Περί Πυρκαϊών ΙΙ

Και μην ψάχνετε για το Ι, διότι αλλιώς το'χα ονομάσει. Ήγγικεν η ώρα λοιπόν να συνεχίσω το συγκεκριμένο "αφιέρωμα" για τις φωτιές, κι όποιος θέλει ας κρατήσει ό,τι θέλει. Απλά μια παράκληση: το συγκεκριμένο κείμενο δεν έχει πρακτικά κανένα νόημα εάν δεν έχετε διαβάσει και το πρώτο. Άρξασθε λοιπόν...

Είχαμε αναλύσει την προηγούμενη φορά μεταξύ άλλων και κάποιους κινδύνους που εγκυμονεί μια πυρκαϊά, οι οποίοι κατά κύριο λόγο είναι άγνωστοι. Κάποιους τους είχαμε αναφέρει απλώς ονομαστικά, αφήνοντάς τους για κάποιο επόμενο σεντόνι. Έναν από τους σημαντικότερους είχε αναφέρει ο zaphod στα σχόλια του κειμένου (προλαβαίνοντάς με, μιας και το φύλαγα για το παρόν σεντόνι) ότι αν τα πράγματα παραγίνουν σκούρα, η σωτηρία είναι στα καμένα και όχι στην πρασινάδα. Ισχύει, διότι απλούστατα το καμένο δεν μπορεί να ξανακαεί. Κοινή λογική θα μου πειτε, όπως είπαμε και την προηγούμενη φορά όμως δεν υπάρχει και πολλή κοινή λογική μέσα σε συνθήκες πανικού, όπως αυτές μιας πυρκαϊάς. Βέβαια, καλό είναι εδώ να γνωρίζουμε πως δύσκολα θα πάει σε κάτι τέτοιο το μυαλό μας, μιας και μια καμένη περιοχή, δηλαδή ένας χώρος όπου έλαβε χώρα μια μεγάλη καταστροφή συνήθως δύσκολα συνδυάζεται με τη σωτηρία, πράγμα που οφείλεται σε (μάλλον) ψυχολογικούς παράγοντες. Όπως και να'χει, όταν λέμε όμως μέσα στα καμένα, καλό είναι να αποφύγουμε τον πολύ καπνό και θα πούμε αμέσως παρακάτω γιατί.
Ίσως ο πιο ύπουλος εχθρός μέσα από μια φωτιά είναι -όσο κι αν προκαλεί εντύπωση- ο καπνός και αυτό διότι ποτέ δεν μας γεμίζει το μάτι. Ασυνείδητα σκεφτόμαστε πάντοτε ότι ο καπνός φεύγει στην ατμόσφαιρα, ότι είναι απλά καπνός και τίποτε άλλο, ότι δεν σε καίει όπως η πυρκαϊά κ.ο.κ. Εσφαλμένες (κι επικίνδυνες) αντιλήψεις όλες. Σε παγκόσμιο επίπεδο τα θύματα από τον καπνό είναι περισσότερα από τα θύματα πυρκαϊών και αυτό διότι ο καπνός έχει τη δυνατότητα να σε αφήσει στον τόπο ή έστω λιπόθυμο πριν ακόμη η πυρκαϊά σε πλησιάσει. Οι λόγοι είναι πολλοί: κατ' αρχήν η παρουσία βλαβερών "φυσικών" ουσιών όπως το μονοξείδιο του άνθρακα (το οποίο είναι άοσμο και δηλητηριώδες). Ακόμη χειρότερα όμως, η ενδεχόμεν παρουσία τοξικών ουσιών, οι οποίες μπορούν να παραχθούν υπό χίλιες δυο συνθήκες και από οποιοδήποτε αντικείμενο έχουμε γύρω μας. Για να γίνει πιο κατανοητό θα πω ότι αν καεί ένα σπίτι, τα τοξικά αέρια που θα εκκληθούν ξεπερνούν κάθε φαντασία αφού ό,τι καεί (πλαστικό, ξυλεία κλπ) απελευθερώνει τοξικές ουσίες οι οποίες είναι συνήθως δηλητηριώδεις, και οι οποίες τις περισσότερες φορές είναι άοσμες (αλήθεια, εκείνο το επικό άρθρο περί Διοξινών το θυμάστε;). Το ίδιο συμβαίνει και μέσα σε ένα δάσος, όχι για κάποιον άλλο λόγο αλλά από την ύπαρξη των σκουπιδιών που συνηθίζουμε ν'αφήνουμε -για να μην αναφέρω τις παράνομες χωματερές φυσικά. Όλοι αυτοί οι παράγοντες -καθώς και πολλοί άλλοι- λοιπόν, πρακτικά καθιστούν τον καπνό έναν εχθρό αόρατο και εξαιρετικά επικίνδυνο, που όπως είπα ποτέ δεν μας γεμίζει το μάτι. Γι'αυτό και αν απαιτηθεί ποτέ να αναζητήσουμε σωτηρία μέσα σε καμένα εδάφη, καλό είναι να μην επαναπαυθούμε μόλις φτάσουμε σε αυτά αλλά να συνεχίσουμε να