Warlord, 28-04-2013

Να ξεκαθαρίσουμε κάτι: αν κάποιος θέλει να διαβάσει αντικειμενική κριτική, να φύγει, να πάει αλλού. Για να μην έχουμε παρεξηγήσεις δηλαδή.

Θα ξεκινήσω με μια άκρως απαραίτητη αναδρομή στα μυθικά 80s διότι μόνο έτσι μπορεί να γίνει αντιληπτή η αξία αυτής της συναυλίας. Τότε σε εποχές που ίντερνετ δεν υπήρχε και το tape trading ήταν διαδεδομένο όσο δεν πήγαινε (αρκεί να έβρισκες κάποιον που και να είχε υλικό αλλά και να μπορούσε να σου γράφει καμιά κασσέτα) το να έβρισκες κάτι που θεωρείτο μυθικό, ισοδυναμούσε με πολλαπλούς οργασμούς, μην πω και παραπάνω. Και οι Warlord ήταν ένα από τα πιο μυθικά ονόματα στον χώρο του παγκοσμίου μέταλ. Με ουσιαστικά μιάμιση κυκλοφορία όλη κι όλη όπου το ένα τραγούδι ήταν καλύτερο από τ'άλλο αλλά και με την παρουσία ενός ελληνοαμερικάνου (που ήταν και ο ιθύνων νους-ιδρυτής της μπάντας) δεν ήθελε και πολύ να δημιουργηθεί ολόκληρος μύθος γύρω από το όνομά τους. Αν αναλογιστούμε τώρα και το ότι οι κυκλοφορίες τους ήταν αρκετά σπάνιες (ακόμη και η συλλογή Thy Kingdom Come) και κατ' επέκταση πανάκριβες, ο μύθος γινόταν ακόμη μεγαλύτερος.
Η πρώτη μου επαφή με τους Warlord ήταν ραδιοφωνική, με το τραγούδι Mrs Victoria που παρέμεινε διαχρονικά και το αγαπημένο μου. Μιλάμε ότι είχα πάθει σοκ στο άκουσμα. Η ήττα που'χα φάει ήταν απίστευτη, απερίγραπτη. Το μοναδικό που είχα καταφέρει να συγκεντρώσω εκείνα τα χρόνια από Warlord ήταν 2-3 τραγούδια ακόμα, πάντα από ραδιόφωνο, και πιο συγκεκριμένα τα Lost and Lonely Days, Penny for a Poor Man και Deliver Us. Που να βρεις κάτι παραπάνω;
Κάποια στιγμή γνώρισα ένα τυπάκι που αναμφίβολα πρασούλιζε και που γενικά είχε πολύ υλικό (σπάνιο κιόλας) που όμως δεν γουστάριζε να γράφει σε κανέναν (ναι, είχαμε και τέτοια τότε). Ήταν ο μόνος άνθρωπος που είχα γνωρίσει και που είχε Warlord. Δεν θυμάμαι να σας πω πόσες εργατοώρες είχα φάει στο τηλέφωνο να τον χιλιοπαρακαλάω να μου γράψει μια κασσέτα, όπου τελικώς μου πήρε μήνες να τον ψήσω (και όταν λέω ψήσω, εννοώ ότι του είχα δώσει και ένα χιλιαρικάκι μιας και το παιδί ήταν "ιδεολόγος". Και η αλήθεια ήταν ότι με ένα χιλιαρικάκι μαλάκωνε καλύτερα το παξιμάδι που'χε στον εγκέφαλο. Σημειωτέον ότι ο τύπος ήθελε τρία χιλιάρικα αρχικά, όσα δηλαδή έκανε και μια αυθεντική κασσέτα, όπου θυμάμαι πως του είχα εξηγήσει ότι ο αριθμός τρία συντάσσεται με άλλα πράγματα και πιο συγκεκριμένα με παπάρια. Κάπου εκεί -κι ενώ κρατιόμουν να μην του εξηγήσω διάφορα πράγματα για δραστηριότητες της μητέρα του- κατέβασε και την τιμή).
Πράγματι, κανάν μήνα μετά μου ήρθε ταχυδρομικώς μια κασσέτα στο σπίτι (αυτό ήταν δική μου απαίτηση, παρόλο που μέναμε σχετικά κοντά. Προτίμησα όμως το ταχυδρομείο για να μην του πήδαγα το σπίτι μαζί με τα μούτρα, μιας και ήμουν νευρικός από τότε, βλέπετε...). Δεν το συζητάω ότι έτρεμα καθώς άνοιγα τον φάκελο. Πλέον είχα Warlord στα χέρια μου, έστω και αντεγραμμένους. Επρόκειτο περί μυσταγωγίας, αναμφίβολα, διότι (μεταξύ άλλων) θα είχα τη δυνατότητα για πρώτη φορά να ακούσω όχι απλώς όλα τα τραγούδια τους αλλά και δίχως φωνητικές διακοπές ή παράσιτα! Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ εκείνο το ανεπανάληπτο συναίσθημα ευδαιμονίας και ικανοποίησης με το οποίο κοιμόμουν όλα τα βράδια των ημερών στις οποίες είχα πάρει στα χέρια μου κάτι πραγματικά πολυπόθητο. Ένα συναίσθημα που δυστυχώς οι σημερινοί πιτσιρικάδες δεν έχουν βιώσει ποτέ και δεν πρόκειται να βιώσουν κιόλας, μιας και δεν ξέρουν την διαδικασία του τελετουργικού. Αλλά μην ξεφεύγουμε.

Φυσικά κάποια χρόνια μετά όπου αφενός ήμουν εργαζόμενο παιδί τουτέστιν δεν βασιζόμουν στο χαρτζιλίκι, οι Warlord είχαν γίνει πολύ πιο εύκολοι στο να τους βρεις (και λόγω των επανακυκλοφοριών αλλά και επειδή μου είχε φύγει -ευτυχώς νωρίς- η ηλίθια αρρώστια του αυθεντικού τυπώματος δηλαδή κόπιας πρώτης κυκλοφορίας, που ήταν πάντοτε πανάκριβες) αλλά σε τίποτε δεν είχαν χάσει από την αυθεντική τους αρχική μαγεία. Διότι ήταν οι Warlord. Έτσι απλά. Θυμάμαι είχα αγοράσει μέχρι και ένα best of που είχε τα ίδια τραγούδια με το Thy Kingdom Come αλλά σε άλλη σειρά, μόνο και μόνο επειδή ήταν των Warlord. Όπου για την συγκεκριμένη κυκλοφορία σχετικά πρόσφατα είδα και κάτι εξαιρετικά κωμικό στο προφίλ του Tsamis στο φέηστσιμβούκιον και που ατυχώς δεν είχα την έμπνευση να κάνω το σχετικό printscreen: τον είχε ρωτήσει ένας (εμφανώς) λαχανοντολμάς αν η συγκεκριμένη κυκλοφορία είναι σπάνια, και έλαβε την πληρωμένη απάντηση "I don't know, I don't have it". Μιλάμε ότι είχα λιώσει στο γέλιο. Τι σημασία έχει αν είναι σπάνιο ρε λαχανοντολμά άπαξ και ήθελες να το έχεις; Δηλαδή αυτό είναι το κριτήριό σου; Τέλος πάντων, το ανέφερα αυτό για να καταδείξω πόσο εύκολο είναι κάποιος να φτάσει έως και το επίπεδο της φαρσοκωμωδίας μόνο και μόνο επειδή γουστάρει κάτι και μάλιστα, να μην καταλαβαίνει καν ότι γίνεται και ρόμπα!

Πριν αρκετούς μήνες διάβαζα (πάλι στο φεηστσιμβούκιον) από τον Μανώλη ότι αν όλα πάνε καλά σε λίγο καιρό θα είναι σε θέση να ανακοινώσει μερικά πολύ ευχάριστα νέα, όπου από τα συμφραζόμενα της όλης στιχομυθίας είχα καταλάβει περί τίνος επρόκειτο, και όντως απεδείχθη ότι δεν είχα πέσει έξω. Θα βλέπαμε τους Warlord... Δεν θα ξεχάσω το ρίγος που με διαπέρασε και μόνο στην σκέψη. Όλο αυτό το διάστημα -που δεν έχω περάσει και λίγα, αν αναλογιστεί κανείς ότι έχω κι έναν μπόμπιρα ελαχίστων μηνών να με κάνει χαζό σε καθημερινή βάση- σκεφτόμουν ότι θα δούμε τους Warlord (που πλέον είχα ανακοινωθεί διά στόματος Tsamis και επισήμως). Οι μέρες πλησίαζαν και η προσμονή γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη, μεταξύ άλλων και επειδή φέτος έχασα για πρώτη φορά το UTH, κάτι το οποίο μου κόστισε αρκετά. Ευτυχώς η αρχική ψυχρολουσία όταν ανακοινώθηκε ότι η πρώτη μέρα έγινε sold out (κι εγώ με τον Mad Putcher δεν είχαμε πάρει τα εισιτήριά μας), ξεπεράστηκε γρήγορα. Σύντομα ανακοινώθηκε και η δεύτερη μέρα όπου για να μην έχουμε τίποτε ιστορίες σπεύσαμε να τα προμηθευτούμε. Και επιτέλους η μεγάλη μέρα έφτασε.

Ήδη υπήρχαν αρκετές πληροφορίες για το πως έπαιξαν στο ΚΙΤ, στην Θεσσαλονίκη αλλά και την πρώτη μέρα στην Αθήνα. Αλλά πολύ αμφιβάλλω αν υπήρχε κανείς που να έδωσε βάση σε αυτές. Έτσι κι ενώ το τζην μπουφάν των συναυλιών είχε σχεδόν σκουριάσει από την αχρηστία, τραβήξαμε με τον mad Putcher (παλαιόθεν κολλητό και εκ των κουμπάρων πλέον) προς το Γκαγκάριν για τη μεγάλη εμφάνιση. Μια συναυλία που μεταξύ άλλων πραγματοποιούσε και ένα τεράστιο παιδικό όνειρο, από αυτά που δεν πίστευα ποτέ ότι θα πραγματοποιηθούν: θα βλέπαμε τους Warlord! Η μέρα όντως είχε έρθει...

Εννοείται ότι χάρηκα πολύ που είδα μετά από πάρα πολύ καιρό κάμποσα φιλαράκια της οικογενείας, άσε που κι αυτό το ασύλληπτο παλικάρι της γκρουπάρας με την ανάποδη flying V ούτως ειπείν ο Νικόλας των Convixion με τους οποίους έχω ανίατη ασθένεια με θυμήθηκε και μου έφερε το απαιτούμενο ραφτό για το μπουφάν μου! Όου γιέα! \m/

Μην ξεφεύγω όμως!

Πρώτοι βγήκαν οι Wardance, ένα συγκρότημα που εδώ και καιρό αποτελεί σταθερή αξία στην εξαιρετικότατη σκηνή της χώρας. Η εμφάνισή τους ήταν κλασικά πολύ καλή, μόνο που θα ήθελα να κυκλοφορήσουν και κάτι ακόμα υπό την έννοια της εξελίξεως. Ας είναι και ντεμάκι ρε αδελφέ. Δηλαδή -αν και ως γνωστόν δεν είμαι Manowarάς, κάθε άλλο θα έλεγα- ενώ τους γουστάρω αρκετά, θέλω να δω και κάτι παραπάνω, να προχωράνε. Σε γενικές γραμμές πάντως μου άρεσαν και νομίζω ότι έχουν τα φόντα για κάτι καλύτερο.

Στην συνέχεια είχαμε τους Dexter Ward οι οποίοι έχουν εξελιχθεί σε τεράστια αξία της εγχώριας σκηνής (και ίσως όχι μόνο αυτής). Εξαιρετικές αποδόσεις των κομματιών τους, όπου μας (με) εκτέλεσαν με το Powerslave το οποίο διασκεύασαν κα-τα-πλη-κτι-κά. Δε νομίζω ότι υπάρχει λόγος να κάνω κάποια περαιτέρω κριτική στην εμφάνισή τους. Γενικά τους γουστάρω πάρα πολύ τους DW και θεωρώ ότι είναι από τα δυνατά χαρτιά της σκηνής.

Πλέον η ώρα πέρναγε και η ανυπομονησία γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη. Και μόνο που έβλεπες τα W στην σκηνή σε έπιανε ρίγος και εναλλασσόταν με συγκίνηση. Ειλικρινά υπήρχαν στιγμές που σκεφτόμουν ότι και μόνο που βλέπω τα W στα 3 μέτρα, δεν με νοιάζει και να μην παίξουν. Ήταν σα να είχε γίνει ήδη η συναυλία από μιαν άποψη.

Και ο χρόνος κύλαγε αργά... πολύ αργά... μέχρι που κάποια στιγμή τα φώτα έσβησαν και οι προβολείς άρχισαν τα παιχνίδια τους υπό τον ήχο της εισαγωγής. Αμυδρά φαινόταν ο Zonder που έπαιρνε θέση πίσω από το σετ των ντραμς του. Από κάτω... ειλικρινά δεν θυμάμαι τι ακριβώς γινόταν διότι είχα ζαλιστεί από την υπερένταση. Μπορεί να υπήρχε ησυχία, μπορεί να φωνάζαμε, μπορεί να χειροκροτούσαμε, ούτε που θυμάμαι. Δεν έχει και σημασία βέβαια, ήμουν προσηλωμένος στην σκηνή. Και ξαφνικά με τα φώτα να ανοίγουν, αρχίζουν οι πρώτες νότες του Deliver Us και από κάτω τις τραγουδάγαμε όλοι. Θα ομολογήσω ότι δεν άντεξα πολύ, κάπου στα μέσα του τραγουδιού με είχαν πάρει τα ζουμιά. Είχα ανατριχιάσει. Η συναυλία μόλις είχε ξεκινήσει κι εγώ ήδη ένοιωθα έτοιμος να καταρρεύσω από την συγκίνηση: όχι, δεν ήταν όνειρο. Έβλεπα τους Warlord.

Τι να πεις για τα τραγούδια; Νομίζω ότι πραγματικά τα έπαιξαν όλα και μάλιστα τα χώρισαν στα δύο ώστε να υπάρχει και ένας εμφανής χρονικός διαχωρισμός. Από τα παλιά -τα μυθικά- δεν άφησαν κάποιο απ'έξω: Deliver Us From Evil, Black Mass, Penny for a Poor Man, Winter Tears, Lost and Lonely Days, Aliens, Mrs Victoria, Child of the Damned, Soliloquay και φυσικά Lucifer's Hammer το οποίο είχαν κρατήσει για enchore. Από την "νεότερη" περίοδό τους αλλά και των Lordian Guard (προσοχή στα εισαγωγικά διότι εμπλέκονται demo μέσα) έπαιξαν τα City Walls of Troy, Kill Zone, Father, Glory, War in Heaven και φυσικά το ασύλληπτο Winds of Thor στο οποίο έγινε το έλα να δεις, ενώ στο enchore έπαιξαν και το Achilles Revenge (ελπίζω να μην ξέχασα κανένα).

Η εμπειρία ήταν ασύλληπτη. Η εμφάνιση κυριολεκτικώς απερίγραπτη. Θα ξεκινήσω από τον Tsamis/Destroyer, για τον οποίον γνωρίζαμε ότι έρχεται με πάρα πολλά προβλήματα, και εσωτερικά λόγω της γυναίκας του και σωματικά λόγω της ασθενείας του. Γνωρίζαμε επίσης ότι για να δώσει αυτές τις συναυλίες εξασφάλισε πολλά ΟΚ από γιατρούς. Συνεπώς και μόνο το γεγονός ότι έβγαλε 4 απαιτητικές συναυλίες μέσα σε λίγες μέρες, εκ των οποίων οι δύο κολλητές, είναι μάλλον αξιοζήλευτο εκτός από αξιέπαινο. Το γεγονός, λοιπόν, ότι η απόδοση του Tsamis ήταν λίαν επιεικώς συγκλονιστική και αψεγάδιαστη γιγαντώνεται αναλογιζόμενοι και τις συνθήκες.

