να εκφράσω τον έντονο αποτροπιασμό μου, καθώς και την ατελείωτη οδύνη μου για τις πυρκαϊές και τις ασυλλήπτων διαστάσεων καταστροφές, που ενδεχομένως να τελείωσαν οριστικά και αμετάκλητα το λεκανοπέδιο Αττικής.
Εξάλλου, ως νεοΈλλην κι εγώ, το μόνο πράγμα που έχω μάθει διαχρονικά να κάνω είναι ακριβώς αυτό: να εκφράζω τον αποτροπιασμό και την οδύνη μου, να επιρρίπτω εντόνως επικριτικά τις ευθύνες στους άλλοι κι εγώ να μην κάνω τίποτε, εξακολουθώντας να μασάω το κομματικό κουτόχορτο της παντελούς αδιαφορίας, του σταρχιδισμού, του ωχαδελφισμού, της απάθειας και που ανελλιπώς αναπαράγουν και προσφέρουν δωρεάν (μαζί με τα ντιβιντιά και τα ένθετα ανά περίπτωση) τα Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκτός από το φιλότιμο που δεν υπάρχει στις άλλες γλώσσες (ώς διατείνονται διάφοροι ΕΛ-ληναράδες) είναι και άλλες λέξεις αμιγώς ελληνικές...
Όποιος δε βαριέται, ας διαβάζει τούτο εδώ το σενδονάκι που προ διετίας είχα γράψει και ας μου απαντήσει στο εξής: αν σβήσουμε τα τοπωνύμια, και αντί για Ηλεία και Πάρνηθα γράψουμε Αττική, υπάρχει περίπτωση να καταλάβει κανείς πως πρόκειται για κείμενο παλαιοτέρων πυρκαϊών; Όχι βέβαια... Διότι δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτε από τότε, ή από παλαιότερα αν θέλετε. Παρακολουθώ τα ΜΜΕ αυτές τις μέρες με ενδιαφέρον, έντυπα και μη, και ξέρετε τι παρατηρώ; Ότι η εφήμερη και επιλεκτική ευαισθησία ορισμένων ξεκίνησε προ ολίγων εικοσιτετραώρων ακριβώς από εκεί που είχε σταματήσει προ διετίας. Στο ενδιάμεσο μας απασχολούσαν άλλα φλέγοντα θέματα, όπως το Βατοπέδι (που ξαφνικά θυμήθηκαν κάποιοι 4-5 χρόνια μετά), τη Ζήμενς (που αν και ο Γαλούπης του Φιλάθλου τα είχε γράψει πρώτος στην Ελλάδα δεν είχε ασχοληθεί ούτε ένας άνθρωπος. Ήταν προεκλογική περίοδος βλέπετε και υπήρχε ο ευσεβής πόθος κάποιων να βγει το ΠΑΣΟΚ), όπως η φθορά της κυβερνήσεως (δίχως αυτό να σημαίνει ότι είναι άμοιρη των ευθυνών της), όπως η οσιοποίηση του ΠΑΣΟΚ (το οποίο εξέρχεται από την κολυμβήθρα του Σιλωάμ καθαρό και αμόλυντο), με τον εμφύλιο που έχει ξεσπάσει στην αριστερά (που τελικώς εσαεί μια ζωή θα ψάχνει για συγκεκριμένη ταυτότητα κατά πως φαίνεται) και πάει λέγοντας. Θυμάται κανείς κάποιο εκτενές αρθρο για το περιβάλλον; Κάποιο δακρύβρεχτο πρωτοσέλιδο; Κάποια οργισμένη φωνή κι αντίδραση; Όχι βέβαια. Είχαμε (όλοι μας) σοβαρότερα πράγματα να μας απασχολούν. Απλά τώρα που έγινε η καταστροφή, ξαναβγήκαν τα σαλιγκάρια μετά τη βροχή στη φόρα και ισχυρίζονται ότι "τα είχαμε πει εγκαίρως εμείς". Εσυγκινήθην τα μάλα...
Δεν είναι μόνο η εκάστοτε κυβέρνηση ανίκανη, αγαπητή μου αναγνώστρια, αγαπητέ μου αναγνώστη. Είναι και η αντιπολίτευση στο σύνολό της. Προ πάντων όμως, ανίκανοι είναι αυτοί που κρίνουν όλους αυτούς, οι επί παντός επιστητού κατακριτές, οι όλα τα σφάζω όλα τα μαχαιρώνω, 4,99 ευρά το κελό. Νομίζω ότι δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι από περιβαλλοντολογικής απόψεως, οι δυο μεγαλύτερες πενιές που έχουν λάβει χώρα σε τούτον τον τόπο ήταν η υποτιθέμενη διαδήλωση εις το κέντρο της Αθήνας με τις μαύρες μπλούζες, ως σχολίασε καυστικότατα και ο αγαπητότατος polse, και τα μυθικά Καζανακοτούμπεια 2008 (τα οποία από πολλές απόψεις μόνο ανούσια δεν ήταν και των οποίων τα αποτελέσματα μπορείτε να βρείτε εδώ). Λύστε μου μιαν απορία από τις πολλες: πως είναι δυνατόν να έχουμε τριπλάσιους δημοσίους υπαλλήλους από αυτούς που αντέχουμε ως κράτος, αλλά από την Πυροσβεστική να λείπουν κοντά 3500 άτομα; Μα στην Ελλάδα όλα γίνονται. Είναι αυτό που λέγαμε προ δύο ετών, ότι ο Έλλην θέλει διαχρονικά να μπει στο δημόσιο το οποίο μια ζωή βρίζει, αλλά κάπου ασφαλώς. Όχι σε πυροσβεστικές και τέτοια πράγματα τα οποία είναι επικίνδυνα και μακρυά από 'μάς φτου-φτου-φτου.
