Κατ' αρχήν πρέπει να περιγράψουμε το τοπίο.
Αν και έχει ξημερώσει εδώ και ώρα, η πρωϊνή ομίχλη δίνει έναν απόκοσμο τόνο στη Φύση. Το φως του ήλιου δεν έχει καταφέρει ακόμη να διασπάσει αυτό το αέρινο τείχος και να φέρει την ζεστασιά του στο έδαφος. Κάπου από το βάθος έρχεται μια περίεργη βοή. Είναι οι πολεμιστές που έρχονται.
Όχι, δεν πρόκειται για βάρβαρους εν αντιθέσει με το τι μπορεί να νομίζει ο οποιοσδήποτε. Και βασικά όσο κι αν το τοπίο θυμίζει αρχαιότητα, η αλήθεια είναι ότι το τοπίο βρίσκεται στο σήμερα αλλά αντί για κανόνια και πολυβόλα έχουν σπαθιά κι ασπίδες. Υπάρχει μια ανατριχιαστική ησυχία που διακόπτεται μόνο από το βάδισμά τους (όχι στρατιωτικά ρυθμικό αλλά σχετικά ελεύθερο). Πλησιάζουν στην πόλη η οποία ήδη εδώ και μια βδομάδα είχε λάβει τα προμηνύματα: διακοπή ρεύματος. Σκοτάδι παντού, πίσσα και θ'ακολουθήσει αίμα κι άμμος, σε μια μάλλον δικαιολογημένη σφαγή, αλλά δικαιολογημένη γιατί; Τι είχε συμβεί στο παρελθόν που να ήταν τόσο αποτρόπαιο ώστε να δικαιολογεί αυτήν την επικείμενη καταστροφή; Μήπως είναι απλώς ο προαιώνιος νόμος της Φύσης που θέλει πάντοτε τον ισχυρό να κυριαρχεί; Ή μήπως δεν γινόταν πάντα έτσι; Κι ο αδύναμος; Μήπως παρουσίαζε ποτέ την συγκατάθεσή του στην επικείμενη υποταγή; Όχι. Μόνο με αίμα λύνονταν οι διαφορές. Οι αγροί είχαν ερημώσει, τα σπαρτά περίμεναν υπομονετικά την συγκομιδή. Και όσο ο ήλιος έπαιρνε τη θέση του ολοένα και ψηλότερα στον ουρανό, τόσο γρηγορότερα πλησίαζε το σκοτάδι στην πόλη...
Θα αναρωτιέστε που κολλάει αυτός ο μυστηριώδης πρόλογος με τους Celtic Frost; Καλό το ερώτημα, αλλά η απάντηση είναι πολύ εύκολη: ένας τέτοιος πρόλογος είναι οι Celtic Frost. Σκοτεινός κι επικός συνάμα.
Η πρώτη μου επαφή με τους φοβερούς και τρομερούς Ελβετούς ήταν το To Mega Therion, κάπου στο 1990 (αν δεν με απατά η μνήμη μου). Μέχρι τότε τους ήξερα μόνο ως όνομα. Γενικά, στην εποχή που δεν υπήρχε ίντερνετ και που ο ξερολισμός του σήμερα ήταν η άγνοια του χθες, το να βρεις και ν'ακούσεις ένα τόσο δυσεύρετο συγκρότημα δεν ήταν και ό,τι πιο εύκολο ούτε καν στο tape trading κι ως εκ τούτου δεν μπορούσες να είσαι σίγουρος για τι μπορούσες να περιμένεις ακόμη κι όταν τελικώς έπεφτε στα χέρια σου. CDs άλλωστε δεν υπήρχαν ακόμη (ούτε και mp3 φυσικά) και οι δίσκοι των Celtic Frost δεν ήταν εύκολοι να τους βρεις (και συνήθως ήταν και ακριβοί, ακόμη και ως προς την ήδη ακριβές κασσέτες που και πάλι για την συγκεκριμένη μπάντα δεν πολυέπαιζαν στην πιάτσα), οπότε η λύτρωση (όταν έπιασα στα χέρια την αντεγραμμένη 90ρα maxell με το Mega Therion στη μία και το Into the Pandemonium στην άλλη) ήταν απερίγραπτη.