Zonder/Thunder Child για την συνέχεια. Πόσες φορές σταμάτησα να τον χαζέψω. Ο άνθρωπος έκανε

απίστευτα πράγματα πίσω από τα ντραμς του. Για κάτι τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να υπάρχουν γιατροί των ντραμς, δεν γίνεται διαφορετικά. Απευθείας για εντατική, άνευ κουβέντας. Τα έσπασε κυριολεκτικώς. Κάθε τρεις και λίγο τον έβλεπα να τα διαλύει όλα με το καταπληκτικό του (σχεδόν τζαζίστικο θα έλεγα) στυλ. Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψεις αυτόν τον τεράστιο ντράμερ.

Πάμε στον Bynoe, για τον οποίον είχε γίνει και μεγάλο debate στις πρασουλοσελίδες από τους πρασουλεγκεφάλους (διότι όλα αυτά είναι αποτελέσματα της των τεκταινομένων της αρχισυνταξίας του εν λόγω την δεκαετία του 80, τα αποτελέσματα της οποίας υπάρχουν ακόμη και σήμερα και γι'αυτό τους βάζω όλους στο ίδιο καζάνι με δαύτον αλλά ας μην ασχοληθούμε περαιτέρω αυτήν την στιγμή). Δεν θα ξεχάσω, ας πούμε, το ασυλλήπτου μουσικότητος σχόλιον κάποιου που είχα διαβάσει προ συναυλίας, "αν ο αράπης μπορεί να παίζει μουσική" (για να ακολουθήσει απάντηση-ανάλυση από κάποιον άλλον ότι ο Tsamis δεν εξέφρασε προτίμηση για τους μαύρους αλλά ως καλό χριστιανός αγαπάει τον πλησίον του, άρα η επιλογή δεν συμπεριλαμβάνει και το χρώμα. Μιλάμε να ξερνάς και προσπαθείς να ξαναξεράσεις στα καπάκια). Διότι βλέπετε, ο αράπης είναι κάτι το κατώτερο, άσχετα αν οι ρυθμοί των των ντραμς πάνω στους οποίους σχεδόν βασίζεται η μέταλ ουσιαστικά προκύπτει από αφρικα νικούς ρυθμούς, αυτό είναι ενοχλητικό και το προσπερνάμε και επανερχόμαστε στο ότι ο αράπης δεν είναι δυνατόν να μπορεί να παίζει την μουσική για λευκούς κλπ, κλπ. Ολόκληρη στιχομυθία είχε στηθεί αναφορικά με το γιατί ο Tsamis επέλεξε έναν μαύρο για τους Warlord. Μιλάμε ότι η γελοιότητα ίσως ποτέ άλλοτε να μην είχε ξανασυνδυαστεί τόσο πολύ με την ηλιθιότητα (με μοναδική εξαίρεση ίσως όλες τις ελληνικές εκλογές). Πιστεύω ακράδαντα ότι οι περισσότεροι εκ των επικριτών του θα ήθελαν πολύ να του ρουφήξουν το ροπαλάκι μετά την συναυλία, μιας και το παλικάρι έπαιξε τα άπαιχτα. Τρομερός μπασίστας, καταπληκτική φιγούρα-φυσιογνωμία, μεγαλειώδης απόδοση.

Viani για την συνέχεια. Ούτε που θυμόμουν καν ποιος είναι όταν άκουσα το όνομα και ούτε που κάθησα να το ψάξω για να είμαι ειλικρινής. Εξάλλου εδώ θα βλέπαμε ολόκληρους Warlord κι εγώ θα ασχολιόμουν με τον δεύτερο συναυλιακό κιθαρίστα; Όταν όμως τον είδα πως απέδωσε επί σκηνής, ειλικρινά γοητεύθηκα. Άψογα διαβασμένος, εμφανώς τρακαρισμένος βέβαια όλη την ώρα, έπαιξε άριστα τα πάντα. Και τις δισολίες έβγαλε άψογα και γενικότερα η εμφάνισή του έδωσε μια πάρα πολύ ωραία χροιά στον ούτως ή άλλως εξαιρετικό ήχο των Warlord.

Ο κημπορντίστας του οποίου το όνομα για να είμαι ειλικρινής δυστυχώς δεν συγκράτησα αλλά μου φάνηκε Έλληνας-Έλληνας έκανε και αυτός αυτά που έπρεπε. Δεν στάθηκε απλώς στο ύψος των περιστάσεων αλλά προσέδωσε τον ήχο που χρειαζόταν με το ύφος που απαιτούσαν οι περιστάσεις, όπως για παράδειγμα στο αγαπημένο μου κομμάτι, το Mrs Victoria του οποίου η εισαγωγή από πλήκτρα δημιουργεί το σχεδόν εφιαλτικό συναίσθημα του ονείρου της γριάς μάγισσας ώστε αυτή να εξιστορήσει στον εγγονό της αυτά που έπρεπε να κάνει. Άριστη επιλογή και αυτός.

Και για το τέλος άφησα τον Lavery για τον οποίον είχα ακούσει σχόλια διιστάμενα. Κάποιοι έλεγαν ότι ο τύπος ήταν πολύ καλός, κάποιοι άλλοι ότι ήταν κακή επιλογή. Το αποτέλεσμα ήταν να μην λάβω κανένα σχόλιο υπόψιν και πολύ καλώς έκανα διότι ο τύπος μας πήδηξε πατόκορφα. Τρομερός. Απίστευτη εμφάνιση, σκέτη πώρωση. Με φωνή παρέπεμπε απευθείας στις παλιές καλές μέρες των Warlord, με πολύ καλές δυνατότητες και με ένα feeling που έδενε άριστα με τις συνθέσεις, ήταν κυριολεκτικώς αυτό που έπρεπε. Ως εκ τούτου μάλλον θα χαρακτήριζα ως γκέλα την μη επιλογή του από τον Tsamis για να είναι αυτός ο τραγουδιστής του cd που νομίζω ότι θα κόλλαγε πολύ καλύτερα και όχι την επιλογή του για τις συναυλίες.

Δεν το έγραψα παραπάνω αλλά το άφησα να εννοηθεί: ο λόγος που η κριτική αυτή δεν είναι αντικειμενική είναι ακριβώς όλα αυτά που έγραψα με το ύφος που τα έγραψα: ναι, ήμουν προκατειλημμένος υπέρ των Warlord διότι πολύ απλά ήταν οι Warlord. Και χάλια να έπαιζαν, εγώ πάλι θα τους εκθείαζα ακριβώς επειδή είναι ένα μυθικό όνομα από το παρελθόν, όπου κυριολεκτικώς με μόλις 10 τραγούδια είχαν καταστεί ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα ολόκληρης της μέταλ μουσικής. Το γεγονός ότι οι Warlord όμως τα έσπασαν όλα, σε μια από τις καλύτερες συναυλίες όλων των εποχών σε μάλλον παγκόσμιο επίπεδο τολμώ να πω, φάνηκε από το εξής (που όταν το συνειδητοποιήσαμε με τον Mad Putcher ψιλοσκαλώσαμε): μετά το τέλος της συναυλίας ο κόσμος αντί να φεύγει κουρασμένος όπως συνήθως γίνεται μετά από τόσες ώρες κοπανήματος και ορθοστασίας, έφευγε ανανεωμένος. Το έβλεπες σε όλους και το έβλεπα για πρώτη φορά στην ζωή μου. Μέχρι κι εγώ έτσι έφυγα. Φύγαμε κυριολεκτικώς άλλοι άνθρωποι από το Γκαγκάριν. Όλοι με ένα χαμόγελο, έχοντας ξεχάσει έστω και για λίγο τα προβλήματα της καθημερινότητας. Δεν ήταν λίγες οι φορές που γύρισα και είπα στον Kevin (που είχε εμφανιστεί εξαρχής και μάλιστα απροειδοποίητα, κάτι που με χαροποίησε πολύ μιας και είχα να τον δω μια τριετία) και του είπα "μαλάκα μου, τι είναι αυτά που βλέπουμε;". Η όλη εμφάνιση ήταν ανατριχιαστική από το δέος, το υπέρμετρο συναίσθημα και την εκτελεστική τελειότητα. Ειλικρινά νομίζω πως όσα κάθομαι και γράφω απλώς θα τοποθετηθούν στον κάλαθο των αχρήστων στον οποίον βρίσκονται όλες οι κριτικές για την συναυλία. Στην πραγματικότητα δεν απαιτείτο κριτική για την συναυλία απλά εγώ ήθελα να γράψω. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι απλώς είδαμε τους Warlord, ότι είχαμε τον Tsamis στα 3 μέτρα και τον Zonder στα 5. Θα μπορούσαμε να αρκεστούμε σε αυτά τα πράγματα και να μην χρειάζεται να προσθέσουμε τίποτε άλλο. Και μόνο το ότι είδαμε τους Warlord τα λέει όλα από μόνο του.

Ως εκ τούτου, μόνο γέλιο μπορούν να προκαλέσουν οι διάφοροι γελοίοι τε και μαϊντανοί με τις άκρως εμπεριστατωμένες απόψεις τους (μα πως το έπαθαν...). Σε άλλον στράβωσε η μπαντάνα του Lavery ας πούμε. Το γεγονός ότι ο Lavery μας άλλαξε τα φώτα, περνάει προφανώς σε δεύτερη μοίρα. Άλλος εξέφρασε την άποψη ότι η εμφάνιση του Tsamis ήταν ψυχρή, διότι θα τον ήθελε να πηγαινοέρχεται πάνω-κάτω στην σκηνή σαν εικοσάρης, άσχετα βέβαια αν ο Tsamis δεν το έκανε ούτε στα 20 αυτό (εξάλλου όποιος έχει δει το βίντεο του Cannons τα ξέρει αυτά τα πράγματα) πόσω δε μάλλον δεν θα μπορούσε τώρα με τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει. Κάποιους πείραξε το γεγονός ότι την πρώτη βραδιά ο Tsamis είχε μία απολύτως συναισθηματική εξομολόγηση αναφορικά με τον πατέρα του και διερωτήθηκαν που κολλάνε αυτά σε μια συναυλία των Warlord. Την ίδιαν στιγμή αρκετός κόσμος εξ αυτών ακούει doom metal συγκροτήματα τα οποία έχουν ως αίτιο δημιουργίας τέτοιου είδους ψυχολογικά προβλήματα και όχι μόνο, δηλαδή πραγματικά είναι να παίρνεις φόρα και να κοπανάς το κεφάλι στον τοίχο. Μην πούμε το άλλο, ότι διάφοροι φόρτωσαν σχετικά με την όντως ατυχή δήλωση του Tsamis για τους Kreator, λες και θα μας απαγορέψει κάποιος ν'ακούμε και Warlord και Kreator μόνο και μόνο επειδή ο Tsamis έχει μια συγκεκριμένη άποψη (που από μιαν οπτική γωνία, δεν είναι και εντελώς εσφαλμένη: πόσες φορές θα ξαναδείς τους Warlord στην ζωή σου και δεν την κάνεις sold out, όταν τους Kreator που τους έχεις δει και ξαναδεί τους έχεις κάνει; Απλά η άποψή του παρερμηνεύτηκε, όπως τα πάντα σε αυτήν τη χώρα). Νομίζω όμως ότι το αφάν γκατέ των απόψεων που εξέφρασαν οι μαλάκες με άποψη ήταν όπως είπαμε πως ήταν σχεδόν ασυγχώρητο ότι ο μπασίστας των Warlord ήταν μαύρος. Είναι οι ίδιοι που μάλλον τους πειράζει ότι μαύρος είναι και ο Πελέ ή ο Τζόρνταν ή ίσως και ο Χέντριξ. Ό, τι και να πούμε για την ανθρώπινη βλακεία γενικά θα είναι λίγο κι εδώ που τα λέμε, την θαυμάζουμε σε καθημερινή βάση ακόμη και σε πιο απλά ζητήματα, δεν θα την θαυμάζαμε και για τους Warlord; Αυτό έλειπε δα.

Το γεγονός ότι οι Warlord μετά από τόσα χρόνια αποφάσισαν να δώσουν τρεις συναυλίες (όπου σημειωτέον, οι Warlord δεν έδιναν ποτέ συναυλίες), οι οποίες έγιναν 4 και μάλιστα ήταν η μία στην Γερμανία και οι 3 στην Ελλάδα, δεν σχολιάστηκε όπως έπρεπε. Ναι, το ΚΙΤ είχε πάρα πολύ κόσμο έμαθα αλλά από την άλλη μεριά δεν ήταν και sold out (όπως μου διεμήνυσαν, και νομίζω ότι η πληροφορία ήταν όντως σωστή). Στην Ελλάδα είχαμε επισήμως μία sold out συναυλία και άλλες δύο σχεδόν sold out (αν και ο Zonder και της δεύτερης μέρας στην Αθήνα sold out την ανακοίνωσε) και μάλιστα σε εποχές τεράστιας κρίσης. Ήταν τιμή για την Ελλάδα αυτές οι τρεις συναυλίες, διότι μεταξύ άλλων ήταν γνωστό ότι όλες οι χώρες θα ήθελαν να δουν τους Warlord.  Δεν θα ξεχάσω εκείνο το μήνυμα του Tsamis στο φεηστσιμβούκιον όπου τα έχωνε στους Αυστριακούς οι οποίοι ήθελαν επιτακτικά να τους δουν και στην Αυστρία, λέγοντάς τους ότι αφού θέλουν τόσο πολύ να δουν τους Warlord η Γερμανία είναι δίπλα και είναι εντελώς ανέφικτο να δώσουν μια συναυλία σε κάθε χώρα που θα ήθελε να τους δει. Μέσα απ'αυτές τις συνθήκες λοιπόν, οι Warlord μας έκαναν την τιμή να μας επιλέξουν για τρεις ολόκληρες συναυλίες, όπου βέβαια κι εμείς όχι απλώς σταθήκαμε στο ύψος των περιστάσεων αλλά τους δώσαμε πράγματα που δεν θα ξεχάσουν ποτέ: η αγάπη με την οποίαν τους περιβάλαμε αλλά και η αποθέωση που έλαβαν ήταν -νομίζω- ανεκτίμητα γι'αυτούς. Και ο Tsamis και ο Zonder έγραψαν πολλά πράγματα στο φατσοβιβλίο, άκρως συγκινητικά όλα τους, αλλά περισσότερο με άγγιξε το μήνυμα του Zonder πριν τη συναυλία της δεύτερης μέρας:

Νομίζω ότι δεν υπάρχει λόγος να πούμε άλλα πράγματα.

Είδαμε τους Warlord.
Αυτό τα λέει όλα.
Και πολλά είπαμε.

Ο βιασμός του Επίκουρου ΙΙ: Η Αποκατάσταση (ένας δραματικός Τραγέλαφος)

Λοιπόν, κατ' αρχήν τονίζω ότι το εν λόγω σενδόνι διαβάζεται μόνο σε συνέχεια του προηγούμενου. Τους λόγους θα τους εξηγήσω λεπτομερώς στην συνέχεια. Πρώτα όμως πρέπει να κάνω κάποιες απαραίτητες αναφορές.

Στο προηγούμενο σενδόνι λοιπόν, τον Βιασμό του Επίκουρου, εξέφρασα την πεποίηθηση μεθ'αποδείξεων μάλιστα, ότι ο νεοΈλλην δεν απαιτείται να διαβάσει διότι απλούστατα γνωρίζει ήδη. Ή μάλλον ούτως ή άλλως. Ίσως δε, να έχει γεννηθεί με τη γνώση κιόλας, δεν είμαι βέβαιος. Το αποτέλεσμα είναι ότι παίρνει κάτι και μόνο και μόνο επειδή του αρέσει το θεωρεί αυτομάτως αληθές, δίχως να εξετάσει τι και πως. Και το πράγμα είναι εξαιρετικά ανησυχητικό διότι ο νεοΈλλην έτσι ακριβώς δρα στα πάντα, σε όλη την καθημερινότητά του (μεταξύ άλλων και στην ψήφο του).
Κάποια στιγμή, λοιπόν, ενώ συγκέντρωνα το "αποδεικτικό υλικό" (και στο πρόγραμμα είχα ήδη κατά νου να φτιάξω σενδόνι) έτυχε κάτι (κυριολεκτικώς, έτυχε) που με έβαλε σε έντοντες σκέψεις, ή μάλλον μου έβαλε ιδέες για να το θέσω πιο σωστά. Αλλά θα σας κρατήσω για λίγες ακόμη γραμμές σε αγωνία! (ξέρω, ξέρω, χεστήκατε!)