Και βγαίνουν λοιπόν όλοι αυτοί οι εφήμεροι εθνοσωτήρες και κατηγορούν την κυβέρνηση για ανικανότητα στην κατάσβεση, όταν με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν η κατάσβεση ήταν απολύτως αδύνατη, υποννοώντας ταυτοχρόνως ότι με μια κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ θα είχαμε καεί λιγότερο. Βέβαια μην ξεχνάμε ότι κατ' άλλους σωτήρες, για την καταστροφή ευθύνεται ο δικομματισμός, το κέρδος κλπ. Γοητευμένος, γενικότερα και ειδικότερα. Και όπως όλα τα θαύματα, έτσι και αυτό θα διαρκέσει μόλις 3 μέρες. Η τέταρτη μέρα του θαύματος θα είναι μετά από ένα, δύο, τέσσερα χρόνια, όπου θα ξεθάψουν όοοοοοολοι αυτοί μηδενός εξαιρουμένου τα κυττάπια τους και θα λένε πάλι ζητωκραυγάζοντας "τα βλέπατε; Τα λέγαμε και τότε εμείς αλλά δεν μας άκουγε κανείς.... Φυσικά εξίσου γνωστή είναι και η λοιπή συνέχεια: το ΠΑΣΟΚ που πιθανώς να έχουμε σύντομα θα επιρρίπτει ευθύνες στη νουδού, η αριστερά θα βλέπει παντού τον δικομματισμό, το ΛΑΟΣ θα επιρρίπτει ευθύνες πέραν της κυβέρνησης και στους μετανάστες και πάει λέγοντας. Τίποτε δεν θα έχει αλλάξει, τίποτε δεν θα έχει βελτιωθεί. Ως προς την αντιμετώπισή μας εννοώ. Διότι επί της ουσίας θα έχουν αλλάξει τα πάντα, ως πικρά θα διαπιστώσουμε τα επόμενα χρόνια.
Ακούω σήμερα να θυμούνται κάποιοι τις διοξίνες που θα εισπέουμε (και συντόμως θα πίνουμε κιόλας, μιας και στην χώρα της μηδενικής πρόνοιας στα πάντα είναι μαθηματικά βέβαιο πως λίαν συντόμως θα δηλητιριαστεί το νερό της λήμνης του Μαραθώνα ως άμεσο επακόλουθο του δηλητηριασμού της ζωής μας και της φύσης). Δηλαδή όταν προ διετίας ο Γαλούπης τα έγραφε στον Φίλαθλο, ασχολήθηκε κανείς; Όχι. Άρα γιατί ν'ασχοληθεί κάποιος και τώρα; Δεν υπάρχει λόγος ρε παιδιά, μην λέμε ό,τι θέλουμε. Να θέσω ένα ερώτημα; Δεδομένου ότι το σημαντικό είναι πάντοτε η πρόληψη και όχι η καταστολή (άρα ας προσπεράσουμε το γεγονός ότι δεν υπήρχαν αντιπυρικές ζώνες) μπορεί να μου έξηγήσει ένας άνθρωπος τι διάολο προσπαθούσαν να κάνουν πολλοί και διάφοροι κόβοντας δέντρα κατά τη διάρκεια των πυρκαϊών; Παντελώς άχρηστη κίνηση, διότι με φωτιά σε εξέλιξη η αντιπυρική ζώνη δημιουργείται με ελεγχόμενη πυρκαϊά στο κοντινότερο δυνατό ασφαλές μέρος. Με λίγα λόγια βλέπεις τις καιρικές συνθήκες, ζυγίζεις τις δυνατότητές του και λες: πόσα έχει κάψει ανεξέλεγκτα έως τώρα; 30 χιλιάδες στρέμματα. Πολύ ωραία. Από μόνος μου θυσιάζω άλλα 20 χιλιάδες στρέμματα καίγοντας ελεγχόμενα τις τάδε περιοχές, με αποτέλεσμα μόλις φτάσει εκεί η φωτιά να σβήσει από μόνη της επειδή δεν θα έχει που να εξαπλωθεί... Ψιλά γράμματα όμως, και για τους λαμβάνοντες τις αποφάσεις και για τους "υψηλούς" επικριτές των.
Και τι δεν άκουσα αυτό το τριήμερο. Κυριολεκτικά φρικιαστικά πράγματα. Σε πολλές περιοχές η καταστροφή δεν αποφεύχθηκε επειδή οι λίγες δεξαμενές που υπήρχαν ήταν άδειες. Σωστόν. Αφού έχουμε κάνει την υπέρβαση να βάλουμε 10 (αντί για 500) δεξαμενές, τι να το κάνουμε το νερό κιόλας; Άχρηστο. Άκουγα για εθελοντές που προσπαθούσαν να μάθουν που να πάνε για να βοηθήσουν και δεν υπήρχε κανείς να τους ενημερώσει. Άκουγα να εφαρμόζεται το σχέδιο Ξενοκράτης αλλά στα διόδια να ζητάνε χρήματα μέχρι και από πυροσβεστικό όχημα που ερχόταν να συνδράμει από άλλη περιοχή (αποδεικνύωντας ότι τελικώς δεν ήταν Ξενοκράτης το σχέδιο, αλλά Πεοκράτης. Μην πω Πεοπαίκτης δηλαδή...). Και μιας και ανέφερα τον πεοκράτη, δεν ξέρω αν ακούσατε το άλλο το εκπληκτικό: συνελήφθη ο Ρώσος πιλότος του κυπριακής βοηθείας ελικοπτέρου επειδή όταν είχε ξανάρθει πριν 2 χρόνια του είχε βγει ειδική άδεια τριών ημερών και τελικώς έκατσε τέσσερεις (πιθανολογώ ότι είχε ξανάρθει για τις φωτιές) με αποτέλεσμα να του επιβληθεί πρόστιμο 600 ευρώ για μια μέρα παράνομη εργασία στην χώρα, πρόστιμο που φυσικά δεν πλήρωσε ποτέ (και γιατί να το είχε κάνει;). Άκουγα να παρακαλάνε ιδιώτες με υδροφόρες να τους βρουν νερό έστω κι από πισίνες και να μην τηλεφωνεί κανείς (διότι βλέπετε, είναι προτιμότερη