Το άκουσμα του Mega Therion αποτέλεσε αναμφίβολα το μεγάλο σοκ σε τέτοιο σημείο που πρέπει να ομολογήσω ότι μου πήρε μερικά χρόνια για να ακούσω "καθαρά" το Pandemonium. Κάτι τέτοιο δεν είχα ξανακούσει ποτέ μου (και βασικά ούτε έκτοτε ξανάκουσα διότι απλούστατα δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο). Οκ, ομολογώ ότι τότε η εμπειρία μου στο μέταλ δεν ήταν ακόμη ιδιαίτερα μεγάλη: εκτός από νεοσσός στην ζωή, ήμουν νεοσσός και στη συγκεκριμένη μουσική, όμως πάντοτε ψαχνόμουν να βρω ό,τι μπορώ και ήμουν ανοικτός στα ακούσματα. Ακόμη κι έτσι όμως, κάποια ακούσματα αποτελούν το μουσικό ανάλογο της ανακάλυψης του τροχού: συνειδητοποιείς πως ό,τι κι αν ακολουθήσει, αυτό που μόλις συνέβη παραήταν μεγάλο και σημαντικό. Και μόνο ότι 25 χρόνια μετά, όχι απλά δεν νοιώθω να έχει χάσει σε φρεσκάδα αυτός ο δίσκος αλλά ίσα-ίσα κάνω μηχανικά την κίνηση να βγάλω το σπαθί, ν'αρπάξω την ασπίδα και να συμμετάσχω στην εκστρατεία, δείχνει την διαχρονικότητα και την ανωτερότητα που υπάρχει σε αυτόν τον δίσκο, όπου για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, νομίζω ότι ακόμη και σήμερα, με τα σύγχρονα μουσικά δεδομένα, το Mega Therion δεν μπορεί να περιγραφεί. Ντάξει, οκ, ούτε το Pandemonium μπορεί, αλλά το ιδίως πρώτο είναι το κάτι άλλο.
Λίγα χρόνια μετά, περί το 1994, έπεσαν στα χέρια μου το Morbid Tales και το Emperor's Return. Το σοκ συνεχίστηκε αμείωτο, οι τύποι αυτοί απλά δεν παίζονταν: σκοτεινοί σε τέτοιο βαθμό ωσάν να μην είχε φτάσει ποτέ ο πολιτισμός του ηλεκτρικού ρεύματος στα μέρη τους, κι επικοί σε βαθμό παράνοιας, αλλά κυριολεκτικά παράνοιας αφού προσέγγιζαν το θέμα με έναν εντελώς μυστηριώδη τρόπο.
Βέβαια η απογοήτευση ήρθε όταν κανάν χρόνο μετά καταφέραμε με τον Mad Putcher να βρούμε τα Cold Lake και Vanity/Nemesis, αλλά το θέμα εδώ σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Να πάμε λίγο να τα πάρουμε συνολικά τα πράγματα.