Ήδη από το επόμενο πρωϊνό της προηγούμενης αναρτήσεως είχα αρχίσει να πετάω κάτι ατάκες ότι κάτι υπάρχει, μια εκπληξούλα, ότι έχω κάνει μια λαδιά κλπ. Η αλήθεια είναι ότι προόριζα να κάνω κάποιο απντέτοιο (ελληνιστί update) αλλά τόσο η έκταση του ήδη τεράστιου σενδονιού, όσο και οι ιδέες που συνέχιζαν να μου έρχονται τελικώς με έπεισαν (δεν ήθελα και πολύ βέβαια) να κάνω ένα δεύτερο σενδόνι, εκτός προγράμματος. Οι ελάχιστες παραινέσεις τόσο εδώ μέσα όσο και διά φεηστσιμβούκιου είχαν να κάνουν απλώς με την ικανοποίηση της περιέργειάς μου για το κατά πόσον θα κατάφερνα να κεντρίσω την περιέργεια των αναγνωστών (της συγκεκριμένης αναρτήσεως). Τελικώς ως και το ανέμενα, τζίφος, δεν ασχολήθηκε κανείς, αν και αυτό αναμφίβολα συνέβη για διαφορετικούς λόγους ανά περίπτωση. Θα μου πείτε βέβαια, μα το σενδόνι ήταν τεράστιο, που να ψάξει ο άλλος; Συμφωνώ! Αλλά όταν παίρνεις ένα βιβλίο κοιτάς ποτέ το μέγεθος; Ή ξέρεις βιβλία μικρότερα από τα σενδόνια μου; Επίσης μπορεί να μου πείς ότι το σενδόνι ήταν δύσκολο. Καλά οκ, υπάρχουν και πολύ δυσκολότερα, μην το κάνουμε θέμα λοιπόν. Απλώς ο αναγνώστης συνήθως βαριέται ακόμη κι όταν του τα έχεις όλα έτοιμα, αυτό είναι που έχω διαπιστώσει. Μάλιστα αν αυτός που γράφει το κάνει πειστικά και με πλήθος επιχειρημάτων, τότε διασφαλίζει και ότι δεν θ'ανοίξει κανένα λινκ, και όσο περισσότερα είναι τα λίνκ τόσο περισσότερο διασφαλίζεις ότι δεν θα ανοιχθούν.  Αν τώρα ο "συγγραφέας" είναι και της εμπιστοσύνης του αναγνώστη, τότε είναι που το πράγμα γίνεται απείρως ευκολότερο. Πάμε τώρα στο ψητό σιγά, σιγά...

Εκεί που έψαχνα να βρω και για'μένα κάποια πράγματα, καθώς άνοιγα τα λινκ που υπάρχουν για το θέμα στην ιστοσελίδα wikiquotes διαπίστωσα ότι το κείμενο που λίνκαρε τον Λακτάντιο ήταν στα λατινικά.

Αμέσως έβαλα τα γέλια. "Πόσοι ξέρουν λατινικά πια;" σκέφτηκα (εγώ δεν ξέρω, ας πούμε). Αμέσως όμως τα γέλια μου κόπηκαν καθώς σκέφτηκα ότι αν το κείμενο αυτό υπάρχει στα λατινικά σίγουρα θα έχει μεταφραστεί αλλά για ποιον λόγο παραμένει στα λατινικά στο λινκ αντί να υπάρχει κάποια αγγλική μετάφρασή του; Εκεί λοιπόν ήταν που μου μπήκε η σατανική ιδέα, για χάρη της οποίας τρόπος του λέγειν έπαιξα σχεδόν το κεφάλι μου! Τι θέλω να πω;

Στο προηγούμενο σενδόνι για τον Επίκουρο έκανα ένα τεράστιο και (ελπίζω) εξαιρετικά οργανωμένο τρικ, σε σημείο να μπορώ να ομολογήσω ότι επρόκειτο για ένα από το δυσκολότερα σενδόνια που έχω γράψει ποτέ. Κατ' αρχήν έπιασα όλα τα δεδομένα και τα χώρισα σε δύο κατηγορίες: στη μία κατηγορία έβαλα αυτά που ήταν πιο εύκολα να παρουσιαστούν ως είχαν, ενώ στην άλλη έβαλα τα υπόλοιπα, τα οποία προόριζα για την απαιτούμενη (αλλά μικρή) "επεξεργασία" ώστε να γίνουν πιο βολικά. Μην μου πείτε ότι ήδη δεν σας θυμίζει αυτό που κάνουν οι περισσότεροι σήμερα όταν θέλουν να παρουσιάσουν κάτι! Αφού λοιπόν επεξεργάστηκα όσα ήθελα, ακολούθησα την εξής πεπατημένη (και που όντως φέρνει σίγουρα αποτελέσματα). Χρησιμοποίησα τα δεδομένα όπως γούσταρα και ξεκινώντας από μια διαπίστωση που ισχύει κατέληξα σε ένα συμπέρασμα που επίσης ισχύει ακολουθώντας όμως έναν εντελώς εσφαλμένο δρόμο προκειμένου να αποδείξω κάποια πράγματα που ήθελα, και ποια ήταν αυτά; Μα αυτά που ισχυριζόμουν: ότι ο νεοΈλλην δεν διαβάζει. Και μέσα απ'αυτό προσπαθώ να αποδείξω ότι είναι πραγματικά πανεύκολο να πείσεις τον άλλον για κάτι αν μιλάς πειστικά, με ιδιαίτερο στόμφο και καταλήγοντας σε ένα εξαιρετικά σαφές και επιθετικό συμπέρασμα. Κοινώς όταν στον άλλον δεν αφήνεις (με το ύφος σου) και πολλά περιθώρια αντίδρασης δύσκολα θα μπει στη φάση να ψάξει τον συλλογισμό σου.

Ακολουθεί σύντομο διάλειμμα χαλάρωσης

Τέλος διαλείμματος. Αν βρείτε έστω κι ένα από τα κλασικά του βιβλία έστω και στην ίδιαν του την ιστοσελίδα, σφυρίχτε τό μου κι εμένα. Επιστρέφουμε στο θέμα μας, τα κεφάλια μέσα.

Έγραψα λίγο πριν το ευχάριστο διάλειμμα ότι σχεδόν έπαιξα το κεφάλι μου κάνοντας αυτά τα πράγματα. Τι εννοώ; Όπως έχουμε ξαναπεί, οι ηλίθιοι δεν ζούνε ανάμεσά μας, αλλά εμείς ζούμε ανάμεσά τους. Αυτό σημαίνει πως όσα έγραψα ήταν πανεύκολο να παρεξηγηθούν αν τα είχε ανακαλύψει έστω κι ένας, υπό την έννοια ότι θα έγραφε "μεγάλε, εκεί σα να μην μας τα λες και πολύ καλά" και μετά μπορεί να φαινόταν ότι έκανα κωλοτούμπα ή τα μάζευα όλα κακήν κακώς. Εξάλλου άντε να πείσεις τον άλλον ότι μέσα από κάτι που όντως ισχύει, προσπαθείς να αποδείξεις στην πράξη μια ολόκληρη θεωρία (σου). Βέβαια σε αυτό το σημείο θα μπορούσαμε να μπούμε σε μια ατέρμονη συζήτηση του στυλ "και πόσοι διαβάζουν το βλόγι σου ρε μεγάλε;" ή "το σενδόνι πόσοι νομίζεις ότι το διάβασαν;" ή "γιατί συγχέεις εκείνους που μπορεί να μπήκαν και να διάβασαν αυτά που έγραψες με το σύνολο;" κλπ. Από την στιγμή που δεν μιλάμε για επίσημη επιστημονική μέθοδο προφανώς και μια τέτοια συζήτηση είναι ανούσια και γίνεται ακόμη πιο ανούσια εάν πάμε να την εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας ακριβώς επειδή είναι σχεδόν αυταπόδεικτο ότι ο κόσμος όντως δεν διαβάζει (κάτι σαν τα Αξιώματα των μαθηματικών που δεν χρειάζονται απόδειξη δηλαδή). Κοινώς, όποιος αδυνατεί να συλλάβει το πνεύμα αυτών που γράφω μπορεί να μας αδειάσει τη γωνιά. Έτσι απλά. Μην ξεφεύγω όμως.

Η τελευταία φράση που έγραψα στο εν λόγω σενδόνι ενώ λογικά θα έπρεπε να είναι του Επίκουρου για να κλείνει πιο ταιριαστά (μιας και αυτόν πραγματευόμουν) προέκυψε να είναι του Επίχαρμου, και τι έλεγε; Να είσαι νηφάλιος και να θυμάσαι να δυσπιστείς. Πόσο πιο ξεκάθαρα να στο έλεγα πια ρε μόρτη; Σου έγραψα στα μούτρα ότι σε κατηγορώ ότι δεν διαβάζεις και δεν ψάχνεις, σου έγραψα και ότι πρέπει να μην παρασέρνεσαι από το ύφος και το περιεχόμενο παρά να αμφισβητείς τα πάντα, κι εσύ τι έκανες; Τίποτε. Απλώς κατάπιες αμάσητα όλα όσα έγραψα δίχως να ελέγξεις το παραμικρό. Κοινώς, δίχως επιβεβαίωση. Όμως είχαμε αφήσει ανοικτό το θέμα των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν. Με ταλαιπώρησε πάρα πολύ ποιο κείμενο να έβαζα, έτσι αποφάσισα να χρησιμοποιήσω κάποια περαιτέρω τρικ. Για παράδειγμα το πρώτο ήταν ότι από το σύγγραμα του Λακτάντιου χρησιμοποίησα το ρητό σε... ελληνική μετάφραση! Ο Λακτάντιος όμως ήταν Ρωμαίος άρα πέρασα απευθείας την ελληνική μετάφραση σκέτη προκειμένου να είναι κάπως άκομψο, μπας και χτυπήσει κανένα μάτι. Παράλληλα έκανα και το εξής καινοτόμο (πως τα λέω πια!) που ναι μεν δεν έβγαζε μάτι αλλά και αύξανε τις πιθανότητες να ανακαλύψει κάποιος τα τεχνάσματά μου. Και πάλι φευ όμως: στα λινκ που έβαλα στα ιστορικά ονόματα, χρησιμοποίησα τόσο το λινκ της ελληνικής wikipedia τόσο και της αγγλικής (εκτός κι εντός παρενθέσεως αντίστοιχα). Ο λόγος φυσικά δεν ήταν άλλος από το να πήξω το κείμενο σε λινκ προκειμένου να τα καταστήσω όχι ιδιαίτερα ελκυστικά για άνοιγμα τους ένεκα μεγάλου αριθμού. Και νομίζω ότι τα κατάφερα. Κάτι άλλο που δεν είχα ξανακάνει διότι αποφεύγω και ήλπιζα να βοηθήσει (αλλά δυστυχώς σιγά μην το παρατηρούσε κανείς) ήταν ότι έπηξα όλο το κείμενο στην μάστιγα της σύγχρονης γνώσης, τα wikiφεύγα. Ψάχνεις βιογραφικό; Κανένα πρόβλημα: wikipedia. Ψάχνεις ατάκα; Κανένα πρόβλημα: wikiquote. Ψάχνεις καλή εκκένωση; Κανένα πρόβλημα: wikiβόθρος και πάει λέγοντας. Για τα πάντα υπάρχει ένα wiki πλέον (τα έχω σε αριστερή στήλη κιόλας, αν κάνετε αρκετό scroll down), το οποίο έχει γράψει σε αρκετές των περιπτώσεων κάποιος που επίσης δεν ανοίγει ποτέ στην ζωή του βιβλίο, γι'αυτόν τον λόγο ακριβώς και έχουμε δει ακόμη και χοντρομαλακίες να γράφοντα στα wiki. Παρολαυτά όμως, τα wikiφεύγα κατά τα λοιπά τείνουν να γίνουν ο κανόνας στην πληροφορία και ακόμη χειρότερα στην εκπαίδευση (και εδώ οφείλω να παραδεχθώ κι εγώ το λάθος που κάνω συχνά να καταφεύγω στην ευκολία της προσβασιμότητάς τους και να βάζω κάποια τέτοια λινκ σε κάποιες περιπτώσεις που δεν θα έπρεπε). Παρακάτω, έβαλα και το βιβλίο του Μπελ στα γαλλικά επίτηδες, ενώ το είχα βρει και στα αγγλικά που προφανώς θα έκανε τη ζωή όλων ευκολότερη, αλλά δεν ήταν αυτό το θέμα μας.

Επίσης, για να γίνει πιο χτυπητό στο μάτι (λέμε και καμιά μαλακία να περνάει η ώρα δηλαδή) επέλεξα να φτάσω στον Χιούμ -δηλαδή τον τρίτο που (χρονικά) φέρεται να είχε μνημονεύσει το αποκαλούμενο ερώτημα του Επίκουρου- και παρέθεσα μόνο από αυτόν το σχετικό απόσπασμα και στα αγγλικά και σε μετάφραση, μήπως και καταλάβει κανείς τις δύο προηγούμενες παραλείψεις, αλλά και πάλι νομίζω ότι έκανα αρκετά πειστική δουλειά (είχα βάλει και υπογράμμιση άλλωστε. Στην

συνέχεια αν κάποιος είχε διαβάσει τα wikiquotes θα παρατηρούσε ότι μέχρι τον... Μπούφο του 20ου αιώνα είχα παραβλέψει 2 άλλα ονόματα που το λινκ ανέφερε ότι είχαν μνημονεύσει το σχετικό ρητό, αλλά σιγά μην το έβλεπε κανείς μέσα σε έναν τέτοιον κυκεώνα από λινκ (όχι ότι είχε και ιδιαίτερη σημασία εδώ που τα λέμε), όπου στην συνέχεια και αφού χρησιμοποίησα την τεχνική που είχε και το σχεδόν γελοίο κομιξάκι δηλαδή πετώντας και το μικρόφωνο στο τέλος, κατέληξα (έχοντας χτίσει με επαγωγική λογική την πορεία μου) στο συμπέρασμα, το οποίο βέβαια εν αντιθέσει με το ανιστόρητο κόμιξ και την αντίστοιχη διαδεδομένη άποψη είναι σωστό.

Τι θέλω να δείξω με όλα αυτά; Κάτι που όλοι μας ξέρουμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ότι αν δεν γνωρίζεις κάτι μπορούν πολύ εύκολα να σου πιάσουν τον κώλο, όπως έκανα κι εγώ ακριβώς επειδή όλοι βασίζονται στο γεγονός ότι σιγά μην πάει ο άλλος να ψάξει. Όταν δεν ξέρεις, η αλήθεια γίνεται πιο εύπλαστη κι από πλαστελίνη, την κάνεις ό,τι γουστάρεις, την παρουσιάζεις όπως θες. Αυτή είναι η αγαπημένη τακτική κόσμου και κοσμάκη γύρω μας διότι είναι εύκολο και το κυριότερο, δεν θέλει κόπο. Αρκεί να μπουρδολογείς ακατάσχετα και ο θρίαμβος είναι σχεδόν εξασφαλισμένος. Φυσιολογικά βέβαια το πρόβλημα θα ήταν μείζον αν τέτοιες πρακτικές τις χρησιμοποιούσαν άτομα με λέγειν (γράφειν). Δυστυχώς όμως -και αυτή είναι η τραγωδία- ακόμη και οι μέτριοι, ακόμη και οι πουθενάδες μπορούν να παρασέρνουν ομάδες ολόκληρες αρκεί αυτό που θα πουν να έχει εκ των προτέρων ένα τάργκετ γκρουπ το οποίο να θέλει να ακούσει αυτό το συγκεκριμένο πράγμα. Καθήστε και σκεφτείτε πόσες διαφορετικές ομάδες κινούνται έτσι και θα τρομάξετε από το εύρος του φαινομένου. Διότι αυτή είναι η σωστή λέξη: τρομακτικό. Πλέον η Γνώση και η Αλήθεια δεν ελκύουν κανέναν, ενώ η παπάτζα και η φόλα είναι ο κανόνας του παιχνιδιού.