η ελπίδα να σταματήσει η φωτιά έξω από το σπίτι μας παρά να σταματήσει οργανωμένα μερικά χιλιόμετρα μακρυά). Μάλιστα, οι φωτιές έφεραν και κάτι καλό: μάθαμε πολεοδομική γεωγραφία. Πχ, από ένα σημείο κι έπειτα αρχίσαμε να ακούμε για οικισμούς δημοσιογράφων, δικαστικών, του τάδε οικονομικού συνεταιρισμού κλπ. Προφανώς έτσι εξηγούνται οι απόπειρες διασκέδασης κάποιων εντυπώσεων μετέπειτα, ότι οι περιοχές αυτές είχαν κανονικά οικόπεδα, με ριμοτομία κλπ, υποννοώντας ότι αφού υπήρχε ριμοτομία όλα είναι νόμιμα. Άρα το ηθικόν δίδαγμα είναι ότι ουδεμία περιοχή είναι καταπατημένη. Σημαντική υποσημείωση: ο νόμος περί δασών έχει τέτοιες χαζομάρες μέσα, που ακόμη κι αν έχεις μεγάλους θάμνους στο οικόπεδό σου θεωρείται δασική έκταση και δεν μπορείς να κτίσεις, αλλά κατά τα λοιπά οι βίλες που βλέπαμε μέσα σε παρθένα δάση είναι προϊόντα ριμοτομίας. Λαμπρά... Διαπίστωσα και άλλα ενδιαφέροντα όμως, ένα εκ των οποίων ήταν και η ανησυχητική υπερβολή σε βαθμό διαστρεβλώσεως της αλήθειας. Έπαιρναν τηλέφωνα στο ραδιόφωνο και προφανώς και κανάλια και έλεγαν ότι οι φλόγες έχουν μπει στον τάδε οικισμό, στο δείνα χωριό κλπ και τα καίει όλα. Και τελικώς το όλα ήταν 150 περίπου σπίτια καμμένα, όπερ μεθερμηνευόμενον είτε ότι η καταπάτηση των δασών είναι απποκύημα της φαντασίας μας, μιας και 3 σπίτια μας κάνουν έναν οικισμό, είτε (το πραγματικότερον) έπαιρναν κάτοικοι και παραποιούσαν ένεκα του πανικού τους την αλήθεια δημιουργώντας ένα επικοινωνιακό χάος ως προς τις πραγματικές διαστάσεις και γαμώντας οπισθίως τις προτεραιότητες κατάσβεσης. Και λυπάμαι που το λέω, αλλά χεσμένο τον έχω τον πανικό (που εδώ που τα λέμε για τις περισσότερες περιοχές ισχύει το "ας μην έχτιζαν εκεί") όταν έχουμε να κάνουμε με πιθανή μουνοπανιά, στην οποίαν προσωπικά δεν δίνω κανένα ελαφρυντικό. Άκουγα πολύ κόσμο να μιλάει στο ραδιόφωνο και να κλαίει λέγοντας "καίγονται σπίτια" ή ακόμη χειρότερα "καίγεται το σπίτι μου". Δεν άκουσα όμως έναν να κλαίει λέγοντας "καίγεται το δάσος". Όλοι θυμήθηκαν τα κλάμματα μόλις η φωτιά κτύπησε τη δική τους πόρτα. Μήτε φυσικά άκουσα κανάν να σκέφτεται πόσα ζώα, οικόσιτα και μη, μπορεί να κάηκαν ζωντανά ή έχασαν την δική τους "περιουσία".
Βγήκε ο Σουφλιάς και είπε αυστηρά ότι ο Νόμος είναι σαφής και οι δασικές παριοχές που κάηκαν θα ξαναγίνουν δάση. Μα ήμασταν σίγουροι εκ των προτέρων πως θα γίνει έτσι. Πάντοτε γίνεται έτσι, έτσι δεν είναι (το έχει πει προ διετίας και ο Καραμανλής φυσικά); Μετά τις διαβεβαιώσεις Σουφλιά μπορούμε να χτίσουμε ήσυχοι πλέον. Ο δε υπεύθυνος υφυπουργός Μαρκογιαννάκης που τον Ιούνιο έλεγε ότι "δεν είχε έτοιμα τα μέσα πυρόσβεσης επειδή μέχρι χθες έβρεχε" (και προφανώς υποννοώντας ότι όταν δεν θα βρέχει θα είμαστε έτοιμοι), που σε γνωστό πρωϊνάδικο είχε "συλληφθεί" (από Ελληνοφρένεια μεριά) να λέει σε δημοσιογράφο στην ερώτηση πόσα αεροπλάνα έχουμε "όσα θέλω", ο άνθρωπος που αν και το έπαιζε βαρύ πεπόνι στον Παυλόπουλο για το ποιος θα έχει τον έλεγχο των σωμάτων ασφαλείας κλπ, πήγε με μόλις 19 ώρες καθυστέρηση στους τόπους της καταστροφής (8 ξεκίνησαν οι φωτιές και ο ΣΚΑΪ μετέδωσε ότι ο κύριος Μαρκογιαννάκης μετέβη στις φωτιές στις 3 το μεσημέρι της επομένης). Παρεμπιπτόντως, ακόμη δεν έχω ακούσει δήλωση του αγαπημένου μου κυρίου Δένδια σχετικά με τις ποινές για εμπρησμό, καθώς εξόσων ενθυμούμαι στο παρελθόν έχουν συλληφθεί διάφοροι των οποίων η... τύχη αγνοείται. Εντωμεταξύ κάπου πήρε τ'αφτί μου (και δεν θυμάμαι κι από ποιον) το εξής σωστό ερώτημα: εκείνη η περιβόητη αγροφυλακή που είχε επανιδρύσει ο Βύρων μετά τελετών και μεγαλόπνοων σχεδίων, που ήταν; Εκτός αν ήταν και δεν την άκουσα εγώ δηλαδή... Άκουγα χθες τον ανταποκριτή του BBC στην Αθήνα να λέει ότι πάντα ένοιωθε τύψεις που νοίκιαζε σπίτι στο Ντράφι το οποίο χτίστηκε πριν 10 χρόνια (προφανώς σε ριμοτομημένο μέρος) σε μέρος όπου προηγουμένως υπήρχε δάσος, αλλά τουλάχιστον πλέον οι τύψεις έφυγαν αφού τα πήραν όλα οι φλόγες.