Οι Celtic Frost (δηλαδή κατά βάσιν ο Tommy) ήταν ένα συγκρότημα που είχε περίσσεια ταλέντου και ανησυχιών πάσης λογής και φύσεως. Έχοντας στην πλάτη το διαχρονικό βαρίδι (όπως ο ίδιος το είχε αποκαλέσει) των Hellhammer (τους οποίους ψιλοθεωρούσε γκασμάδες, όχι απολύτως άδικα αλλά όχι κι έτσι πια), δεν έκανε μια απλή αλλαγή ονόματος (διότι τα μέλη είχαν παραμείνει τα ίδια). αλλά επεδίωξε μια πλήρη ανακαίνιση, μια απόλυτη αλλαγή νοοτροπίας και τεχνοτροπίας, και σε επίπεδο εμφάνισης και σε μουσική. Η μεγάλη πλάκα είναι ότι από μόνοι τους οι Hellhammer ήταν πιο σκοτεινοί κι από το έρεβος (όποιος έχει ακούσει στη ζωή του έστω το Triumph of Death καταλαβαίνει απόλυτα τι εννοώ) οπότε η μετεξέλιξη σε Celtic Frost με τον τρόπο που έγινε, προφανώς και ήταν κάτι που δεν μπορούσε να φανταστεί κανείς, πλήν ίσως μόνο του Tom G. Warrior, αφού παρέσυρε τους πάντεςσαν χιονοστιβάδα δίχως να το περιμένουν. Και όταν λέω τους πάντες, το εννοώ: και αυτου΄ς που τους γούσταραν κι εκείνους που δεν κατάφεραν ποτέ να τους εκτιμήσουν.
Όσον αφορά τη μουσική, με τυπικούς όρους οι πρώτοι 4 δίσκοι τους (2 ΕΡ και 2 πλήρεις) είναι αδύνατο να περιγραφούν με κάποια ταμπέλα. Το ξέρω ότι έχουμε μεγαλώσει στη χώρα του ψεύτικου κόσμου των ναρκωτικών του μέταλ χάμστερ, αλλά "δυστυχώς" δεν υπάρχει απάντηση στην ερώτηση "τι είδος metal έπαιζαν οι Celtic Frost μέχρι και το Pandemonium", τόσο απλά. Επίσης, ο μεταγενέστερος όρος (εντυπωσιασμού) που επιχειρήθηκε ννα τους αποδωθεί ότι παίζουν avant garde εννοείται ότι δεν ευσταθεί, ακριβώς επειδή το avant garde δεν αποτελεί είδος μουσικής αλλά γενικότερη τεχνοτροπία.
Ο Mega Therion σαφώς και αποτελεί την λογική εξέλιξη των δύο πρώτων δίσκων, τόσο σε επίπεδο συνθετικό, όσο και σε feeling. Θυμάμαι μια φορά είχα βάλει στο walkman σε έναν φίλο που δεν άκουγε metal ν'ακούσει κάποια τραγούδια από αυόν τον δίσκο και η αυθόρμητη αντίδρασή του ήταν να φωνάξει με γρέζα και άγρια φωνή (που δεν είχε τέτοια) ένα μακρόσυρτο "Πάμεεεε", λες και ήταν έτοιμος να συμμετάσχει στην εκστρατεία. Αν θέλουμε να κάνουμε μια απαραίτητη ιστορική αναδρομή για να θυμηθούμε από που πέρασε το μέταλ για να γίνει αυτό που ξέρουμε σήμερα, με τα τότε δεδομένα οι Celtic Frost ήταν ο ορισμός του black metal όπου ως black metal ορίζαμε το -τιμής ένεκεν- venόmειο είδος που συμπεριελάμβανε συγκροτήματα όπως οι Mercyful Fate, οι Bathory, οι Death SS κλπ. Κοινώς, το τότε black metal (που κατ' εμέ ήταν και το μόνο αυθεντικό με αυτόν τον τίτλο) δεν είχε να κάνει με τον ήχο, αλλά με την θεματολογία (η οποία εν αντιθέσει με όσα νομίζουν οι περισσότεροι δεν είχε να κάνει απαραίτητα με σατανάδες και λοιπές πορδές) και οι Celtic Frost ήταν ο ορισμός της μαυρίλας. Ή μάλλον πιο σωστά, της επικής μαυρίλας (βλ. Dethroned Emperor, Circle of the Tyrants, The Usurper, Jewel Throne κλπ, κλπ, κλπ). Σε αυτό το σημείο -για να καταδειχθεί το όλο μεγαλείο- θα ήθελα να μνημονεύσω δύο τραγούδια, που αποτελούν μεγαλείο επικού σκότους, δίχως καν να έχουν έστω έναν στίχο: τα Innocence and Wrath και Oriental Masquerade, δύο τραγούδια που τ'ακούς και ανατριχιάζεις καθώς νοιώθεις την αύρα του επικού μεγαλείου να σε διαπερνάει απ'άκρη σ'άκρη.