Ας κάνουμε ένα ακόμη ευχάριστο "διάλειμμα" κι ας δούμε τι ισχύει με την περιβόητη υποτιθέμενη ρήση του Επίκουρου. Αυτή τη φορά βέβαια θα δούμε τα πραγματικά δεδομένα, κάνοντας απευθείας σύγκριση με αυτά που παρουσίασα για να δούμε πόσο μικρές ή μεγάλες μπορούν να είναι οι διαφορές! Φυσικά η λογική θα έλεγε ότι αφού τα έχω γράψει ήδη μία φορά να πάω απευθείας στα πραγματικά, αλλά επειδή αυτό προϋποθέτει ότι θα ανοίξετε και το άλλο λινκ -που δεν βλέπω να το κάνετε- θα τα συγκεντρώσω εγώ για εσάς, για να μην μπαίνετε στον κόπο.

Κατ' αρχήν, στο πρώτο σενδόνι ξεκίνησα με την διαπίστωση ότι η εν λόγω ρήση δεν είναι επικούρεια. Αυτό, ισχύει. Το επόμενο βήμα που ξεκίνησα τα τεχνάσματά μου ήταν η παρουσία του Λακτάντιου. Εδώ προσπάθησα να το παρουσιάσω λίγο "τεχνικά" το πράμα, έτσι άλλαξα επίτηδες μόνο το μισό γεγονός. Η αλήθεια είναι ότι όντως πριν από τον Λακτάντιο ουδείς άλλος απολογητής είχε τύχει να προσέξει μια τέτοια ρήση του Επίκουρου. Για να βοηθήσω την τυχόν... παρατήρηση, το συμπέρασμα αυτό το έβαλα σε ένα εντελώς άσχετο σημείο, δηλαδή (χρονικά) μετά και από τον Χιουμ (και πριν τον... Μπούφο). Δεν είδα κάποιο σχόλιο ότι το παρατήρησε κανείς, δυστυχώς. Όπως και να'χει, αυτό το γεγονός είναι αναμφίβολο. Αυτό που παρήλλαξα λίγο, ήταν το καθεαυτώ κείμενο.

Στο τέλος του 13ου κεφαλαίου ο Λακτάντιος έχοντας κάνει κάποιες υποθέσεις σχετικά με την φιλοσοφία των Στωϊκών, καταλήγει στον Επίκουρο και πιάνει την περιβόητη ρήση του, την οποίαν σύμφωνα με την αγγλική μετάφραση παρουσιάζει ως εξής:

"...Λέει ότι ο θεός είτε επιθυμεί να απομακρύνει το κακό και δεν μπορεί, είτε μπορεί αλλά είναι απρόθυμος, είτε δεν θέλει και δεν μπορεί, ή και θέλει και μπορεί. Εάν θέλει αλλά δεν μπορεί, τότε είναι αδύναμος, το οποίο δεν ταιριάζει στον θεό. Εάν μπορεί αλλά δεν θέλει, τότε είναι φθονερός, το οποίο απέχει από τη φύση του θεού. Εάν ούτε θέλει ούτε μπορεί, τότε είναι και φθονερός και αδύναμος άρα δεν είναι θεός. Εάν και θέλει και μπορεί που είναι τα μόνα χαρακτηριστικά που ταιριάζουν σε έναν θεό, τότε από που προέρχεται το κακό; Ή γιατί δεν το απομακρύνει;..."

Αυτή είναι η ακριβής (δική μου) μετάφραση του κειμένου του Λακτάντιου. Τι κάνει εδώ, λοιπόν, ο Λακτάντιος. Θέλει να πραγματευθεί την παντοδυναμία του θεού, οπότε βάζει στο στόμα του Επίκουρου μία υπόθεση με τέσσερεις όρους, οι οποίοι φαινομενικά πιάνουν το 100% των περιπτώσεων. Στην συνέχεια βάζει τον Επίκουρο να απαντήσει σε καθένα από τους τέσσερεις όρους και τελικώς δίνει μία πέμπτη απάντηση (ο Λακτάντιος πλέον, όχι ο Επίκουρος, ότι δεν απομακρύνει το κακό διότι απλούστατα θέλει να δούμε το κακό για να μάθουμε και το καλό). Θα μου πείτε τώρα, που ακριβώς βρίσκεται η παραλλαγή; Μα φυσικά στις λεπτομέρειες, οι οποίες πάντοτε κάνουν τη διαφορά.

Το ερώτημα του Επίκουρου έτσι όπως πρωτοτέθηκε από τον Λακτάντιο δεν έχει την παραμικρή σχέση με το ερώτημα έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα (όπως δηλαδή το είπε ο... Θέοντεν στο βίδεον, που είναι και η διαδεδομένη του μορφή). Το "σημερινό" ερώτημα είναι ουσιαστικά μια αυθαίρετη περίληψη του αρχικού. Αν υποθέσουμε ότι η περιβόητη τέταρτη (χαμένη) ερώτηση του σημερινού ερωτήματος του Επίκουρου προέρχεται όντως από το αρχικό ερώτημα του Λακτάντιου, τότε προκύπτει ότι μόνο από τον τρίτο όρο μπορεί να προέρχεται, ήτοι ότι αν ούτε θέλει ούτε μπορεί, τότε είναι και κακός και αδύναμος άρα δεν είναι θεός. Αυτό που λέει, δηλαδή, είναι ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις που πρέπει να έχει ένας θεός και δεν συμπεραίνει ότι δεν υπάρχει θεός, αλλά ο συγκεκριμένος που δεν μπορεί και δεν θέλει. Επίσης, έχει μεγάλη σημασία που ο εν λόγω όρος έρχεται τρίτος, ακριβώς επειδή εκεί είναι η θέση του, μιας και στο φτιαχτό ερώτημα του Λακτάντιου την πόρτα αφήνει ανοικτή τεχνηέντως ο τέταρτος όρος που φυσικά ουδέποτε αμφισβητεί το μεγαλείο του θεού παρά απλώς διερωτάται γιατί δεν καταλαβαίνει κανείς. Ελπίζω να γίνεται κατανοητή η διαφορά καθ'όσον στις παραχαράξεις οι διαχωριστικές γραμμές σπάνια γίνονται αντιληπτές άπαξ και είναι πειστικές. Επίσης, δεν πρέπει να μας διαφύγει η πολύ σημαντική λεπτομέρεια που ανέφερα, ήτοι η... πέμπτη απάντηση, η οποία φυσικά και αποκρύπτεται πλήρως από την παραχάραξη της παραχάραξης, δηλαδή ότι ο θεός τα κάνει όλα για... εκπαιδευτικούς λόγους.

Είναι προφανές ότι το φύσει λειψό ερώτημα του Λακτάντιου (έτσι όπως τέθηκε) αφήνει χώρο για μια πέμπτη απάντηση (μην σας πω και για έκτη και για έβδομη, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα). Έτσι, η απάντηση που δίνει ο Λακτάντιος έρχεται σχεδόν ως μεγαλείο από ψηλά, ότι ο θεός το κάνει για το καλό μας, ήταν μέρος του αρχικού σχεδίου και ο πολύ κακός Έλληνας φιλόσοφος ήταν τόσο μικρόνοος που αδυνατούσε να το καταλάβει. Γίνεται πλέον προφανές ότι σε τέτοια κείμενα (και να τονίσω ότι και του Λακτάντιου είναι φιλοσοφικό το κείμενο, άσχετα αν πρόκειται για παραχάραξη, αυτό είναι άλλο θέμα) είναι τρομερά επικίνδυνο να κόψεις και να ράψεις μια φράση για να την χρησιμοποιήσεις ως "υπόδειγμα". Όσοι έχουν το... κακό ελάττωμα να υπογραμμίζουν σε βιβλία (καταστρέφοντάς τα φυσικά!) ξέρουν πολύ καλά τι εννοώ αφού πολλές φορές που θες να υπογραμμίσεις κάτι σημαντικό είναι σα να λύνεις σπαζοκεφαλιά: "να ξεκινήσω από εδώ ή από εκεί;". Προσωπικά μου έχει τύχει να θέλω να υπογραμμίσω μισή παράγραφο και τελικώς να καταλήγω να υπογραμμίζω μιάμιση σελίδα. Όλη την ώρα συμβαίνει το ίδιο πράγμα. Κάπως έτσι, λοιπόν, συμβαίνει και με τις αποκοπές/περικοπές, διότι παρατηρλωντας το αγγλικό κείμενο βλέπουμε ότι το ερώτημα του Επίκουρου προηγουμένως βασίζεται σε μία υπόθεση που έχει εξετάσει λίγο πιο πριν ο Λακτάντιος και αφορούσε τους Στωϊκούς, δηλαδή ένα άλλο ρεύμα. Το πως υπερπήδησε από τους Στωϊκούς στον Επίκουρο προφανώς και δημιουργεί κάποιες μάλλον εύλογες απορίες αλλά δεν είναι της απαρούσης. Όπως και να'χει, το θέμα είναι όμως ότι αυτή η μικρούλα λεπτομέρεια χάθηκε εις τους αιώνας των αιώνων ακριβώς επειδή δεν βόλευε κάποιον μιας και έκανε το περιβόητο ερώτημα και πιο μεγάλο και πιο δυσνόητο (άρα και πιο απίθανο να διαβαστεί -είδατε πως όλα επιστρέφουν στο θέμα μας; ) ή του διέφυγε πλήρως τέλος πάντων ή.. κάτι άλλο.

Στην συνέχεια παρουσίασα το κείμενο του Μπελ, Γάλλου φιλοσόφου της εποχής του Διαφωτισμού, με πολύπλοκο βίο όμως (κατά βάσιν προτεσταντικό). Το λινκ αυτό όπως ήδη προανέφερα ήταν στα γαλλικά. Μάλιστα -επειδή ο υποφαινόμενος δεν γνωρίζει γαλλικά- από την εύρεση του αγγλικού κειμένου προέκυψε και ένα... θείο δώρο για την περίπτωσή μας! Για κάποιον λόγο που δεν έχω κατανοήσει, η δομή του αγγλικού κειμένου είναι εντελώς διαφορετική από τη δομή του γαλλικού, το οποίο γαλλικό -παρέλειψα να αναφέρω ότι- είναι αυτό που μνημονεύεται στην αντίστοιχη ιστοσελίδα του wikiquotes! Πιο συγκεκριμένα, ενώ στο γαλλικό κείμενο το ερώτημα του Επίκουρου βρίσκεται στην σελίδα 479 στην κατηγορία Παυλικιανοί (Pauliciens), στην αγγλική μετάφραση που δείχνει πολύ πιο λογικά δομημένη βρίσκεται στην σελίδα 53 του δεύτερου τόμου υπό τον τίτλο "Κακό" (Evil). Το "θείο δώρο" εδώ έγκειται στο ότι σιγά μην καθόταν κανείς να ψάξει σε ποιον από τους τέσσερεις τόμου του μεταφρασμένου έργου του Μπέλ βρίσκεται η περικοπή του ερωτήματος του Επίκουρου, με δεδομένο ότι η αγγλική μετάφραση δεν έχει καν όνομα Παυλικιανοί. Και όπως καταλαβαίνετε, κάθησα και το έψαξα σε μεγάλο βαθμό, και ευτυχώς που το Evil ήταν αρκετά κοντά στο Epicurus διότι πιθανώς να έψαχνα ακόμα.

Τέλος πάντων, για να μην ξεφεύγουμε από το θέμα, όπως βλέπουμε από την περικοπή που παραθέτει ο Μπελ, το αρχικό κείμενο του Λακτάντιου στα λατινικά είναι αυτούσιο. Η αγγλική μετάφραση δε, δεν είναι ιδιαίτερα αλλαγμένη. Τουλάχιστον νοηματικά είναι το ίδιο κείμενο, μόνο κάποιες λέξεις έχουν αντικατασταθεί από συνώνυμες, κάτι που όμως δεν αλλάζει το διά ταύτα. Βέβαιανα προσθέσω το εξής: δεδομένου ότι λατινικά δεν ξέρω, προκειμένου να επιβεβαιώσω αυτά που ήθελα κάθησα και αντέγραψα προσεκτικά το κείμενο έτσι όπως το έβλεπα στον google translator απλά και μόνο για να διαπιστώσω αν το γαλλικό κείμενο με το λατινικό απόσπασμα έλεγε τα ίδια με το αγγλικό και διαπίστωσα ότι όντως δεν υπήρχαν αλλαγές.
Άρα εδώ τι συμπεραίνουμε ως προς τα τεχνάσματα που χρησιμοποίησα; Ναι μεν ισχύει ότι ο Μπέλ πήρε από τον Λακτάντιο αρκετούς αιώνες μετά την περιβόητη ρήση, αλλά αυτό που παρουσίασα ως ρήση ήταν το χαλκευμένο ερώτημα του... Θέοντεν, και όχι το κανονικό του Λακτάντιου. Συνεπώς η παραπλάνηση συνεχίστηκε.