Μην γελιώμαστε λοιπόν. Δεν πρόκειται να γίνουν αντιπυρικές ζώνες. Δεν υπάρχει λόγος να γίνουν. Πως θα χτίσουμε αν γίνουν; Ας είμαστε ρεαλιστές. Ούτε θα φτιαχτεί δίκτυο αντιπυρικής προστασίας με κρουνούς και δεξαμενές, ούτε θα ξεκινήσουμε τώρα να κάνουμε αποψιλώσεις στα σπίτια μας, ούτε θα αλλάξει το ηλίθιο νομικό πλαίσιο (το οποίο προφανώς και αποτελεί τροχοπέδη συνεργασίας, μιας και μεταξύ άλλων έχουμε ακούσει Δασαρχεία να μην επιτρέπουν συναφείς εργασίες κλπ, λες και υπάρχει δασάρχης που δεν θέλει να κάνει άλλος φορές τη δική του δουλειά), ούτε θα σταματήσει η οικοπεδοποίηση, ούτε θα είναι η τελευταία πυρκαϊά που θα μπεί είτε στην Αττική είτε αλλού, ούτε θα σταματήσουν οι παράνομες χωματερές, ούτε θα σταματήσουν τα φαινόμενα εμπρησμών. Διότι ως έχω ξαναπεί πολλάκις στο παρελθόν, το νεοΕλλαδιστάν είναι έθνος ασοβάρων πολιτών γι'αυτό και εξειδικεύεται σε ασόβαρους και ανίκανους πολιτικούς (κυβερνητικούς και μη). Και έτσι θα παραμείνει εις τον αιώνα τον άπαντα.
Όσον αφορά ημάς, τώρα, τους διαχρονικά ασόβαρους νεοΈλληνες πολίτες, μπορούμε να συνεχίσουμε να εθελοτυφλούμε στην κακομοιριά μας και να την προσπερνούμε επιρρίπτωντας τις ευθύνες πάντα στους άλλοι, διαιωνίζοντας τον ωχαδελφισμό μας. Τουλάχιστον ας θρηνήσουμε για πρώτη φορά στη ζωή μας ειλικρινώς για τα πανέμορφα αττικά βουνά που λογικά τα λέγαν Υμηττό, Πάρνηθα, Πεντέλη και μόλις τελείωσαν οριστικά και αμετάκλητα, με συνέπειες που θα λουστούμε στο άμεσο και μη, μέλλον.
Μας κατηγορούν οι Γάλλοι ότι δεν βάλαμε μυαλό μετά τις φωτιές του 2007. Μα πόσο στον κόσμο τους είναι οι άνθρωποι πια; Αφού ειπώθηκε με σαφήνεια: αυτήν την φορά δεν είχαμε νεκρούς, άρα είμαστε μια χαρά! Μάλιστα είναι μαθηματικά βέβαιο ότι προσεχώς θα ξεκινήσει η φαγωμάρα για το αν τα καμμένα στρέμματα είναι 212.000 ως λένε κάποιοι ή 150.000 ως λένε οι υπόλοιποι. Επίσης, σίγουρα θα παρακολουθήσουμε σφαγές και μάχες για το κατά πόσον απτράπη η ολοκληρωτική καταστροφή ή όχι. Και φυσικά θα αποδειχθεί πως οι φωτιές αυτές (που ακόμη δεν έχουν σβήσει πλήρως όλες) θα αποτελέσουν ένα θεσπέσιο μέσον πολιτικής αντιπαράθεσης, το οποιο ο Βύρων (που προανέφερα πιο πάνω) θα κοιτάζει με φανερή απογοήτευση, αφού αυτό για τον οποίον τον κατηγορούσαν όλοι προ διετίας (τον στρατηγό Άνεμο εννοώ) το τελευταίο τετραήμερο το χρησιμοποιούσαν άπαντες -μηδενός εξαιρουμένου- στα λόγια τους.
Και η ζωή θα συνεχιστεί κανονικά, ωσάν να μην συνέβη ποτέ τίποτε.
Χαίρετε.
Η φωτογραφία, από το σημερινό πρωτοσέλιδο της Καθημερινής.
ΥΓ. Με μελαγχολία, μερικά κείμενα περί πυρκαϊών εδώ, εδώ κι εδώ...
UPDATE: Αρχικώς νόμιζα πως επρόκειτο γι'αστείο, όμως τελικώς δεν είναι. Νέα (προφανώς εξοργισμένη) συγκέντρωση στο κέντρο της ΑΘήνας θα πραγματοποιηθεί την προσεχή Παρασκευή. Το αν θα γίνει κι αυτή με μαύρες μπλούζες ή αν θα είναι άλλαλη προφανώς θα το μάθουμε από τους ιθύνοντες. Το ενδιαφέρον είναι όμως, ποιοι είναι οι ιθύνοντες, διότι αν αυτά που διαβάζω αληθεύουν, αρχικώς παρουσιάστηκε ως έναν ακόμη ακτιβισμό των γνωστών και μη εξαιρετέων καναπεδικών ακριβιστών (ξέρετε τώρα, προπέρσυνες διαδηλώσεις, κλειστές τηλεοράσεις, κλειστά φώτα κλπ) δηλαδή του υποτιθέμενου (πλην παντελώς ανύπαρκτου) κινήματος των βλόγερς κλπ. Και τελικώς μας προέκυψε ΣΥΡΙΖΑ. Η γελοιότις σε όλο της το μεγαλείο. Αυτό πότε το αποφάσισαν τα παιδιά; Εν μέσω συνεδριακών διεργασιών; Ή αποτέλεσε συμπέρασμα από την σωρεία αναδασώσεων (που δεν) έχει πραγματοποιήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ως γνωστόν απλώς ειδικεύεται στις πορείες και τις διαδηλώσεις; Και εν τέλει, προς τι η... μυστικοπάθεια; Διότι αν το να ασχοληθείς με το περιβάλλον (έστω και με μια ακόμη αστειότατη διαδήλωση) αποτελεί δεν ντροπή ώστε να το κρύβεις, τότε διά της ατόπου απαγωγής καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται περί καπελώματος του στυλ "το κάνουν άλλοι. Αν πιάσει, βγαίνουμε εμείς ως διοργανωτές. Αν δεν πιάσει, δεν έπιασε ένεκα των άλλων". Αναρωτιέμαι ώρες, ώρες πόσες σφαλιάρες πρέπει να πέσουν σε κάποιους.
Επίσης, τελικώς πρόκειται περί κυβερνητικής οδηγία: μετά τον Στρατηγό Άνεμο έχουμε και τον Υποδιοικητή Πεύκο που ευθύνεται για τις καταστροφές. Ήτοι, αφού ευθύνεται ο Πεύκος, δεν ευθύνεται κανείς άλλος. Το να κάτσω εγώ να λέω μαλακίες είναι ανώδυνο. Το να τις λένε επίσημα χείλη, είναι τραγωδία.