Φυσικά, το παρατηρητικό μάτι πρόσεξε ότι δεν έχω πει κουβέντα για το Into the Pandemonium. Δεν είναι ότι δεν έχω κάτι να πω γι'αυτήν την δισκάρα. Είναι ότι δεν θέλω να πω κάτι. Μιλάμε για έναν δίσκο που ξεκινάει από το Rex Irae και το Babylon Fell και φτάνει στο I won't Dance και το Mexican Radio. Δεν είναι εύκολο να σχολιάσεις αυτό το υπερτάτως ψαγμένο μεγαλούργημα, πέραν του να αρκεστείς στο σχόλιο πως πρόκειται περί δισκάρας. Πριν προχωρήσω, να εκθειάσω και την άριστη επιλογή της μπάντας στην επιλογή εξωφύλων, αφού στις δύο "μεγάλες" κυκλοφορίες δέσποζαν τα αντίστοιχα αριστουργήματα του προσφάτως εκλιπόντος H. I. Giger στο μεν εξώφυλο του Mega Therion (το οποίο βεβαίως αποτελούσε κλωτσιά στα παπάρια του πουριτανικού παγκόσμιο κατεστημένου που ανέκαθεν είχε το μέταλ στο στόχαστρο), του Ιερώνυμου Μπος στο δε Pandemonium.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να πούμε δυο κουβέντες για την αρκετά παρεξηγημένη συνέχεια, αρχής γενομένης από το Cold Lake, το οποίο αποτέλεσε επί σειρά ετών το παγκόσμιο αφοδευτήριο: τόσο χέσιμο έπεσε άμα τη κυκλοφορία του. Βάζω έναν αστερίσκο για να συνεχίσω αργότερα και πάω στο Vanity/Nemesis, το οποίο επί της ουσίας αν και έλαβε πολύ καλύτερες κριτικές, δεν αποτελεί τίποτε λιγότερο από ένα Cold Lake με καλύτερη παραγωγή και εδώ ξαναβάζω το αστερίσκο για λίγο παρακάτω.
Όλα τα χρόνια ο Tommy είχε αποδείξει ότι αρέσκεται στους πειραματισμούς (με τα δικά του δεδομένα βέβαια κι όχι με αυτά ενός φυσιολογικού ανθρώπου). Κάπως έτσι αποφάσισε κάποτε να βγάλει το Emperor's Return, κάπως έτσι αποφάσισε να βγάλει το Mega Therion, κάπως έτσι να βγάλει το Pandemonium, και κάπως έτσι αποφάσισε να κάνει και την μεταστροφή των Cold Lake και Vanity/Nemesis. Λυπάμαι, αλλά αυτά πάνε με το πακέτο και το πακέτο ή το παίρνεις ως έχει, ή το αφήνεις. Από πλευράς μου, δεν μπορώ να διαννοηθώ ότι θα αφήσω την πρώτη περίοδό τους μόνο και μόνο επειδή έβγαλαν δύο δίσκους οι οποίοι δεν αρέσουν στον πολύ κόσμο.