κινούμαστε μέχρι να βρεθούμε σε ένα σχετικά πιο καθαρό περιβάλλον. Μια βασική λεπτομέρεια σχετικά με τον καπνό: δεδομένου ότι ουσιαστικά είναι αέριας μορφής (και το θέτω έτσι, διότι ο καπνός πάντα έχει και στερεά σωματίδια μέσα του), έχει πάντοτε την τάση να ακολουθεί την ροή του αέρα, ήτοι να κατευθύνεται προς τα πάνω. Ακόμη κι αν βρεθούμε σε έναν κλειστό χώρο όπου εμφανής ροή αέρα δεν υφίσταται, ο καπνός πάλι προς τα πάνω θα κινηθεί. Γι'αυτό είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι για να περάσουμε μέσα από έναν χώρο με καπνό πρέπει να είμαστε πάντοτε σκυφτοί, όσο περισσότερο μπορούμε που να μην εμποδίζει την κίνηση κατάσβεσης της πυρκαϊάς ή την ενδεχόμενη διαφυγή μας.
Σε περίπτωση που κάποιος βρεθεί σε έναν χώρο με φωτιά, υπάρχει και το (ακραίο, δεν διαφωνώ) ενδεχόμενο να βρεθεί σε σημείο όπου κάποιο αεροσκάφος θα πραγματοποιήσει ρίψη νερού. Μια τέτοια περίπτωση απαιτεί άμεσες κινήσεις, αφού το νερό πέφτει με τέτοια ορμή που είναι δυνατόν ακόμη και να σκοτώσει (όχι μόνο του κιόλας). Αν ποτέ βρεθεί κανείς σε τέτοια κατάσταση, καλό είναι να θυμάται ότι πρέπει να είναι πάντα με γυρισμένη την πλάτη, ει δυνατόν σκυφτός και με το κεφάλι να προστατεύεται ανάμεσα στα πόδια, και ακόμη καλύτερα εχοντας κάτι πίσω του, πχ έναν βράχο, ή ένα μεγάλο δέντρο. Το μεγάλο δέντρο το πιθανότερο είναι πως δεν θα κουνηθεί καν, ένα μικρό δέντρο όμως υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να σπάσει και να μας τραυματίσει. Η γενική ιδέα είναι δηλαδή να βρεθουμε σε ένα μέρος που να μπορεί να μας προστατέψει και να καταλαμβάνουμε όσο το δυνατόν λιγότερο χώρο έχοντας αφήσει "εκτεθειμένα" τα πιο δυνατά σημεία του σώματός μας.
Ένας άλλος κίνδυνος που συνήθως λαμβάνει χώρα κιόλας δίχως καν να το κατλάβουμε είναι η εναέρια μετάδοση της φωτιάς. Ιδίως τα κωνοφόρα δέντρα (πχ πεύκα) παρουσιάζουν το εξής φαινόμενο: όταν θερμαίνονται οι καρποί τους εκτοξεύονται ωσάν από πυροβόλο προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, οπότε ανάλογα με τη φορά, διεύθυνση και ένταση του ανέμου υπάρχει το εφιαλτικό ενδεχόμενο να δημιουργηθούν από το πουθενά νέες εστίες. Είναι αυτονόητο πως σε μια τέτοια περίπτωση περικυκλωνόμαστε δίχως καν να το καταλάβουμε. Αυτό έχει ιδιαίτερη αξία να το συνειδητοποιήσουμε, διότι εθελοντισμός σε τέτοιες περιπτώσεις καλό είναι να μην σημαίνει και "πάω όπου λάχει". Για να συμμετάσχουμε σε μια κατάσβεση πυρκαϊάς καλό θα είναι να έχουμε φροντίσει να ξέρουμε και το είδος των δέντρων που υπάρχει προκειμένου να αποφύγουμε τις όποιες εκπλήξεις.
Το πούσι (και ιδίως οι πευκοβελόνες) όπως έχουμε ήδη αναφέρει είναι κυριολεκτικά κάτι σαν πυρίτιδα. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως μέσα σε έναν χώρο φυσικού περιβάλλοντος με συνθήκες πυρκαϊάς, πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε και το έδαφος στο οποίο βρισκόμαστε. Εάν έχει πούσι, καλό είναι να το καταβρέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερο (δεδομένου ότι -μην κρυβόμαστε- σιγά μην κάτσει να το μαζέψει κανείς στο πλαίσιο της πρόληψης), αφού έχει τη δυνατότητα να μας κάψει κυριολεκτικά ζωντανούς.