Εξάλλου, ως νεοΈλλην κι εγώ, το μόνο πράγμα που έχω μάθει διαχρονικά να κάνω είναι ακριβώς αυτό: να εκφράζω τον αποτροπιασμό και την οδύνη μου, να επιρρίπτω εντόνως επικριτικά τις ευθύνες στους άλλοι κι εγώ να μην κάνω τίποτε, εξακολουθώντας να μασάω το κομματικό κουτόχορτο της παντελούς αδιαφορίας, του σταρχιδισμού, του ωχαδελφισμού, της απάθειας και που ανελλιπώς αναπαράγουν και προσφέρουν δωρεάν (μαζί με τα ντιβιντιά και τα ένθετα ανά περίπτωση) τα Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκτός από το φιλότιμο που δεν υπάρχει στις άλλες γλώσσες (ώς διατείνονται διάφοροι ΕΛ-ληναράδες) είναι και άλλες λέξεις αμιγώς ελληνικές...
Όποιος δε βαριέται, ας διαβάζει τούτο εδώ το σενδονάκι που προ διετίας είχα γράψει και ας μου απαντήσει στο εξής: αν σβήσουμε τα τοπωνύμια, και αντί για Ηλεία και Πάρνηθα γράψουμε Αττική, υπάρχει περίπτωση να καταλάβει κανείς πως πρόκειται για κείμενο παλαιοτέρων πυρκαϊών; Όχι βέβαια... Διότι δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτε από τότε, ή από παλαιότερα αν θέλετε. Παρακολουθώ τα ΜΜΕ αυτές τις μέρες με ενδιαφέρον, έντυπα και μη, και ξέρετε τι παρατηρώ; Ότι η εφήμερη και επιλεκτική ευαισθησία ορισμένων ξεκίνησε προ ολίγων εικοσιτετραώρων ακριβώς από εκεί που είχε σταματήσει προ διετίας. Στο ενδιάμεσο μας απασχολούσαν άλλα φλέγοντα θέματα, όπως το Βατοπέδι (που ξαφνικά θυμήθηκαν κάποιοι 4-5 χρόνια μετά), τη Ζήμενς (που αν και ο Γαλούπης του Φιλάθλου τα είχε γράψει πρώτος στην Ελλάδα δεν είχε ασχοληθεί ούτε ένας άνθρωπος. Ήταν προεκλογική περίοδος βλέπετε και υπήρχε ο ευσεβής πόθος κάποιων να βγει το ΠΑΣΟΚ), όπως η φθορά της κυβερνήσεως (δίχως αυτό να σημαίνει ότι είναι άμοιρη των ευθυνών της), όπως η οσιοποίηση του ΠΑΣΟΚ (το οποίο εξέρχεται από την κολυμβήθρα του Σιλωάμ καθαρό και αμόλυντο), με τον εμφύλιο που έχει ξεσπάσει στην αριστερά (που τελικώς εσαεί μια ζωή θα ψάχνει για συγκεκριμένη ταυτότητα κατά πως φαίνεται) και πάει λέγοντας. Θυμάται κανείς κάποιο εκτενές αρθρο για το περιβάλλον; Κάποιο δακρύβρεχτο πρωτοσέλιδο; Κάποια οργισμένη φωνή κι αντίδραση; Όχι βέβαια. Είχαμε (όλοι μας) σοβαρότερα πράγματα να μας απασχολούν. Απλά τώρα που έγινε η καταστροφή, ξαναβγήκαν τα σαλιγκάρια μετά τη βροχή στη φόρα και ισχυρίζονται ότι "τα είχαμε πει εγκαίρως εμείς". Εσυγκινήθην τα μάλα...
Δεν είναι μόνο η εκάστοτε κυβέρνηση ανίκανη, αγαπητή μου αναγνώστρια, αγαπητέ μου αναγνώστη. Είναι και η αντιπολίτευση στο σύνολό της. Προ πάντων όμως, ανίκανοι είναι αυτοί που κρίνουν όλους αυτούς, οι επί παντός επιστητού κατακριτές, οι όλα τα σφάζω όλα τα μαχαιρώνω, 4,99 ευρά το κελό. Νομίζω ότι δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι από περιβαλλοντολογικής απόψεως, οι δυο μεγαλύτερες πενιές που έχουν λάβει χώρα σε τούτον τον τόπο ήταν η υποτιθέμενη διαδήλωση εις το κέντρο της Αθήνας με τις μαύρες μπλούζες, ως σχολίασε καυστικότατα και ο αγαπητότατος polse, και τα μυθικά Καζανακοτούμπεια 2008 (τα οποία από πολλές απόψεις μόνο ανούσια δεν ήταν και των οποίων τα αποτελέσματα μπορείτε να βρείτε εδώ). Λύστε μου μιαν απορία από τις πολλες: πως είναι δυνατόν να έχουμε τριπλάσιους δημοσίους υπαλλήλους από αυτούς που αντέχουμε ως κράτος, αλλά από την Πυροσβεστική να λείπουν κοντά 3500 άτομα; Μα στην Ελλάδα όλα γίνονται. Είναι αυτό που λέγαμε προ δύο ετών, ότι ο Έλλην θέλει διαχρονικά να μπει στο δημόσιο το οποίο μια ζωή βρίζει, αλλά κάπου ασφαλώς. Όχι σε πυροσβεστικές και τέτοια πράγματα τα οποία είναι επικίνδυνα και μακρυά από 'μάς φτου-φτου-φτου.