Πάμε τώρα στον τρίτο χρονικά που φέρεται να χρησιμοποίησε το ερώτημα του Επίκουρου και εδώ έχουμε ενδιαφέροντα πράγματα. Είναι ο Ντέιβιντ Χιουμ, ο οποίος στο έργο του Dialogues Concerning Natural Religion βάζει τρεις φίλους να συζητούν σε σωκρατική βάση αλλά στο παντελώς αποτυχημένο όπως μπορείτε να καταλάβετε. Σε κάποια στιγμή λοιπόν (σελίδα 186 του λινκ) τίθεται το μεγάλο ερώτημα:

Εδώ λοιπόν παρατηρούμε δύο πράγματα: πρώτον ότι όχι απλώς λείπει το μισό και βάλε κείμενο του Λακτάντιου, αλλά ότι πρόκειται για μια λιτή περίληψη που έχει και αλλαγμένες λέξεις. Και όταν λέω αλλαγμένες δεν εννοώ απλώς σαν συνώνυμα αλλά και νοηματικά, διότι το impotent σημαίνει ανήμπορος, ενώ το malevolent κακόβουλος. Και νομίζω ότι πλέον έχουμε στα χέρια μας τον "ένοχο" για την παραχάραξη που μας έχει παραδοθεί έως τις μέρες μας, διότι είναι προφανές ότι αν το ερώτημα όπως μας έχει μεταφερθεί είχε ως πηγή τον Λακτάντιο ή τον Μπέλ, θα ήταν εντελώς διαφορετικό. Αντιθέτως αυτό που γνωρίζουμε ως ερώτημα του Επίκουρου προσεγγίζει περισσότερο την "περικοπή" του Χιουμ.
Βέβαια ακόμη και περί αυτής μπορούμε να πούμε πολλά διότι ίσως ακόμη και τον Χιούμ κακώς τον κατηγορούμε. Αν παρατηρήσατε ο Μπελ (που ό,τι κουσούρια κι αν είχε, ήταν τουλάχιστον ένας σοβαρός άνθρωπος) για να μεταφέρει το ερώτημα του Επίκουρου εξέφρασε και μία μικρούλα και δυσδιάκριτη επιφύλαξη ότι "ας λάβουμε υπόψιν σε αυτό το σημείο ένα εδάφιο του Λακτάντιου που περιέχει την απάντηση σε ένα ζήτημα του Επίκουρου", ούτως ειπείν επειδή ενδεχομένως να είχε τις επιφυλάξεις του δήλωσε ότι μεταφέρει την απάντηση του Λακτάντιου, η οποία όμως (εδώ ήταν το τέχνασμα) για να γίνει κατανοητή έπρεπε να συνοδεύεται και από το ερώτημα. Ίσως αυτό το τρικ να έκρυβε την απορία, γιατί δεν υπάρχει σωσμένο το ερώτημα του Επίκουρου στ' αρχαία. Ίσως, λέω, δεν ξέρω την απάντηση. Από την άλλη όμως ο Χιούμ, δεν αναφέρει τίποτε. Δεν αναφέρει την πηγή, ότι ήταν ο Λακτάντιος, απλώς πετάει μια μπηχτή ότι "εκείνο το παλαιό ερώτημα του Επίκουρου εξακολουθεί να μένει αναπάντητο", γενικώς και αορίστως. Τι σημαίνει αυτό; Ότι αφού "αποστρέφεται" τον Λακτάντιο ως πηγή, τότε καλώς και δεν τον αναφέρει αλλά και δεν αντιγράφει πλήρως την περικοπή. Από την στιγμή όμως που που αυτός που πήρε την περικοπή του Χιουμ είχε δει ότι δεν υπάρχει πηγή, δεν έπρεπε να ψάξει να δει από που προέρχεται; Είναι σα να ψάχνω εγώ να βρω πότε έζησε ο Χόρχε στο Όνομα του Ρόδου παραβλέποντας ότι επρόκειτο για φανταστικό πρόσωπο.
Η ουσία είναι αλλού: αυτό που ανέφερα στο αρχικό μου σενδόνι σχετικά με τον Χιούμ ήταν μεν αληθές διότι υπάρχει μια αντιστοιχία "ερωτήματος" (Χιούμ) με "ερώτημα" (σημερινό) αλλά στην πραγματικότητα ενώ εδώ είναι εντελώς παρηλλαγμένο κάτι που μόλις τώρα διαπιστώσαμε, στο αρχικό μου σενδόνι φαινόταν ότι πήγαινε σόι το βασίλειο εξαρχής. Και σας υπενθυμίζω ότι αυτήν την στιγμή δεν ελέγχουμε σκέτα τι ισχύει και τι όχι αλλά πως με μία σειρά από αλλαγμένα γεγονότα μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα σωστό συμπέρασμα έχοντας ξεκινήσει από μία σωστή διαπίστωση. Άρα μέχρι στιγμής έχουμε τρία στα τρία παραποιημένα δεδομένα (το καθένα με τον τρόπο του) και συνεχίζουμε.

Σύμφωνα με το κείμενο του wikiquotes, ο επόμενος που χρησιμοποίησε χρονικά την περικοπή του ερωτήματος ήταν κάποιος Charles Bray (τον οποίον οφείλω να ομολογήσω ότι πρώτη φορά άκουγα) και πιο συγκεκριμένα στο έργο του The Philosophy of Necessity: Or, Natural Law as Applicable to Moral, Mental, and Social Science. Η περικοπή εμφανίζεται πρώτη μούρη στην σελίδα 41 και διαπιστώνουμε ευθύς αμέσως ότι είναι ακριβώς η ίδια με αυτήν του Χιουμ. Πάνω κάτω στα ίδια χρόνια, εμφανίζεται ένας ακόμη φιλόσοφος, ο Nathaniel Alexander Nicholson (τον οποίον παρομοίως δεν γνώριζα) ο οποίος στο έργο του Philosophical Papers μνημονεύει το περιβόητο αλλά και προφανώς περιζήτητο

πλέον ερώτημα του Επίκουρου. Επίσης σύμφωνα με την ίδιαν ιστοσελίδα υπήρξε κι ένας Ρώσος καθηγητής ονόματι Kryvelev που χρησιμοποίησε το υποτιθέμενο ερώτημα του Επίκουρου, αλλά για να μην σας λέω ψέματα βαρέθηκα να το ψάξω. Εξάλλου είχα ήδη βρει αυτά που ήθελα, άσχετα αν κάποια τα απέκρυψα. Όμως γιατί το έκανα;

Πριν σας το αποκαλύψω, δεν ξέρω αν προσέξατε κάτι. Επί του Νίκολσον το ερώτημα του Επίκουρου πλέον είναι famous, διάσημο. Νομίζω ότι αυτή η λέξη είναι που υποδηλώνει ότι η παρεξήγηση οφείλεται στον Χιούμ, μιας και δεν είναι δυνατόν τρεις "κοντοχωριανοί" να παρουσιάζουν ακριβώς το ίδιο απόσπασμα που ως πηγή έχει τον πρώτο εκ των τριών και ο τρίτος να το ονομάζει και διάσημο πλέον. Πιθανώς (μάλλον ένεκα του προτεσταντισμού) το εν λόγω εδάφιο να είχε γίνει δημοφιλές και στην συνέχεια να επεκτάθηκε και σε άλλους κύκλους -υπόθεση κάνω. Όπως και να'χει, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, και ακριβώς γι'αυτόν τον λόγο το απέκρυψα. Διότι ήθελα να δείξω (άσχετα αν μόνο τώρα που το επεξηγώ φαίνεται, αλλά μην σας λέω ψέματα, για τώρα το προόριζα) ότι είναι πανεύκολο να αποκρύψεις κάτι και να μην το πάρει κανείς χαμπάρι. Και εδώ, ναι, είναι εντελώς ανούσιες πληροφορίες ακόμη και για το θέμα που εξετάζουμε, όταν όμως δεν ψάχνεις παρά τα θες όλα ως μασημένη τροφή, τότε μπορεί να σου διαφεύγουν και σημαντικές πληροφορίες μόρτη. Σημειωτέον ότι ήταν δική μου επιλογή να μην κάνω μεγάλες αλλαγές παρά να μείνω στις πιο διακριτικές, πλην όμως διακριτές.

Ας συνεχίσουμε όμως, μιας και έχουμε φτάσει στον... Μπούφο, τον οποίον όπως βλέπετε εξακολουθώ να αποκαλώ χαϊδευτικά έτσι (το Μπουφές δεν θα μου άρεσε τόσο πολύ) και το πάσχουσας σοφίας βιβλίο του. Αυτά που έγραψα γι'αυτόν τον τύπο ισχύουν. Θεωρώ εξαιρετικά πιθανό κάποιος να του σφύριξε (όπως το ζητάει) ότι είχε ειπωθεί κάποτε το τάδε από τον τάδε. Όπως ξεκαθάρισα δεν έχω διαβάσει το βιβλίο αυτό και δεν πρόκειται, αλλά μιας και αναφέρει και σελίδα (186) η αρχική πηγή (wikiquotes) δηλαδή και με δεδομένη την έλλειψη άλλης αναφοράς οπουδήποτε (και δεν έψαξα λίγο εδώ που τα λέμε), μάλλον διά της ατόπου απαγωγής μπορούμε να καταλήξουμε στον εν λόγω κύριο, όπως ήδη έχουμε πει από το αρχικό σενδόνι. Έχοντας κάνει, λοιπόν, αυτήν την παραδοχή τότε παρατηρούμε το εξής: το τέταρτο ερώτημα από κάποιες απόψεις θα μπορούσαμε να πούμε ότι προσπαθεί κάπως να πιαστεί από το αρχικό κείμενο όπου κάτι παρόμοιο υπήρχε. Πολύ το αμφιβάλλω όμως.
Αν υποθέσουμε ότι ο Μπούφος είχε πρόσβαση στο αρχικό κείμενο κατ' αρχήν θα πρέπει να είχε διαπιστώσει (όπως κάναμε κι εμείς) ότι το αυθεντικό κείμενο του Λακτάντιου δεν έχει καμία σχέση με αυτό που παραθέτει ο ίδιος στο δικό του βιβλίο, οπότε ή και αυτός βασίστηκε στο ότι κανείς δεν θα ψάξει στην πηγή, ή δεν τον ενδιέφερε. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε συνειδητή παραποίηση της περικοπής. Επίσης ακόμη κι αν έκρινε ότι τα δύο αποσπάσματα είναι... ίδια (λέμε τώρα), στην περίπτωση που αποφάσισε για δικούς του λόγους να διατηρήσει το τέταρτο ερώτημα στην τέταρτη θέση, τότε ξαναέχουμε παραποίηση διότι απλούστατα η μετάθεση όρων μέσα σε μία λογική πρόταση μπορεί να αλλάξει πλήρως το νόημα. Είναι άλλο πράγμα να λες ότι βρέχει άρα θα φορέσω αδιάβροχο και άλλο το να λες ότι θα φορέσω αδιάβροχο άρα βρέχει. Τώρα πρέπει να υποθέσουμε ότι ο Μπούφος δεν είχε καμία εικόνα του αρχικού κειμένου του Λακτάντιου (ή έστω του Μπελ). Σε μια τέτοια περίπτωση υπάρχει το ενδεχόμενο να του το σφύριξε κάποιος όπως ξαναείπα άλλες δύο φορές, ή απλώς έτσι να του κάπνισε να γράψει ο ίδιος επειδή έτσι του φαινόταν πιο "σωστό" ή πιο "πλήρες", όπου και στις δύο περιπτώσεις ξαναέχουμε παραποίηση. Το ενδιαφέρον δε, είναι ότι στην υπόθεση της δεύτερης αυτής υποπεριπτώσεως παρατηρείστε ότι πιθανώς με τέτοιον τρόπο σκέψης να προέκυψε και η αρχική περικοπή από τον Λακτάντιο, όπως άλλωστε είχαμε αναπτύξει και στο πρώτο σενδόνι: φτιάχνεις δηλαδή κάτι με τρόπο τέτοιον που να μπορείς μετά να το κάνεις ό,τι θες.

Οφείλουμε όμως να κάνουμε μία άμεση σύγκριση  ανάμεσα στα δύο "ερωτήματα" διότι ξέρω ότι αρκετοί πιθανώς ακόμη να μην μπορούν να καταλάβουν που διαφέρει η περικοπή του Λακτάντιου από την ρήση του... Μπούφου Θέοντεν. Ας τα δούμε λίγο λοιπόν:

"...Λέει ότι ο θεός είτε επιθυμεί να απομακρύνει το κακό και δεν μπορεί, είτε μπορεί αλλά είναι απρόθυμος, είτε δεν θέλει και δεν μπορεί, ή και θέλει και μπορεί. Εάν θέλει αλλά δεν μπορεί, τότε είναι αδύναμος, το οποίο δεν ταιριάζει στον θεό (Θέλει ο Θεός να εμποδίσει το κακό αλλά δεν είναι ικανός; Τότε δεν είναι παντοδύναμος.). Εάν μπορεί αλλά δεν θέλει, τότε είναι φθονερός, το οποίο απέχει από τη φύση του θεού (Μπορεί αλλά δε θέλει; Τότε δεν είναι πανάγαθος). Εάν ούτε θέλει ούτε μπορεί, τότε είναι και φθονερός και αδύναμος άρα δεν είναι θεός (Δεν θέλει ούτε μπορεί; Τότε γιατί να τον αποκαλούμε Θεό;). Εάν και θέλει και μπορεί που είναι τα μόνα χαρακτηριστικά που ταιριάζουν σε έναν θεό, τότε από που προέρχεται το κακό; (Και θέλει και μπορεί; Τότε γιατί υπάρχει το κακό;) Ή γιατί δεν το απομακρύνει;..."

Όπως παρατηρούμε η μετάθεση του βασικότερου, ίσως, όρου δημιουργεί εντελώς εσφαλμένο συμπέρασμα διότι κατασκευάζει μια εντελώς διαφορετική λογική σειρά. Όπως ανέφερα και πιο πάνω η παραχάραξη του Λακτάντιου αφήνει να εννοηθεί ότι τελικά το πρόβλημα δεν είναι στον θεό αλλά στον άνθρωπο που δεν καταλαβαίνει και έτσι έρχεται μετά ο Λακτάντιος και δίνει μιαν άλλη λύση/απάντηση που αποδεικνύει το θεϊκό μεγαλείο. Στην περίπτωση του Μπούφου όμως, το συμπέρασμα είναι το γιατί να τον αποκαλούμε θεό. Ενώ δηλαδή στον Λακτάντιο η αμφισβήτηση πηγαίνει στον ανθρώπινο τρόπο σκέψης, στην παραχάραξη του Μπούφου που έχει προέλθει είτε τυχαία είτε όχι από την παραχάραξη του Χιουμ, η αμφισβήτηση πηγαίνει στην ιδιότητα του θεού. Είναι προφανές ότι στο ερώτημα "τότε γιατί να τον αποκαλούμε θεό" είναι αδύνατον να δώσουμε την απάντηση ότι ο θεός αφήνει το κακό επίτηδες προκειμένου να το γνωρίσει ο άνθρωπος και εν συνεχεία να καταλάβει και τι εστί καλό.

Με όλον αυτόν τον συλλογισμό θέλω να καταδείξω το εξής: ξεκινήσαμε (και στο εδώ σενδόνι) από μία περικοπή του Λακτάντιου η οποία φέρεται από τον ίδιον να αποδίδεται στον Επίκουρο, δίχως άλλη πηγή ή αναφορά. Η υποτιθέμενη αυτή ρήση ταξίδεψε μέσα στους αιώνες και ανακαλύφθηκε εκ νέου την εποχή του Διαφωτισμου αλλά τουλάχιστον τότε δεν παραχαράχθηκε. Λίγο μετά, υπήρξε μια μείζονα χάλκευση που κυριολεκτικώς της άλλαξε τα φώτα. Προσωπικά δεν μπορώ να απαντήσω αντί του Χιουμ γιατί έκανε αυτήν την παραποίηση, μάλλον όμως έτσι του έκατσε καλύτερα για να την παρουσιάσει στον διάλογό του (και μόνο αυτό) και δε νομίζω να περίμενε την απήχηση που θα είχε μελλοντικά η χάλκευσή του. Η ουσία είναι όμως ότι πλέον έχουμε ξεφύγει ακόμη και από την αρχική χάλκευση η οποία είχε παρουσιαστεί ως ερώτημα του Επίκουρου. Στις μέρες μας, έγινε και άλλη παραποίηση,  ίσως η μεγαλύτερη, που τελικώς μας παρέδωσε δύο ρήσεις οι οποίες είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους και που υποτίθεται ότι είναι η ίδια ακριβώς. Το οποίο όπως γνωρίζουμε και από τα... μαθηματικά, είναι παντελώς αδύνατον.

Νομίζω, λοιπόν, ότι έγινε έστω και δύσκολα προφανές πως όταν κάτι χρησιμοποιείται με συγκεκριμένο λόγο μπορεί πολύ εύκολα να δημιουργήσει στρεβλώσεις. Δυστυχώς οι στρεβλώσεις αυτές από την πολλή χρήση αρχίζουν να γίνονται από ένα σημείο κι έπειτα ο κανόνας και σε αυτό συνδράμουν αποφασιστικά τα wiki που δεν συγγράφονται μόνο από ψαγμένους ανθρώπους αλλά και από ηλίθιους και από εμπαθείς και από αμαθείς. Κάπως έτσι δεν είχε πετάξει και τον τερατώδη βαρβαρισμό ο Μπαμπινιώτης στο ανέκαθεν ότι χρησιμοποιείται και από ανέκαθεν ή κάπως έτσι; Τι πάει να πει ότι αφού χρησιμοποιείται, τότε θα είναι σωστό; Αυτό ακριβώς είναι που συνιστά χάλκευση δεδομένων, παραχάραξη, παραποίηση. Αυτό ακριβώς είναι που κάνει πχ και η Χρυσή Αυγή στην προπαγάνδα της, δεν είναι όμως οι μόνοι που το κάνουν (υπάρχει και ο ρεπούσειος συνωστισμός και άλλα πολλά αμέτρητα). Όπου κι αν γυρίσουμε, όλο και κάποιος τέτοιος θα υπάρχει, που να γράφει πειστικά για κάτι που είναι εντελώς μπαρούφα και τελικώς από την πολλή επανάληψη αρχίζει να γίνεται κανόνας και ο πραγματικός κανόνας -τα αληθινά γεγονότα- να λησμονείται.