Υπάρχει κι ένα άλλο -επίσης ακραίο- ενδεχόμενο που όμως δεν θυμάμαι και πολύ λεπτομερώς. και έχει να κάνει με την διαφυγή από βουνά (συμβολή πλαγιών) αλλά δεν το θυμάμαι και πολύ καλά και πρέπει να το ψάξω λίγο, οπότε το αφήνω ανοικτό για την ώρα.

Πρέπει να γίνει κάτι κατανοητό: όπως και μια πυρκαϊά μπορούμε να την αποφύγουμε εάν η πρόληψη από μέρους μας είναι σωστή, πλήρης και συστηματική, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την προστασία μας. Εάν έχουμε φροντίσει για το απαραίτητο ξεχορτάριασμα -οχι μόνο στον κήπο μας- μπορούμε ν'αποφύγουμε πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις. Το ίδιο και αν μαζεύουμε τα σκουπίδια μας μετά το πικνίκ στο δάσος, ομοίως και αν έχουμε φροντίσει να δημιουργήσουμε αντιπυρικές ζώνες εγκαίρως, και πάει λέγοντας. Όπως είπα και στο προηγούμενο κείμενό μου, το πρόβλημα είναι ότι ποτέ δεν κάνουμε τίποτε, ενώ όλοι σπεύφδουμε να διαμαρτυρηθούμε πρώτοι μόλις γίνει η ζημιά. Και όταν έρθουν τα δύσκολα, η προηγούμενη αδιαφορία μας γιγαντώνει τις καταστάσεις, ως επίσης και τους κινδύνους και τις δυσκολίες που καλούμαστε ν'αντιμετωπίσουμε. Κάτι που πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητό είναι ότι αντιμέτωποι με μια φωτιά μπορούμε να βρεθούμε όλοι μας και οπουδήποτε. Από έναν δρόμο μέσα στην πόλη, έως ένα δάσος ή και το ίδιο μας το σπίτι. Η φωτιά είναι φωτιά, όπου κι αν πιάσει. Τα μέσα αντιμετώπισής της πάνω-κάτω τα ίδια, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Ομοίως όμως κοινή είναι και η πρόληψη, την οποίαν όμως πάντοτε αγνοούμε. Και δεν είναι κάτι το δύσκολο ή το εξεζητημένο αυτή η πρόληψη. Απλά μας λείπει η θέληση. Όλοι μας προτιμούμε να είμαστε για το φραπεδάκι μας στην παραλία αντί να καθαρίζουμε τον κήπο μας. Και εγώ το ίδιο. Πρέπει όμως κάτι να κάνουμε. Δεν μπορούμε μια ζωή να περιμένουμε τα πάντα από τους άλλους.

Το πρώτο κείμενο κατά κύριο λόγο ασχολήθηκε με την καταπολέμηση. Το συγκεκριμένο ως κύριο αντικείμενο έχει την προστασία. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η δική μας προστασία προέχει υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Το περιβάλλον πρέπει πάντοτε να το προστατεύουμε, δεν το συζητάμε καν αυτό, όμως η ανθρώπινη ζωή έρχεται πάντοτε πρώτη. Γι'αυτό και πρέπει να ξέρουμε κάποια πράγματα προκειμένου να προσέχουμε τον κώλο μας σε μια τέτοια δύσκολη κατάσταση. Εξάλλου, αν θέλετε να το δούμε και λίγο κυνικά, μόνο εάν μείνουμε ζωντανοί θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε και το περιβάλλον.
Χμμμμ, και πλάκα, πλάκα, παγκόσμια μέρα του περιβάλλοντος σήμερα, ε; Ντάξει, καλά... κάτι μου'πατε...
Χαίρετε.