Και βγαίνουν λοιπόν όλοι αυτοί οι εφήμεροι εθνοσωτήρες και κατηγορούν την κυβέρνηση για ανικανότητα στην κατάσβεση, όταν με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν η κατάσβεση ήταν απολύτως αδύνατη, υποννοώντας ταυτοχρόνως ότι με μια κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ θα είχαμε καεί λιγότερο. Βέβαια μην ξεχνάμε ότι κατ' άλλους σωτήρες, για την καταστροφή ευθύνεται ο δικομματισμός, το κέρδος κλπ. Γοητευμένος, γενικότερα και ειδικότερα. Και όπως όλα τα θαύματα, έτσι και αυτό θα διαρκέσει μόλις 3 μέρες. Η τέταρτη μέρα του θαύματος θα είναι μετά από ένα, δύο, τέσσερα χρόνια, όπου θα ξεθάψουν όοοοοοολοι αυτοί μηδενός εξαιρουμένου τα κυττάπια τους και θα λένε πάλι ζητωκραυγάζοντας "τα βλέπατε; Τα λέγαμε και τότε εμείς αλλά δεν μας άκουγε κανείς.... Φυσικά εξίσου γνωστή είναι και η λοιπή συνέχεια: το ΠΑΣΟΚ που πιθανώς να έχουμε σύντομα θα επιρρίπτει ευθύνες στη νουδού, η αριστερά θα βλέπει παντού τον δικομματισμό, το ΛΑΟΣ θα επιρρίπτει ευθύνες πέραν της κυβέρνησης και στους μετανάστες και πάει λέγοντας. Τίποτε δεν θα έχει αλλάξει, τίποτε δεν θα έχει βελτιωθεί. Ως προς την αντιμετώπισή μας εννοώ. Διότι επί της ουσίας θα έχουν αλλάξει τα πάντα, ως πικρά θα διαπιστώσουμε τα επόμενα χρόνια.
Ακούω σήμερα να θυμούνται κάποιοι τις διοξίνες που θα εισπέουμε (και συντόμως θα πίνουμε κιόλας, μιας και στην χώρα της μηδενικής πρόνοιας στα πάντα είναι μαθηματικά βέβαιο πως λίαν συντόμως θα δηλητιριαστεί το νερό της λήμνης του Μαραθώνα ως άμεσο επακόλουθο του δηλητηριασμού της ζωής μας και της φύσης). Δηλαδή όταν προ διετίας ο Γαλούπης τα έγραφε στον Φίλαθλο, ασχολήθηκε κανείς; Όχι. Άρα γιατί ν'ασχοληθεί κάποιος και τώρα; Δεν υπάρχει λόγος ρε παιδιά, μην λέμε ό,τι θέλουμε. Να θέσω ένα ερώτημα; Δεδομένου ότι το σημαντικό είναι πάντοτε η πρόληψη και όχι η καταστολή (άρα ας προσπεράσουμε το γεγονός ότι δεν υπήρχαν αντιπυρικές ζώνες) μπορεί να μου έξηγήσει ένας άνθρωπος τι διάολο προσπαθούσαν να κάνουν πολλοί και διάφοροι κόβοντας δέντρα κατά τη διάρκεια των πυρκαϊών; Παντελώς άχρηστη κίνηση, διότι με φωτιά σε εξέλιξη η αντιπυρική ζώνη δημιουργείται με ελεγχόμενη πυρκαϊά στο κοντινότερο δυνατό ασφαλές μέρος. Με λίγα λόγια βλέπεις τις καιρικές συνθήκες, ζυγίζεις τις δυνατότητές του και λες: πόσα έχει κάψει ανεξέλεγκτα έως τώρα; 30 χιλιάδες στρέμματα. Πολύ ωραία. Από μόνος μου θυσιάζω άλλα 20 χιλιάδες στρέμματα καίγοντας ελεγχόμενα τις τάδε περιοχές, με αποτέλεσμα μόλις φτάσει εκεί η φωτιά να σβήσει από μόνη της επειδή δεν θα έχει που να εξαπλωθεί... Ψιλά γράμματα όμως, και για τους λαμβάνοντες τις αποφάσεις και για τους "υψηλούς" επικριτές των.
Και τι δεν άκουσα αυτό το τριήμερο. Κυριολεκτικά φρικιαστικά πράγματα. Σε πολλές περιοχές η καταστροφή δεν αποφεύχθηκε επειδή οι λίγες δεξαμενές που υπήρχαν ήταν άδειες. Σωστόν. Αφού έχουμε κάνει την υπέρβαση να βάλουμε 10 (αντί για 500) δεξαμενές, τι να το κάνουμε το νερό κιόλας; Άχρηστο. Άκουγα για εθελοντές που προσπαθούσαν να μάθουν που να πάνε για να βοηθήσουν και δεν υπήρχε κανείς να τους ενημερώσει. Άκουγα να εφαρμόζεται το σχέδιο Ξενοκράτης αλλά στα διόδια να ζητάνε χρήματα μέχρι και από πυροσβεστικό όχημα που ερχόταν να συνδράμει από άλλη περιοχή (αποδεικνύωντας ότι τελικώς δεν ήταν Ξενοκράτης το σχέδιο, αλλά Πεοκράτης. Μην πω Πεοπαίκτης δηλαδή...). Και μιας και ανέφερα τον πεοκράτη, δεν ξέρω αν ακούσατε το άλλο το εκπληκτικό: συνελήφθη ο Ρώσος πιλότος του κυπριακής βοηθείας ελικοπτέρου επειδή όταν είχε ξανάρθει πριν 2 χρόνια του είχε βγει ειδική άδεια τριών ημερών και τελικώς έκατσε τέσσερεις (πιθανολογώ ότι είχε ξανάρθει για τις φωτιές) με αποτέλεσμα να του επιβληθεί πρόστιμο 600 ευρώ για μια μέρα παράνομη εργασία στην χώρα, πρόστιμο που φυσικά δεν πλήρωσε ποτέ (και γιατί να το είχε κάνει;). Άκουγα να παρακαλάνε ιδιώτες με υδροφόρες να τους βρουν νερό έστω κι από πισίνες και να μην τηλεφωνεί κανείς (διότι βλέπετε, είναι προτιμότερη