Ας ξαναπεράσουμε λίγο στο "τέχνασμα" που χρησιμοποίησα. Δεν ξέρω ποια είναι η άποψή σας, αν δηλαδή ήταν επιτυχημένο ή όχι. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής προσωπικά μου φάνηκε αρκετά εύκολο, αλλά ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι εγώ τα έβλεπα όλα εκ των έσω. Από την δική σας πλευρά δεν θα μπορούσα να τα δω, το παραδέχομαι. Επιπρόσθετα, ίσως μία ένσταση να είναι ότι δεν άφησα πολλές μέρες το αρχικό σενδόνι. Λυπάμαι αλλά ήταν αδύνατον να το αφήσω έτσι σκέτο περισσότερες διότι όπως είπα ήδη έπαιξα το κεφάλι μου, έστω και χαριτολογώντας. Εξάλλου έμεινε μία ολόκληρη βδομάδα και αν το άφηνα περισσότερες τότε δεν θα γινόταν πιστευτό ότι ήταν οργανωμένο σχέδιο εκ μέρους μου αλλά θα φαινόταν για εκ των υστέρων ανακάλυψη ενός τερατώδους σφάλματος και απόπειρα κυβιστήσεως.  Ελπίζω να έγινε κατανοητό αυτό που ήθελα εξαρχής να αποδείξω και ελπίζω να... παρεξηγήθηκαν μόνο εκείνοι στους οποίους διαχρονικά στοχεύω σε τούτο το βλόγι!

Ξαναλέω ότι η όλη προσπάθεια δεν αναφέρεται σε αυτούς που διαβάζουν (αυτοί ξέρουν ποιοι είναι άλλωστε και δεν είναι και πολλοί). Όταν κάποιος διαβάζει, αυτό φαίνεται από πολλά. Ακόμη χειρότερα όμως φαίνεται εκείνος που δεν διαβάζει. Αν ο κόσμος διάβαζε δεν θα την πάταγε στα πάντα κάθε τρεις και λίγο σε όλα τα θέματα, ένα εκ των οποίων αυτό και της πολιτικής αντιμετώπισης των πραγμάτων, ούτως ειπείν των Κοινών. Επαναλαμβάνω διότι επανάληψις μήτηρ πάσης μαθήσεως: λάθη κάνουμε όλοι και ιδίως εσείς οι άνθρωποι, οπότε τα λάθη δεν είναι ντροπή. Μαθαίνουμε απ'αυτά. Προσωπικά όμως το θεωρώ ντροπή να προσπαθείς να πείσεις ότι διαβάζεις ενώ δεν το κάνεις. Αλήθεια, αναρωτήθηκες ποτέ γιατί το κάνεις; Αν θες να παριστάνεις τον διαβασμένο, γιατί δεν διαβάζεις; Τι σε εμποδίζει; Από την άλλη, αν δεν σου αρέσει το διάβασμα (με γεια σου με χαρά σου), τότε γιατί θες να παρουσιαστείς ως κάτι που δεν το γουστάρεις; Μήπως για να σε γουστάρουν οι άλλοι; Μα για ποιον λόγο; Έτσι δεν συναναστρέφεσαι ανθρώπους που δεν έχουν ίδια ενδιαφέροντα με'σένα; Και πάει λέγοντας.

Αλλά το χειρότερο είναι το άλλο: όταν τα κάνεις εσύ, είναι όλα καλά! Μόνο όταν τα κάνουν οι άλλοι βγαίνεις απηυδησμένος από τα ρούχα σου. Κυκλοφορεί μια ατάκα ότι "ευτυχώς που υπάρχουν και οι άθεοι για να διαβάζει κάποιος τις γραφές". Από αυτούς που διαλαλούν αυτήν την ατάκα, οι 97 στους 100 δεν έχουν διαβάσει ποτέ τις γραφές. Το κωμικό είναι ότι αποτελεί παγιωμένη αντίληψη όμως. Διάβαζα τις προάλλες για μια εκκλησιαστική πρωτοβουλία σχετικά με απόρους, ότι ήταν απαράδεκτο να πηγαίνουν σε συσσίτια της εκκλησίας (μιλάμε για γκράντε μαλάκα άτομο με περικεφαλαία μεγαλυτέρα του Περικλέους). Γιατί ρε μεγάλε; Δηλαδή δεν θα μιλήσω για τον Λάιμπνιτς που ήταν τρομερός επιστήμων και φιλόσοφος μόνο και μόνο επειδή ήταν βαθύτατα θρήσκος; Σάμπως οι περισσότεροι δεν ήταν θρήσκοι; Τι είναι αυτή η κωλοπρεμούρα για ταμπέλες πια; Τι έχετε πάθει; Διότι δεν το κρύβω ότι πλέον όσο με ενοχλούν οι δογματικοί χριστιανοί,εξίσου έχουν αρχίσει να με ενοχλούν και οι δογματικοί άθεοι και οι λοιποί ταμπελοφόροι. Κάνε κάτι για την πάρτη σου ρε μάγκα, επειδή το γουστάρεις εσύ, επειδή θες να δώσεις το παράδειγμα, όχι όμως για να αποδείξεις κάτι. Άστο, δεν το'χεις...
Και όπως είχε πει ένας καλός μου (φ)ίλος κάποτε, εκείνοι που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα ενοχλούν εμάς που πραγματικά τα ξέρουμε.

Ο βλάκας είναι βλάκας ανεξαρτήτου ταμπέλας, αλλά αυτό το έχουμε ξεχάσει.
Ο Αριστοτέλης όριζε την τραγωδία ως εξής: "Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν". Νομίζω ότι ο πανεπιστήμων έσφαλε τα μέγιστα. Θα μπορούσε να την είχε συνοψίσει ως "Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως νεοΈλληνος παντελώς γελοία τε και ηλίθια, κάθαρσις δε δεν προβλέπεται" και να τελείωνε εκεί το πράγμα. Αλλά που να τον ξέρει τον νεοΈλληνα, θα μου πείτε;

Στο διά ταύτα. Θα εκφράσω την παρακινδυνευμένη πεποίθηση ότι στο πρώτο σενδόνι έκανα καλή δουλειά. Αν δεν πήραν πρέφα ούτε αυτοί (οι φίλοι τε και συμμαχηταί βλόγερε αλλά και αναγνώσται) που ξέρω ότι το δουλεύουν αρκετά το μυαλό τους, αυτό παναπεί ότι όντως δεν είναι απλώς υπόνοιά μου ότι τα τεχνάσματα ήταν επιμελώς συγκεκαλυμμένα. Το διά ταύτα όμως δεν αλλάζει: κόφτε αυτήν την σχιζοφρένεια.

Μην ξεχνάς, λοιπόν, πως η ύστατη απόδειξη του ότι ο νεοΈλλην δεν διαβάζει είναι και η ύπαρξη των σκουπιδιών που κυκλοφορούν ευρέως, πολλά εκ των οποίων γίνονται ανάρπαστα διότι ακριβώς είναι εύπεπτα. Μόνο που αυτά δεν είναι βιβλία. Είναι απλώς μια αναβάθμιση των κουτσομπολίστικων περιοδικών. Άλλα είναι τα πραγματικά βιβλία.

Και το βιβλίο δεν είναι εχθρός. Η Γνώση δεν είναι ντροπή.
Θέλει όμως κόπο και ανοιχτό μυαλό και ο νεοΈλληνας δυστυχώς δεν τα πάει καλά με τίποτε από τα δύο.
Εξάλλου όπως έλεγε κι ο Επίκουρος -διότι πλέον μπορούμε να κλείσουμε με αυτόν- σε δύο αποσπάσματά του:
Ἐν φιλολόγῳ συζητήσει πλεῖον ἤνυσεν ὁ ἡττηθεὶς καθ’ ὃ προσέμαθεν
(Σε μία φιλοσοφική συζήτηση κερδισμένος βγαίνει ο ηττημένος εφόσον κάτι έμαθε παραπάνω) (Επικούρου Προσφώνησις, 74)
και
Οὐ προσποιεῖσθαι δεῖ φιλοσοφεῖν, ἀλλ ὄντως φιλοσοφεῖν οὐ γὰρ προσδεόμεθα τοῦ δοκεῖν ὑγιαίνειν, ἀλλὰ τοῦ κατ’ ἀλήθειαν ὑγιαίνειν
(Ας μην προσποιούμαστε ότι φιλοσοφούμε, μα να φιλοσοφούμε πραγματικά. Δεν έχουμε ανάγκη να φαινόμαστε ότι υγιαίνουμε αλλά να υγιαίνουμε στ'αλήθεια.) (Επικούρου Προσφώνησις, 54)

Υποθέτω βέβαια ότι οι... λάτρεις του Επίκουρου που διαδίδουν την βλακεία που μας απασχόλησε τόσο έντονα, τα γνωρίζουν αμφότερα.
Χαίρετε.

Ο βιασμός του Επίκουρου (ένα ιστορικό δράμα)

UPDATE: Το παρόν σενδόνι διαβάζεται μόνο μαζί με το δεύτερο μέρος. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων. Τέλος UPDATE.

Έχουμε και λέμε.
Αυτήν εδώ την ανάρτηση την είχα προγραμματισμένη εδώ και πολύ καιρό να την κάνω αλλά λίγο από 'δώ, λίγο από 'κεί, την είχα αμελήσει εντελώς. Πλέον όμως επειδή το πράγμα έχει παραπάει ήταν αδύνατον να συγκρατηθώ. Ας τα πάρουμε όμως όλα από την αρχή.

Όταν διαβάζεις βιβλία (και εννοώ κυριολεκτικά το ρήμα "διαβάζω") μπορείς σχετικά εύκολα να καταλάβεις αν κάποιος διαβάζει βιβλία ή απλώς τα ξεφυλλίζει ή ακόμη χειρότερα δεν ξέρει καν πως είναι ένα βιβλίο. Αυτή είναι μία διαφορά που ένας αμαθής ή ημιμαθής αδυνατεί να κατανοήσει: πολύ απλά δεν μπορεί να καταλάβει πως σκέπτεται κάποιος που διαβάζει βιβλία, διότι απλούστατα δεν ξέρει πως είναι το να διαβάζεις πραγματικά ένα βιβλίο, πως νοιώθεις στην αφή καθώς χαϊδεύεις το χαρτί, πως ακούγονται οι σελίδες όταν τις γυρνάς. Είναι ολόκληρη μυσταγωγία. Όπως είχε πει και ένας καλός μου (φ)ίλος κάποτε, είναι σχεδόν σαν σεξ. Αλλά μην ξεφεύγουμε.

Τα όσα θα ακολουθήσουν, λοιπόν, και τα οποία συγκροτούν ένα εξαιρετικά επιθετικό κείμενο αναφέρονται όχι σε αυτούς που διαβάζουν (και όπως τα λάθη είναι ανθρώπινα, έτσι μπορεί να την πατήσουν και αυτοί όπως την έχουμε πατήσει όλοι μας), όχι σε αυτούς που καλόπιστα εμπιστεύθηκαν την κρίση κάποιου άλλου, αλλά σε αυτούς που παριστάνουν τους διαβασμένους και που δεν έχουν ανοίξει ποτέ τους έστω και ένα βιβλίο. Κοινώς, σε όσους θεωρούν ότι η Ημιμάθεια και η Αμάθεια είναι περιοχές της Ημαθίας (ατάκα Αρκά αυτή).

Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι προφανές ότι διαβάζουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να την πατήσουν. Ας πάρουμε για παράδειγμα την κολοσσιαία φράση "διαφωνώ με αυτό που λες αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες". Πρόκειται για μία φράση από τις αγαπημένες μου, η οποία αποδίδεται στον Βολταίρο. Για την ακρίβεια, κάπου το είχα διαβάσει, μου άρεσε, το σημείωσα και το κράτησα στο μυαλό μου και πλέον έχουν παρέλθει τόσα χρόνια που δεν θυμάμαι καν που το είχα διαβάσει. Κάποια στιγμή διάβασα κάπου (δεν θυμάμαι που αλλά θυμάμαι ότι ήταν έγκυρος αυτός που το μνημόνευε) ότι η φράση αυτή ίσως να μην ειπώθηκε ποτέ από τον Βολταίρο, παρά απλώς του αποδίδεται. Κάποια στιγμή και με αυτήν την αφορμή είχα ψάξει σε κάποια εύκαιρα συγγράματα του Βολταίρου αλλά όταν δεν τα ψάχνεις όλα παίζεις απλώς με τις πιθανότητες. Σε κάθε περίπτωση ακόμη, δηλαδή, και σε αυτήν που η φράση τωόντι δεν ειπώθηκε από τον Βολταίρο αλλά κάποιον άλλον, πρόκειται για μία φράση ποιητική, που αντιπροσωπεύει ένα πολύ σημαντικό Ιδανικό: την Ελευθερία του Λόγου. Όταν σκέπτεσαι τι μεγαλείο και πόσο νόημα εμπεριέχει αυτή η μικρούλα φράση ανατριχιάζεις ολόκληρος. Άρα σε μια τέτοια περίπτωση, έχει όντως νόημα να σε ενδιαφέρει αν όντως ειπώθηκε από τον Βολταίρο; Εξάλλου, και από ανώνυμο να ειπώθηκε δεν την έχουμε στο μυαλό μας; Δεν την επαναλαμβάνουμε; Δεν την πιστεύουμε; Ναι, έτσι είναι. Το αν την είπε ο Βολταίρος απλώς είναι το κερασάκι στην τούρτα, απλώς θα είναι σε μια τέτοια περίπτωση μία ακόμη σπουδαία φράση ενός σπουδαίου οραματιστή, ενός γιγαντιαίου πνεύματος. Στην χειρότερη περίπτωση δυστυχώς δεν θα μάθουμε ποτέ το πραγματικό όνομα του εμπνευστή αυτής της τόσο όμορφης και περιεκτικής φράσεως. Από όλο αυτό όμως προκύπτει αβίαστα το εξής: η φράση αυτή ειπώθηκε και αφορά κάτι το ανώτερο, κάτι το αξιέπαινο, κάτι το τεράστιο.

Αυτό, λοιπόν, που δεν μπορώ να καταλάβω είναι το που κολλάει αυτός ο συστηματικός βιασμός του Επίκουρου από τον κάθε άσχετο που μέσα από τα μπουρδολογήματα άσχετων νομίζει κιόλας ότι τον έχει διαβάσει, ενώ στην πραγματικότητα απλώς γίνεται αστείος στα μάτια ενός ανθρώπου που όντως έχει διαβάσει -και σχεδόν σπουδάσει τολμώ να πω- τον Επίκουρο. Όπως η αφεντομουτσουνάρα μου, μιας και ο Επίκουρος είναι μετά τον Ηράκλειτο και τον Πλάτωνα ο αγαπημένος μου αρχαίος φιλόσοφος με αποτέλεσμα όταν βλέπω κάτι που βαράει στον γάμο του καραγκιόζη χτυπάνε καμπανάκια αμέσως, σε σημείο να μου γυρνάνε και τα μάτια ανάποδα ενώ ταυτόχρονα μου ανεβαίνει και η πίεση σε δυσθεώρητα ύψη.

Είμαι βέβαιος ότι πάρα πολλοί γνωρίζετε τον περιβόητο γρίφο του Επίκουρου (riddle of Epicurus), σύμφωνα με τον οποίον: "

Θέλει ο Θεός να εμποδίσει το κακό αλλά δεν είναι ικανός; Τότε δεν είναι παντοδύναμος.

