις τους Λακεδαιμονίους, και τύχην και ελπίδας, και θα χάσετε τα πάντα."
Οι Μήλιοι επέλεξαν την τιμή και έμειναν στην ιστορία γι'αυτό, κι ας καταστράφηκαν. Αντικειμενικά η απόφασή τους ήταν η σωστή και το απέδειξε η Ιστορία, τελικώς όμως τι σημαίνει σωστό και τι λάθος, γνωρίζουμε άραγε; Πως θα ήταν η ιστορία αν είχαν απλώς επιλέξει την επιβίωση; Θα ήταν πρόσκαιρη σαφώς, διότι αν συναινούσαν, οι μεταγενέστεροι νικητές -οι Λακεδαιμόνιοι- θα τους κατέστρεφαν εκείνοι. Άρα οι Μήλιοι διέβλεψαν ότι πλέον ο θάνατος είχε έρθει στο κατώφλι και επέλεξαν τον πιο τιμητικό. Όπου θάνατος λοιπόν, βάλτε όποια άλλη λέξη θέλετε.
Όπως και να'χει όμως, τουλάχιστον αυτοί αναγνώρισαν τους κινδύνους και έλαβαν τις αποφάσεις τους. Εμείς ούτε τους κινδύνους δεν μπορούμε ν'αναγνωρίσουμε, μήτε τα σημεία των καιρών ν'αφουγκραστούμε. Ένας ακόμη θρίαμβος των ηλιθίων εις βάρος της ανθρωπότητας. Όπου μην ξεχνάτε, Έλλην δεν ήταν μόνο ο Λεωνίδας. Έλλην ήταν και ο Εφιάλτης.
Χαίρετε.
Ὀὔτε τοὺς προθέντας τὴν διαγνώμην αὖθις περὶ Μυτιληναίων αἰτιῶμαι, οὔτε τοὺς μεμφομένους μὴ πολλάκις περὶ τῶν μεγίστων βουλεύεσθαι ἐπαινῶ, νομίζω δὲ δύο τὰ ἐναντιώτατα εὐβουλίᾳ εἶναι, τάχος τε καὶ ὀργήν, ὧν τὸ μὲν μετὰ ἀνοίας φιλεῖ γίγνεσθαι, τὸ δὲ μετὰ ἀπαιδευσίας καὶ βραχύτητος γνώμης. τούς τε λόγους ὅστις διαμάχεται μὴ διδασκάλους τῶν πραγμάτων γίγνεσθαι, ἢ ἀξύνετός ἐστιν ἢ ἰδίᾳ τι αὐτῷ διαφέρει· ἀξύνετος μέν, εἰ ἄλλῳ τινὶ ἡγεῖται περὶ τοῦ μέλλοντος δυνατὸν εἶναι καὶ μὴ ἐμφανοῦς φράσαι, διαφέρει δ᾿ αὐτῷ, εἰ βουλόμενός τι αἰσχρὸν πεῖσαι εὖ μὲν εἰπεῖν οὐκ ἂν ἡγεῖται περὶ τοῦ μὴ καλοῦ δύνασθαι, εὖ δὲ διαβαλὼν ἐκπλῆξαι ἂν τούς τε ἀντεροῦντας καὶ τοὺς ἀκουσομένους. χαλεπώτατοι δὲ καὶ οἱ ἐπὶ χρήμασι προσκατηγοροῦντες ἐπίδειξίν τινα. εἰ μὲν γὰρ ἀμαθίαν κατῃτιῶντο, ὁ μὴ πείσας ἀξυνετώτερος ἂν δόξας εἶναι ἢ ἀδικώτερος ἀπεχώρει· ἀδικίας δ᾿ ἐπιφερομένης πείσας τε ὕποπτος γίγνεται καὶ μὴ τυχὼν μετὰ ἀξυνεσίας καὶ ἄδικος. ἥ τε πόλις οὐκ ὠφελεῖται ἐν τῷ τοιῷδε· φόβῳ γὰρ ἀποστερεῖται τῶν ξυμβούλων. καὶ πλεῖστ᾿ ἂν ὀρθοῖτο ἀδυνάτους λέγειν ἔχουσα τοὺς τοιούτους τῶν πολιτῶν· ἐλάχιστα γὰρ ἂν πεισθεῖεν ἁμαρτάνειν.
(Θουκυδίδης, Γ42)