η ελπίδα να σταματήσει η φωτιά έξω από το σπίτι μας παρά να σταματήσει οργανωμένα μερικά χιλιόμετρα μακρυά). Μάλιστα, οι φωτιές έφεραν και κάτι καλό: μάθαμε πολεοδομική γεωγραφία. Πχ, από ένα σημείο κι έπειτα αρχίσαμε να ακούμε για οικισμούς δημοσιογράφων, δικαστικών, του τάδε οικονομικού συνεταιρισμού κλπ. Προφανώς έτσι εξηγούνται οι απόπειρες διασκέδασης κάποιων εντυπώσεων μετέπειτα, ότι οι περιοχές αυτές είχαν κανονικά οικόπεδα, με ριμοτομία κλπ, υποννοώντας ότι αφού υπήρχε ριμοτομία όλα είναι νόμιμα. Άρα το ηθικόν δίδαγμα είναι ότι ουδεμία περιοχή είναι καταπατημένη. Σημαντική υποσημείωση: ο νόμος περί δασών έχει τέτοιες χαζομάρες μέσα, που ακόμη κι αν έχεις μεγάλους θάμνους στο οικόπεδό σου θεωρείται δασική έκταση και δεν μπορείς να κτίσεις, αλλά κατά τα λοιπά οι βίλες που βλέπαμε μέσα σε παρθένα δάση είναι προϊόντα ριμοτομίας. Λαμπρά... Διαπίστωσα και άλλα ενδιαφέροντα όμως, ένα εκ των οποίων ήταν και η ανησυχητική υπερβολή σε βαθμό διαστρεβλώσεως της αλήθειας. Έπαιρναν τηλέφωνα στο ραδιόφωνο και προφανώς και κανάλια και έλεγαν ότι οι φλόγες έχουν μπει στον τάδε οικισμό, στο δείνα χωριό κλπ και τα καίει όλα. Και τελικώς το όλα ήταν 150 περίπου σπίτια καμμένα, όπερ μεθερμηνευόμενον είτε ότι η καταπάτηση των δασών είναι απποκύημα της φαντασίας μας, μιας και 3 σπίτια μας κάνουν έναν οικισμό, είτε (το πραγματικότερον) έπαιρναν κάτοικοι και παραποιούσαν ένεκα του πανικού τους την αλήθεια δημιουργώντας ένα επικοινωνιακό χάος ως προς τις πραγματικές διαστάσεις και γαμώντας οπισθίως τις προτεραιότητες κατάσβεσης. Και λυπάμαι που το λέω, αλλά χεσμένο τον έχω τον πανικό (που εδώ που τα λέμε για τις περισσότερες περιοχές ισχύει το "ας μην έχτιζαν εκεί") όταν έχουμε να κάνουμε με πιθανή μουνοπανιά, στην οποίαν προσωπικά δεν δίνω κανένα ελαφρυντικό. Άκουγα πολύ κόσμο να μιλάει στο ραδιόφωνο και να κλαίει λέγοντας "καίγονται σπίτια" ή ακόμη χειρότερα "καίγεται το σπίτι μου". Δεν άκουσα όμως έναν να κλαίει λέγοντας "καίγεται το δάσος". Όλοι θυμήθηκαν τα κλάμματα μόλις η φωτιά κτύπησε τη δική τους πόρτα. Μήτε φυσικά άκουσα κανάν να σκέφτεται πόσα ζώα, οικόσιτα και μη, μπορεί να κάηκαν ζωντανά ή έχασαν την δική τους "περιουσία".
Βγήκε ο Σουφλιάς και είπε αυστηρά ότι ο Νόμος είναι σαφής και οι δασικές παριοχές που κάηκαν θα ξαναγίνουν δάση. Μα ήμασταν σίγουροι εκ των προτέρων πως θα γίνει έτσι. Πάντοτε γίνεται έτσι, έτσι δεν είναι (το έχει πει προ διετίας και ο Καραμανλής φυσικά); Μετά τις διαβεβαιώσεις Σουφλιά μπορούμε να χτίσουμε ήσυχοι πλέον. Ο δε υπεύθυνος υφυπουργός Μαρκογιαννάκης που τον Ιούνιο έλεγε ότι "δεν είχε έτοιμα τα μέσα πυρόσβεσης επειδή μέχρι χθες έβρεχε" (και προφανώς υποννοώντας ότι όταν δεν θα βρέχει θα είμαστε έτοιμοι), που σε γνωστό πρωϊνάδικο είχε "συλληφθεί" (από Ελληνοφρένεια μεριά) να λέει σε δημοσιογράφο στην ερώτηση πόσα αεροπλάνα έχουμε "όσα θέλω", ο άνθρωπος που αν και το έπαιζε βαρύ πεπόνι στον Παυλόπουλο για το ποιος θα έχει τον έλεγχο των σωμάτων ασφαλείας κλπ, πήγε με μόλις 19 ώρες καθυστέρηση στους τόπους της καταστροφής (8 ξεκίνησαν οι φωτιές και ο ΣΚΑΪ μετέδωσε ότι ο κύριος Μαρκογιαννάκης μετέβη στις φωτιές στις 3 το μεσημέρι της επομένης). Παρεμπιπτόντως, ακόμη δεν έχω ακούσει δήλωση του αγαπημένου μου κυρίου Δένδια σχετικά με τις ποινές για εμπρησμό, καθώς εξόσων ενθυμούμαι στο παρελθόν έχουν συλληφθεί διάφοροι των οποίων η... τύχη αγνοείται. Εντωμεταξύ κάπου πήρε τ'αφτί μου (και δεν θυμάμαι κι από ποιον) το εξής σωστό ερώτημα: εκείνη η περιβόητη αγροφυλακή που είχε επανιδρύσει ο Βύρων μετά τελετών και μεγαλόπνοων σχεδίων, που ήταν; Εκτός αν ήταν και δεν την άκουσα εγώ δηλαδή... Άκουγα χθες τον ανταποκριτή του BBC στην Αθήνα να λέει ότι πάντα ένοιωθε τύψεις που νοίκιαζε σπίτι στο Ντράφι το οποίο χτίστηκε πριν 10 χρόνια (προφανώς σε ριμοτομημένο μέρος) σε μέρος όπου προηγουμένως υπήρχε δάσος, αλλά τουλάχιστον πλέον οι τύψεις έφυγαν αφού τα πήραν όλα οι φλόγες.