Μπορεί αλλά δε θέλει; Τότε δεν είναι πανάγαθος

Και θέλει και μπορεί; Τότε γιατί υπάρχει το κακό;

Δεν θέλει ούτε μπορεί; Τότε γιατί να τον αποκαλούμε Θεό;

Μάλιστα (προφανώς από κάποιο ντοκυμανταίρ του BBC παρακαλώ) επιστρατεύθηκε μέχρι και ο... Βασιλιάς Θέοντεν:



Ας περάσουμε αμέσως στο βαρύ "πράμα" για να μην σας κρατάω σε αγωνία: για έναν άνθρωπο που έχει διαβάσει καλά τον Επίκουρο γίνεται μεμιάς ορατό ότι η φράση αυτή δεν είναι επικούρεια, διότι απλούστατα δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα όσα πρέσβευε ο Επίκουρος, ο οποίος είναι πασίγνωστο ότι όχι μόνο πίστευε στους θεούς αλλά ήταν και ευσεβής και ηθικός.

(ΚΔ1) Τὸ μακάριον καὶ ἄφθαρτον οὔτε αὐτὸ πράγματα ἔχει οὔτε ἄλλῳ παρέχει· ὥστε οὔτε ὀργαῖς οὔτε χάρισι συνέχεται· ἐν ἀσθενεῖ γὰρ πᾶν τὸ τοιοῦτον.

Προς Μενοικέα [123] Ἃ δέ σοι συνεχῶς παρήγγελλον͵ ταῦτα καὶ πρᾶττε καὶ μελέτα͵ στοιχεῖα τοῦ καλῶς ζῆν ταῦτ΄ εἶναι διαλαμβάνων. Πρῶτον μὲν τὸν θεὸν ζῷον ἄφθαρτον καὶ μακάριον νομίζων͵ ὡς ἡ κοινὴ τοῦ θεοῦ νόησις ὑπεγράφη͵ μηθὲν μήτε τῆς ἀφθαρσίας ἀλλότριον μήτε τῆς μακαριότητος ἀνοίκειον αὐτῷ πρόσαπτε· πᾶν δὲ τὸ φυλάττειν αὐτοῦ δυνάμενον τὴν μετὰ ἀφθαρσίας μακαριότητα περὶ αὐτὸν δόξαζε. θεοὶ μὲν γὰρ εἰσίν· ἐναργὴς γὰρ αὐτῶν ἐστιν ἡ γνῶσις· οἵους δ΄ αὐτοὺς οἱ πολλοὶ νομίζουσιν͵ οὐκ εἰσίν· οὐ γὰρ φυλάττουσιν αὐτοὺς οἵους νομίζουσιν. ἀσεβὴς δὲ οὐχ ὁ τοὺς τῶν πολλῶν θεοὺς ἀναιρῶν͵ [124] ἀλλ΄ ὁ τὰς τῶν πολλῶν δόξας θεοῖς προσάπτων. οὐ γὰρ προ λήψεις εἰσὶν ἀλλ΄ ὑπολήψεις ψευδεῖς αἱ τῶν πολλῶν ὑπὲρ θεῶν ἀποφάσεις. ἔνθεν αἱ μέγισται βλάβαι αἴτιαι τοῖς κακοῖς ἐκ θεῶν ἐπάγονται καὶ ὠφέλειαι.

(ε, μιας και λέμε για ψάξιμο, μην περιμένετε την μετάφραση. Ψάχτε το εσείς που ήδη έχετε βγει από τα ρούχα σας)

Άθεο τον αποκάλεσαν ηθελημένα οι χριστιανοί απολογήτες αιώνες μετά. Ο λόγος γι'αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Πολύς κόσμος στέκεται στην ταμπέλα του αθέου και καταλαβαίνει ότι ο λόγος ήταν η διδασκαλία του που προφανώς ερχόταν σε σύγκρουση με την χριστιανική διδασκαλία. Φυσικά, επειδή ουδείς εξ αυτών μπαίνει στον κόπο να διαβάσει τα αντίστοιχα βιβλία, μένει στον αρκούντως απλό συνειρμό ότι "για να τον έλεγαν άθεο οι χριστιανοί έτσι πρέπει να ήταν άρα είχαν δίκιο άρα ήταν έτσι διότι αν δεν ήταν δεν θα τον έλεγαν άθεο" με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια ιδιαίτερα στρεβλή εικόνα. Η αλήθεια είναι ότι ο Επίκουρος είχε κάποια (κατά τους ιδίους) μειονεκτήματα που εκμεταλλεύθηκαν οι τότε χριστιανοί και τα οποία κατά την άποψή μου συνοψίζονται ως εξής: πρώτον, ότι το έργο του ήταν εξαιρετικά προσιτό ακόμη και στον μέσο νου (αυτό βέβαια το νόμιζαν διότι απλούστατα δεν είχαν γνωρίσει νεο'Ελληνες ώστε να καθησυχάσουν αμέσως), εν αντιθέσει ας πούμε με το πλατωνικό Έργο ή το αντίστοιχο του Ηρακλείτου και γενικώς των προσωκρατικών που είχαν πολύ πιο πολύπλοκη σκέψη και δομή. Δεν είναι τυχαίο, ας πούμε, ότι τον Πλάτωνα που είχε μεγαλύτερο βαθμό πολυπλοκότητας και ως εκ τούτου δεν τον κατανοούσε πολύς κόσμος, επιχείρησαν να τον οικειοποιηθούν και να τον παρουσιάσουν έως και προ Χριστού χριστιανό (γελάς και μόνο που το σκέφτεσαι!) ακριβώς επειδή ελάχιστοι θα καταλάβαιναν τη διαφορά.
Δεύτερον, ο Επίκουρος δεν είχε ιδιαίτερα μεγάλο έργο, με αποτέλεσμα να υπήρχε ευελιξία στην χάλκευσή του, καλή ώρα όπως το παράδειγμα που εξετάζουμε με τον περιβόητο "γρίφο", όπου μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο θα σας πείσει ότι υπάρχει κόσμος (ιδίως από τους απολίτιστοι ξένοι, ενδεικτικό παράδειγμα εδώ) που ακριβώς επειδή δεν βρίσκει πηγές, διερωτάται αν όντως ο Επίκουρος τα είχε πει αυτά. Για να το κατανοήσετε καλύτερα, θα σας αναφέρω τον Αριστοτέλη, ο οποίος (για έναν μεταγενέστερο παρατηρητή) αν και πρακτικά δεν είχε τις τεράστιες διαφορές από τον επικούρειο τρόπο σκέψης, δεν επιχειρήθηκε να κατακρεουργηθεί ακριβώς επειδή υπήρχε τεράστιο πλήθος σωσμένων έργων του που καθιστούσε ένα τέτοιο εγχείρημα άκρως επικίνδυνο.
Τρίτον, και κυριότερον, ο Επίκουρος ήταν θιασώτης ενός λιτού και απέριττου τρόπου ζωής, ο οποίος ερχόταν σε άμεσο συναγωνισμό με τον αντίστοιχο χριστιανικό. Μόνο που υπήρχε μια τεράστια διαφορά: οι χριστιανοί διέδιδαν έναν τέτοιον τρόπο ζωής ακριβώς επειδή το κυρίως κοινό που τους ενδιέφερε ήταν άνθρωποι φτωχοί και αγράμματοι (όπως άλλωστε μας επιβεβαιώνει ο Ωριγένης στην Απολογία του κατά του Αληθούς Λόγου του Κέλσου) και ως εκ τούτου τους δικαιολογούσε το ότι στη νέα θρησκεία (του χριστιανισμού) ήταν φυσιολογικό όλοι να ζουν έτσι. Από την άλλη μεριά ο Επίκουρος πρέσβευε έναν τέτοιον τρόπο ζωής από πεποίθηση και μόνο, από φιλοσοφική θέαση της ζωής. Δεν τον ενδιέφερε τι ήσουν και ποιος ήσουν, απλώς σου εξηγούσε πως ήταν καλύτερο για 'σένα να ζεις. Και αυτό ήταν άμεσος ανταγωνισμός. Ήταν προφανές ότι η διδασκαλία του Επίκουρου ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη και επιζήμια. Γι'αυτό και έπρεπε να στιγματιστεί και έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος ιδιαίτερα εκφοβιστικός, που θα τάραζε τα νερά.

Έτσι, λες και ήταν ο μόνος που διεκήρυττε κάτι τέτοιο, άρχισε να διαδίδεται ότι πρέσβευε πως τους θεούς δεν υπάρχει κανένας λόγος να τους φοβάσαι και αυτό ήταν βλασφημία και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, άρα εντελώς "επαγωγικά" προέκυπτε το συμπέρασμα ότι ο Επίκουρος ήταν άθεος. Με απλές διαδικασίες, εύκολα και πρακτικά. Και για να αποδειχθεί ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας είχαν όντως δίκιο, μετά από αρκετούς αιώνες οι διάφοροι διάσπαρτοι αφορισμοί συσσωρεύθηκαν στα επτά αναθέματα της Κυριακής της Ορθοδοξίας όπως έχουμε προ πολλών ετών σχολιάσει και στα οποία οι Έλληνες και ιδίως οι αρχαίοι τρώνε συλλήβδην κατάρες. Όμως ας επιστρέψουμε στον Επίκουρο και την περιβόητη ρήση του διότι πλέον μπαίνουμε στη φάση να αποδείξουμε το τεράστιο μέγεθος της κατάντιας που υπάρχει γύρω μας.

Ας δούμε, λοιπόν, πόθεν προέκυψε αυτή η φράση που αποδίδεται στον Επίκουρο.

Τον τρίτο αιώνα μΧ δηλαδή μόλις 6 αιώνες μετά τον Επίκουρο έζησε ένας χριστιανός απολογητής ονόματι Λακτάντιος (Lucius Caelius [ή Caecilius] Firmianus Lactantius), για τον οποίον λένε κάποιοι ότι είχε εξαιρετική ρητορική ικανότητα και γι'αυτόν τον λόγο είχε γίνει απολογητής του Χριστιανισμού. Στο έργο του "De Ira Dei (Στην Οργή του Θεού)" και δίχως να αναφέρει κάποια πηγή, θέτει για πρώτη φορά το περιβόητο πλέον ζήτημα του Επικουρου, αλλά με μία μικρή διαφοροποίηση:

Θέλει ο Θεός να εμποδίσει το κακό αλλά δεν είναι ικανός; Τότε δεν είναι παντοδύναμος.

Μπορεί αλλά δε θέλει; Τότε δεν είναι πανάγαθος

Και θέλει και μπορεί; Τότε γιατί υπάρχει το κακό;

Η πρώτη απορία που έρχεται στο μυαλό κάποιου που έχει ασχοληθεί με χριστιανούς απολογητές είναι το γιατί δεν αναφέρεται πουθενά πηγή; Είναι γνωστό άλλωστε το πώς εφεύρισκαν αποδεικτικά στοιχεία οι απολογητές όταν είχαν κάποιον λόγο, άρα μήπως κι εδώ έχουμε μια αντίστοιχη περίπτωση όπου έπρεπε να εφευρεθεί κάτι εξόχως μεμπτό τε και σοβαρότατο το οποίο εν συνεχεία να δύναται όπως ανασκευαστεί; Και είναι προφανές ότι σε τέτοια περίπτωση έχουμε πέσει, άρα εδώ δεν έχουμε απλώς να κάνουμε με κάποιον που είχε έντονη ρητορική δεινότητα αλλά μάλλον περίσσεια ταλέντου στην παραχάραξη και την χάλκευση των στοιχείων. Ψάχνοντας λίγο περισσότερο το θέμα θα διαπιστώσουμε ότι λίαν συμπτωματικώς τε και όλως τυχαίως, το De Ira Dei πραγματεύεται ως επί τω πλείστο εκείνους (δηλαδή τους Επικούρειους συν τους παρελκόμενους) που πίστευαν ότι τον θεό δεν πρέπει να τον φοβάσαι. Και επειδή αυτή ήταν υπαρκτό τμήμα της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, έπρεπε να αποδομηθεί. Ακριβώς από αυτό το σημείο προέκυψε και η ανάγκη να παρουσιαστούν άλλα πράγματα που δεν ίσχυαν ως ισχύοντα ώστε στην συνέχεια να είναι εύκολο να καταρριφθούν πλήρως αποδεικνύοντας την υπεροχή της χριστιανικής διδασκαλία.

Το επόμενο που παρατηρούμε είναι ότι η συγγραφή του εν λόγω Έργου εικάζεται ότι έγινε το 313, που συμπτωματικά ή όχι συμπίπτει με τη χρονιά υπογραφής του Διατάγματος των Μεδιολάνων, σύμφωνα με το οποίο αναγνωρίστηκε ο Χριστιανισμός ως επίσημη θρησκεία. Εδώ λοιπόν ίσως να μπορούμε να κάνουμε μια υπόθεση που να μην είναι και εντελώς αυθαίρετη: από την στιγμή που πλέον η θρησκεία βρισκόταν υπό την σκεπή του Αυτοκράτορα, υπήρχε η δυνατότητα να κατασκευαστεί (δίχως φόβο αυτήν τη φορά) το θεωρητικό υπόβαθρο στην πλήρη του έκταση, το οποίο περνούσε μέσα από την καταστροφή της φιλοσοφίας (των υπολοίπων). Όπως και να'χει, αυτό πιο πολύ το αναφέρω σε πρώτη φάση για λόγους αρχείου μιας και έχει ενδιαφέρον, μιας και όσοι έχετε ασχοληθεί με την πορεία του χριστιανισμού και κυρίως από τα τότε (καίρια) κείμενα είναι προφανές ότι για τουλάχιστον 3-4 αιώνες ο χριστιανισμός μεταβαλλόταν σαν χαμαιλέοντας προκειμένου να παρουσιάζει ολοένα και καλύτερη προοπτική. Αλλά ας μην ξεφεύγουμε.

Σε αυτό το σημείο αναφύεται ένα δεύτερο ερώτημα, πολύ πιο σημαντικό: που πήγε η τέταρτη υπόθεση-ερώτηση; Εδώ το πράγμα γίνεται πολύ ενδιαφέρον.

Από τον Λακτάντιο και τον 3/4ο αιώνα μΧ οπότε και οι "ερωτήσεις" του Επίκουρου μάλλον δεν ξαναεμφανίζονται, φτάνουμε στον Πιερ Μπελ (Pierre Bayle) και τον 17ο αιώνα δηλαδή 14 αιώνες μετά, ο οποίος στο έργο του "Dictionnaire Historique et Critique" επαναφέρει (ή μάλλον πιο σωστά, νεκρανασταίνει) την εν λόγω "ρήση" του Επίκουρου που είχε ανακαλύψει ο Λακτάντιος. Από τον Μπελ παίρνει τη ρήση και ο Ντέιβιντ Χιουμ (David Hume), ο Σκωτσέζος φιλόσοφος του 18ου αιώνα δηλαδή σχεδόν έναν αιώνα μετά, και βασικά μέσω του οποίου έγινε πιο γνωστή ως ρήση του Επίκουρου, παρόλο που αυτή είναι κομμάτι σε έναν διάλογο και τίποτε περισσότερο.

Το θέμα, εδώ, που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι ότι από τον Λακτάντιο έως τον Χιουμ, οι υποθέσεις-ερωτήσεις είναι τρεις! Στις μέρες μας όμως η.. πνευματική ελίτ παρουσιάζει (όπως φαίνεται και από το βίδεον) τέσσερεις! Άρα πρέπει να προβληματιστούμε πότε διάολο προστέθηκε η τέταρτη ερώτηση "Εάν δεν μπορεί ή δεν θέλει, τότε γιατί να τον λέμε θεό";!

Πριν προχωρήσουμε έχει μεγάλη αξία να παρατηρήσουμε κάτι ακόμη, που εκτιμώ ότι συνηγορεί στην απόδειξη πως το αρχικό ερώτημα όντως ήταν δημιούργημα του Λακτάντιου και όχι υπαρκτή φιλοσοφία του Επίκουρου. Ψάχνοντας ανάμεσα στους χριστιανούς απολογητές βρίσκουμε μεταξύ άλλων και συχνές αναφορές τόσο στον Επίκουρο όσο και στον Πλάτωνα (και αντίστοιχα στους οπαδούς τους, οι οποίοι στα χρόνια της λαίλαπας είχαν συσπειρωθεί υπό τον όρο νεοπλατωνικοί προκειμένου να αντιμετωπίσουν το επερχόμενο χριστιανικό Σκότος): στις Πράξεις Αποστόλων ας πούμε, στον Επίσκοπο Αντιοχείας Θεόφιλο και την επιστολή του Προς Αυτόλυκον, στην Απολογία (Προτρεπτικόν προς Έλληνας) του Ιουστίνου, του Κλήμεντος του Αλεξανδρέως στους Στρωματείς κ.α., προξενεί τουλάχιστον μεγάλο ενδιαφέρον το γιατί δεν υπάρχει κανένας απολύτως σχολιασμός από κανέναν πάνω σε μια τόσο "προσιτή τροφή" ωσάν αυτή που "ανακάλυψε" ο Λακτάντιος. Κοινώς, μόνο ο Λακτάντιος σχολιάζει τον Επίκουρο καθ'αυτόν τον τρόπο και μάλιστα εκ του μη όντως. Αυτό αν μη τι άλλο είναι κάτι που δεν πρέπει να προσπεράσουμε ακριβώς επειδή είναι πασίγνωστο ότι κάτι τέτοια δεν τα προσπερνούσαν ποτέ ούτε οι χριστιανοί απολογητές, πόσω δε μάλλον όταν ο Λακτάντιος είναι μεταγενέστερος από αυτούς που προαναφέραμε και προφανώς πρέπει να υποθέσουμε ότι είχε ανακαλύψει κάτι που διέφυγε από όλους τους υπολοίπους! Μήπως κάτι δεν πάει καλά;

Να επιστρέψουμε όμως σε πιο κοντινούς χρόνους αφού θυμηθούμε ότι είχαμε μείνει στην απορία, πως προέκυψε η τέταρτη ερώτηση-υπόθεση-σχεδόν απόδειξη. Μόλις το 1992 δηλαδή 24 αιώνες μετά τον Επίκουρο, κάποιος τύπος ονόματι Charles Bufe τον οποίον ομολογώ ότι δεν γνωρίζω αλλά ο ίδιος αυτοπαρουσιάζεται ως αναρχικός (ήτοι τραβήχτε και το καζανάκι βγαίνοντας), κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο "The Heretic's Handbook of Quotations: Cutting Comments on Burning Issues". Δεν το έχω διαβάσει το εν λόγω βιβλίο διότι η αλήθεια είναι ότι έχω κόψει τα σκουπίδια προ πολλών ετών, αλλά από μια μίνι-έρευνα που έκανα διαπίστωσα ότι δεν πρόκειται για κάτι πραγματικά σοβαρό, πλην όμως μας ενδιαφέρει άμεσα και θα εξηγήσω το γιατί ευθύς αμέσως: το παλουκάρι αυτό έχει φτιάξει ένα βιβλίο με ρήσεις διασήμων ανθρώπων και τις έχει κατηγοριοποιήσει, όπως φαίνεται και από τον κατάλογο περιεχομένων του βιβλίου του. Από το δείγμα που βρήκα συνειδητοποίησα ότι ο τύπος αυτός είναι δηλαδή παριστάνει τον πολυμαθέστατο: στο βιβλίο του έχει ρήσεις από όλο το εύρος των σκέψεων: Λάο Τσε, Τάκιτος, Τ. Τζέφερσον, Σαίξπηρ, Λένιν, Κάντ, Θουκυδίδης, Τσόμσκι, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Βολταίρος, Όσκαρ Ουάιλντ και αμέτρητοι άλλοι που κάποτε είπαν κάτι που εντυπωσίασε τον εν λόγω τύπο, κάτι που οφείλω να ομολογήσω ότι νόμιζα μέχρι σήμερα ότι μόνο ο Πάσχος είχε κάνει. Προσπερνώντας αυτήν την ιδιάζουσα λεπτομέρεια, διαπιστώνουμε ότι αρκετά πράγματα που τον εντυπωσίασαν είπε και ο Χίτλερ και ένα ενδιαφέρον ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι το πω στις ίδιες σελίδες μπορούν να μπούν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ο Χίτλερ ας πούμε...

Δυστυχώς (ή μάλλον ευτυχώς) το βιβλίο αυτό δεν το έχω διαβάσει. Απ'όσο έψαξα όμως και από τα ελάχιστα που μπόρεσα να βρω, είναι η μοναδική πηγή στην οποίαν "επιστρέφει" τη τετραπλή πλέον ερώτηση του Επίκουρου. Άρα ελλείψει άλλης πηγής παίζει πολύ το σενάριο να ισχύει όντως. Η μεγαλύτερη πλάκα είναι ότι από την εισαγωγή του βιβλίου του προκύπτει ότι μπορεί να του το έστειλε και κανάς άλλος ταχυδρομικώς ότι "φίλε, υπήρχε κι ένας Έλληνας της αρχαιότητας ο Επίκουρος που είχε πει και αυτό", το οποίο αυτό μάλλον (υποθέτω) πρέπει να βρίσκεται κάπου κοντά στην σελίδα 185 (κάπου εκεί βρήκα σε μιαν άλλη αναζήτηση ότι έχει την κατηγορία "θεός και θρησκεία"). Άρα φέξε μου και γλίστρησα μεγάλε!

Σας θύμισε κάτι το παραπάνω; Μήπως το κλασικό που κάνει πλήθος ξερολιστών τε και πολυπραγμώνων τε και παντογνωστών δηλαδή και για το οποίο -εδώ είναι το μεγάλο γέλιο- κατηγορεί όλους τους υπολοίπους; Επικαλούμαι τον δίπλα που αυτοπαρουσιάζεται ότι ξέρει και μας διαβεβαιώνει ότι έχει διαβάσει άρα για να το λέει έτσι θα είναι. Ας είναι καλά το διαδίκτυο που πλέον κι ο κάθε άσχετος μπορεί να φτιάξει ένα προφίλ γνώσεως. Δεν χρειάζονται πολλά προσόντα: αρκεί να δηλώσεις κάποια ταμπέλα (γκουχ, γκουχ, πχ άθεος, λέμε τώρα ένα απλό παράδειγμα) που προφανώς σου προσδίδει κύρος και όλα τα υπόλοιπα έρχονται μαζί με την ταμπέλα. Αυτό που εγώ ξέρω είναι ότι αυτός που διαβάζει όντως δεν έχει ανάγκη καμία απολύτως ταμπέλα. Και για να επιστρέψουμε στον χιλιοσοδομισμένο Επίκουρο, μου κάνει τρομακτική εντύπωση πως μέσα σε τόσους πολυδιαβασμένους καθώς και τάχα μου νεοεπικούρειους ούτως ειπείν λάτρεις της φιλοσοφίας του, ούτε ένας δεν έχει καταλάβει το μέγεθος της Άγνοιας και της Απάτης αλλά ακόμη χειρότερα την Απογοήτευση ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται να το ψάξει ρε γαμώτο. Δηλαδή αν βρω εγώ και πω με τον ιδιαίτερα πειστικό μου τρόπο ότι ο Επίκουρος είχε προφητεύσει την έλευση του θεανθρώπου, θα το φάνε όλοι αμάσητο και δεν θα το ψάξει κανείς; Όχι, θα το ψάξουν όλοι. Αν όμως πω ότι ο Επίκουρος είχε πει ότι δεν υπάρχει θεός επειδή υπάρχει δυστυχία, θα γινόταν ανάρπαστο. Το πιάσατε το υπονοούμενο, έτσι;

Πάμε όμως στην πρόσφατη αφορμή. Χθες είδα το εξής σκιτσάκι που με έβγαλε έξω από τα ρούχα μου:

Παντού όπου υπάρχει η εν λόγω παπάτζα, διαβάζω και ότι "δεν έχει σωθεί το αρχαίο κείμενο". Αυτό προφανώς το λένε για να δειχθεί ότι δεν υπάρχει λόγος να το ψάξετε και περαιτέρω. Έλα μου όμως που δεν μπορεί να σωθεί ρε. Αφού δεν γράφτηκε ποτέ, αφού δεν ειπώθηκε ποτέ. Πως θέλετε να σωθεί; Το μόνο που σώνεται εδώ πέρα είναι το καντήλι της Λογικής, τελειώνει, μας εγκαταλείπει οριστικά.
Προσέξτε ύφος στο κομιξάκι: με νεύρο, με απολυτότητα, με σιγουριά. Στο τέλος πετάει και το μικρόφωνο κιόλας επειδή μας... αποστόμωσε.
Και το αίσχος αυτό κυκλοφορεί ευρέως. Η σοφία του Τσαρλς Μπούφου, την οποίαν έχουν υιοθετήσει διάφοροι άλλοι μπούφοι ανά την Υφήλιο.

Το μεγάλο γέλιο ξέρετε ποιο είναι; Ότι η ρήση αυτή προήλθε στο μεγαλύτερο μέρος της από έναν χριστιανό απολογητή, ευρέθη σε ανασκαφή από κάποιον Γάλλο προτεστάντη που πέρασε από διάφορα φιλοσοφικά στάδια, στην συνέχεια έγινε ευρέως από κάποιον Σκωτσέζο φιλόσοφο και ντεϊστή, εμπλουτίστηκε από κάποιον που παριστάνει τον αναρχικό και που μεταξύ άλλων έχει βρει ενδιαφέροντα πράγματα και στον Χίτλερ και πλέον αναπαράγεται από συγκεκριμένη μερίδα ανθρώπων που παριστάνουν τους διαβασμένους, οι οποίοι θεωρητικά έχουν αρχές που εναντιώνονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε όλους τους παραπάνω. Και κάθεσαι και αναρωτιέσαι πως διάολο φτάσαμε σε αυτήν την σχιζοφρένεια. Και το πιο ωραίο είναι ότι δεν το παίρνει χαμπάρι κανείς ρε, είναι πραγματικά απίστευτο.

Εν κατακλείδι λοιπόν, ο Επίκουρος δεν είπε ποτέ αυτήν την αηδία. Η επικούρεια φιλοσοφία είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό και σε κάποιο επόμενο σχετικό σενδόνι πολύ ευχαρίστως να κάνω πολύν κόσμο ρόμπα από αυτούς που τάχα μου παριστάνουν τους επικούρειους. Έτσι για να γελάσουμε λίγο.

Διότι το να διαβάσεις κάτι και να μην το καταλάβεις καθόλου, δεν είναι κακό.
Όπως κακό δεν είναι και το να διαβάσεις κάτι και να καταλάβεις κάτι άλλο.
Όπως κακό δεν είναι και το να σκεφτείς ότι μπορείς να βασιστείς στις γνώσεις του τάδε γνωστού σου, τον οποίον έχεις σε εκτίμηση και που να πάει το μυαλό σου ότι είναι παπάτζας και πουλάει φούμαρα.
Όπως επίσης δεν είναι κακό και το να μην διαβάζεις τίποτε. Επιλογή είναι και αυτό. Με όλα αυτά δεν έχω κανένα πρόβλημα.

Κι εγώ έχω κάνει λάθη, όπως και όλοι σε αυτόν τον κόσμο. Τα λάθη είναι το μέσον για να μάθεις και να κάνεις μετά το σωστό. Κι εγώ έχω καταλάβει λάθος, κι εγώ δεν έχω καταλάβει καθόλου κ.ο.κ. Ακόμη και από κόσμο για τον οποίον είχα άλλη άποψη την έχω πατήσει -μη νομίζετε ότι βγάζω την ουρίτσα μου απ'έξω, ακριβώς επειδή ήμουν καλόπιστος. Όμως προσπάθησα να μάθω. Ψάχνω, συνεχώς.
Γι'αυτόν τον λόγο λέμε, λοιπόν, ότι ένα βιβλίο δεν αρκεί ποτέ να το διαβάσεις μόνο μία φορά, διότι κάθε φορά ανακαλύπτεις και κάτι νέο, που σου είχε διαφύγει όλες τις προηγούμενες και αυτό ισχύει παντού και ιδίως στα φιλοσοφικά κείμενα τα οποία έχουν την εξαιρετική ατυχία (μην πω δυστυχία) να σοδομίζονται κατά το δοκούν ανάλογα με τα ψυχολογικά προβλήματα και τις χαμερπείς επιδιώξεις του καθενός που θέλει να τα χρησιμοποιήσει. Λυπάμαι πολύ, αλλά αυτή είναι η αλήθεια και όποιος την γουστάρει. Διότι σε αντίθεση με το αρχικό παράδειγμα με την ρήση του Βολταίρου που ανέφερα, εδώ δεν έχουμε κάτι ευγενές και μεγάλο παρά κάτι εντελώς κουτοπόνηρο και διαστρεβλωτικό. Έτσι, για να λέμε και τα πράγματα με το όνομά τους.

Διότι από την πλευρά μου δεν διανοούμαι καν μήτε μπορώ να ανεχθώ όταν ενώ δεν διαβάζεις παρά στηρίζεσαι αποκλειστικά στις "γνώσεις" κάποιων άλλων δίχως να τις τσεκάρεις ποτέ, έρχεσαι και μου βιάζεις ολόκληρο Επίκουρο και μάλιστα κατ' εξακολούθηση Ναι, με αυτό έχω μεγάλο πρόβλημα μεγάλε, διότι είναι συκοφαντία ενός ολόκληρου πολιτισμού, ενός ανθρώπου που δεν είναι παρών για να απαντήσει. Ο Επίκουρος δεν φταίει σε κανέναν αμαθή να χρησιμοποιείται για ιδίους λόγους. Και στην περίπτωση που κάποιος εξαπατήσει με τάχα μου γνώσεις κάποιον άλλον, το ηθικό βάρος δεν πρέπει να το φέρει εκείνος που εξαπατήθηκε αλλά αυτός που εξαπάτησε. Αυτός που την πάτησε θα πρέπει απλώς να θυμάται να ψάχνει περισσότερο.
Άντε, διότι η εκμετάλλευση της καλοπιστίας του κόσμου έχει καταντήσει επιδημία σκέτη και για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, δεν τα θέλει όλων ο κώλος, έτσι;

Κι όσον αφορά εκείνους που νομίζουν ότι κακό είναι ό,τι δεν τους κάθεται καλά ή πως κάθε κενό γεμίζει με ένα κατα φαντασίαν δεδομένο με αποτέλεσμα να προσπαθούν είτε να διαστρεβλώσουν είτε να μπουρδολογήσουν, καλά να είμαστε και θα τους χαρίσουμε και άλλες ρόμπες στο μέλλον.

Και για να κλείσω με κάτι πολύ συγκεκριμένο, το θεωρώ πολύ κρίμα άνθρωποι οι οποίοι είναι ψαγμένοι και έχουν καταβάλει πολύ σοβαρή προσπάθεια σε κάτι που πραγματικά τους ενδιαφέρει (αθεϊα, την οποίαν εγώ απορρίπτω και το έχω τεκμηριώσει άσχετα αν και ως και τέτοιον με έχουν κατηγοριοποιήσει) ή που απλώς δεν τους ενδιαφέρει να ασχολούνται με ένα θέμα που δεν τους επηρεάζει επί της ουσίας, αμφότεροι να γελοιοποιούνται από άλλους φερόμενους ομοϊδεάτες τους οι οποίοι δεν ξέρουν που τους πάν τα τέσσερα και οι οποίοι παίρνουν τους πάντες στον λαιμό τους.
Οι εσωτερικές αναζητήσεις δεν επιδέχονται ταμπέλας, κυρίες και κύριοι.

Νήφε και μέμνησο απιστείν
(Μείνε νηφάλιος και να θυμάσαι να δυσπιστείς)
Επίχαρμος