Μην γελιώμαστε λοιπόν. Δεν πρόκειται να γίνουν αντιπυρικές ζώνες. Δεν υπάρχει λόγος να γίνουν. Πως θα χτίσουμε αν γίνουν; Ας είμαστε ρεαλιστές. Ούτε θα φτιαχτεί δίκτυο αντιπυρικής προστασίας με κρουνούς και δεξαμενές, ούτε θα ξεκινήσουμε τώρα να κάνουμε αποψιλώσεις στα σπίτια μας, ούτε θα αλλάξει το ηλίθιο νομικό πλαίσιο (το οποίο προφανώς και αποτελεί τροχοπέδη συνεργασίας, μιας και μεταξύ άλλων έχουμε ακούσει Δασαρχεία να μην επιτρέπουν συναφείς εργασίες κλπ, λες και υπάρχει δασάρχης που δεν θέλει να κάνει άλλος φορές τη δική του δουλειά), ούτε θα σταματήσει η οικοπεδοποίηση, ούτε θα είναι η τελευταία πυρκαϊά που θα μπεί είτε στην Αττική είτε αλλού, ούτε θα σταματήσουν οι παράνομες χωματερές, ούτε θα σταματήσουν τα φαινόμενα εμπρησμών. Διότι ως έχω ξαναπεί πολλάκις στο παρελθόν, το νεοΕλλαδιστάν είναι έθνος ασοβάρων πολιτών γι'αυτό και εξειδικεύεται σε ασόβαρους και ανίκανους πολιτικούς (κυβερνητικούς και μη). Και έτσι θα παραμείνει εις τον αιώνα τον άπαντα.
Όσον αφορά ημάς, τώρα, τους διαχρονικά ασόβαρους νεοΈλληνες πολίτες, μπορούμε να συνεχίσουμε να εθελοτυφλούμε στην κακομοιριά μας και να την προσπερνούμε επιρρίπτωντας τις ευθύνες πάντα στους άλλοι, διαιωνίζοντας τον ωχαδελφισμό μας. Τουλάχιστον ας θρηνήσουμε για πρώτη φορά στη ζωή μας ειλικρινώς για τα πανέμορφα αττικά βουνά που λογικά τα λέγαν Υμηττό, Πάρνηθα, Πεντέλη και μόλις τελείωσαν οριστικά και αμετάκλητα, με συνέπειες που θα λουστούμε στο άμεσο και μη, μέλλον.
Μας κατηγορούν οι Γάλλοι ότι δεν βάλαμε μυαλό μετά τις φωτιές του 2007. Μα πόσο στον κόσμο τους είναι οι άνθρωποι πια; Αφού ειπώθηκε με σαφήνεια: αυτήν την φορά δεν είχαμε νεκρούς, άρα είμαστε μια χαρά! Μάλιστα είναι μαθηματικά βέβαιο ότι προσεχώς θα ξεκινήσει η φαγωμάρα για το αν τα καμμένα στρέμματα είναι 212.000 ως λένε κάποιοι ή 150.000 ως λένε οι υπόλοιποι. Επίσης, σίγουρα θα παρακολουθήσουμε σφαγές και μάχες για το κατά πόσον απτράπη η ολοκληρωτική καταστροφή ή όχι. Και φυσικά θα αποδειχθεί πως οι φωτιές αυτές (που ακόμη δεν έχουν σβήσει πλήρως όλες) θα αποτελέσουν ένα θεσπέσιο μέσον πολιτικής αντιπαράθεσης, το οποιο ο Βύρων (που προανέφερα πιο πάνω) θα κοιτάζει με φανερή απογοήτευση, αφού αυτό για τον οποίον τον κατηγορούσαν όλοι προ διετίας (τον στρατηγό Άνεμο εννοώ) το τελευταίο τετραήμερο το χρησιμοποιούσαν άπαντες -μηδενός εξαιρουμένου- στα λόγια τους.
Και η ζωή θα συνεχιστεί κανονικά, ωσάν να μην συνέβη ποτέ τίποτε.
Χαίρετε.
Η φωτογραφία, από το σημερινό πρωτοσέλιδο της Καθημερινής.
ΥΓ. Με μελαγχολία, μερικά κείμενα περί πυρκαϊών εδώ, εδώ κι εδώ...
UPDATE: Αρχικώς νόμιζα πως επρόκειτο γι'αστείο, όμως τελικώς δεν είναι. Νέα (προφανώς εξοργισμένη) συγκέντρωση στο κέντρο της ΑΘήνας θα πραγματοποιηθεί την προσεχή Παρασκευή. Το αν θα γίνει κι αυτή με μαύρες μπλούζες ή αν θα είναι άλλαλη προφανώς θα το μάθουμε από τους ιθύνοντες. Το ενδιαφέρον είναι όμως, ποιοι είναι οι ιθύνοντες, διότι αν αυτά που διαβάζω αληθεύουν, αρχικώς παρουσιάστηκε ως έναν ακόμη ακτιβισμό των γνωστών και μη εξαιρετέων καναπεδικών ακριβιστών (ξέρετε τώρα, προπέρσυνες διαδηλώσεις, κλειστές τηλεοράσεις, κλειστά φώτα κλπ) δηλαδή του υποτιθέμενου (πλην παντελώς ανύπαρκτου) κινήματος των βλόγερς κλπ. Και τελικώς μας προέκυψε ΣΥΡΙΖΑ. Η γελοιότις σε όλο της το μεγαλείο. Αυτό πότε το αποφάσισαν τα παιδιά; Εν μέσω συνεδριακών διεργασιών; Ή αποτέλεσε συμπέρασμα από την σωρεία αναδασώσεων (που δεν) έχει πραγματοποιήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ως γνωστόν απλώς ειδικεύεται στις πορείες και τις διαδηλώσεις; Και εν τέλει, προς τι η... μυστικοπάθεια; Διότι αν το να ασχοληθείς με το περιβάλλον (έστω και με μια ακόμη αστειότατη διαδήλωση) αποτελεί δεν ντροπή ώστε να το κρύβεις, τότε διά της ατόπου απαγωγής καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται περί καπελώματος του στυλ "το κάνουν άλλοι. Αν πιάσει, βγαίνουμε εμείς ως διοργανωτές. Αν δεν πιάσει, δεν έπιασε ένεκα των άλλων". Αναρωτιέμαι ώρες, ώρες πόσες σφαλιάρες πρέπει να πέσουν σε κάποιους.
Επίσης, τελικώς πρόκειται περί κυβερνητικής οδηγία: μετά τον Στρατηγό Άνεμο έχουμε και τον Υποδιοικητή Πεύκο που ευθύνεται για τις καταστροφές. Ήτοι, αφού ευθύνεται ο Πεύκος, δεν ευθύνεται κανείς άλλος. Το να κάτσω εγώ να λέω μαλακίες είναι ανώδυνο. Το να τις λένε επίσημα χείλη, είναι τραγωδία.