Και λέω στον πολύ κόσμο, διότι εμένα μου αρέσουν. Βεβαίως όχι όσο οι πρώτοι και πιθανώς όχι σε σημείο να σκέφτομαι ότι πρόκειται όντως για Celtic Frost, αλλά μου αρέσουν, ακόμη και ο Cold Lake, με τον οποίον ο Tommy έκανε μια ιστορική παπάτζα στο θέμα της παραγωγής και η οποία φάνηκε με την κυκλοφορία της καταπληκτικής συλλογής Parched with Thirst Am I and Dying (πείτε μου ποιος άλλος διάολος πλην αυτού θα έβγαζε κυκλοφορία με τέτοιον τίτλο). Στην συλλογή αυτή περιέρχονται μια δυο ακυκλοφόρητες στιγμές τους (όπως πχ το Journey into Fear των demo εποχών από την εποχή που ακόμη οι Hellhammer ήταν νωποί στο προσκήνιο), κυρίως όμως οι πειραματικές στιγμές τους από όλη τους την πορεία. Δύο από αυτές τις στιγμές προέρχονται από το Cold Lake και δύο από το Vanity/Nemesis, όλες επανηχογραφημένες (ή μάλλον πιο σωστά, επανεπεξεργασμένες). Η διαφορά ανάμεσα στα τραγούδια αυτά από την συλλογή και τα "αυθεντικά" των δίσκων είναι κάτι παραπάνω από εντελώς χαοτική: με τα τραγούδια της συλλογής διερωτάσαι τι κομματάρες είναι αυτές, με τα αντίστοιχα (ίδια) των δίσκων όμως σφυράς αδιάφορα. Κοινώς, τους δύο δίσκους αυτούς επί της ουσίας τους έθαψε ο Tommy με την κάκιστη παραγωγή που έκανε (αν και στο V/N την είχε ψιλοδιορθώσει), γεγονός που ήρθε και προστέθηκε στο διαχρονικά δυσκοίλιο σε τέτοιου είδους ουσιαστικούς νεωτερισμούς μέταλ κοινό, το οποίο ιδίως στις τότε εποχές δεν σήκωνε και πολλές αποκλίσεις από το κοινώς αποδεκτό (δεν θέλω να σας υπενθυμίσω ας πούμε τι καντήλια είχαν ακούσει οι Maiden για τα Somewhere in Time και 7th Son, έτσι για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης).
Ο παρατηρητικός αναγνώστης του παρόντος ιστολογίου (ελληνιστί, βλογιού) ήδη θα έχει πεταχτεί από την πολυθρόνα του ανακράζωντας θριαμβευτικά: "Άδη, μα... σου αρέσει το glam;;;". Απάντηση: όχι, τουναντίον το απεχθάνομαι. Οι δυο αυτοί δίσκοι δεν είναι glam, όση λακ κι αν έβαλε ο Tommy στο βίδεον κλιπ του Cherry Orchards (όπως αντίστοιχα δεν ήταν ποτέ glam και οι Warlord στο Cannons of Destruction, ας πούμε). Το glam εκείνο το φεγγάτι ήταν τραγικά της μόδας και οι όχι ιδιαίτερα δημοφιλείς (για πλήθος λόγων) Celtic Frost, κυριολεκτικά μισό βήμα πριν τη διάλυση (που τελικώς δεν απεφεύχθη πολύ λίγα χρόνια αργότερα) επιχείρησαν να αφήσουν το στίγμα τους -προσοχή, το δικό τους στίγμα κι ουχί να παρασυρθούν από τη μόδα- πάνω από το σημείο που απλώς έτυχε να κοιτάζει ο κόσμος εκείνη την περίοδο, με την ελπίδα ότι θα τους προσέξουν λίγο περισσότερο. Δυστυχώς για τους ίδιους, όμως, δεν είχαν ούτε γκόμενες και ξέκωλα στα δικά τους βίδεον κλιπς της εποχής, ούτε μιλούσαν για αλησμόνητες αγάπες και κωλαράκια που θα ήθελαν να πηδήξουν, στέλνοντας φιλάκια και μαζεύοντας εσώρουχα στην τσέπη όπως όλα τα συγκροτήματα του είδους. Οι Frost απλώς πήραν τη μουσική τους και την προσάρμοσαν σε αυτό που θεωρούσαν "τις εποχής". Αν σκεφτείτε αυτούς τους δύο δίσκους με παραγωγή όπως αυτήν της απίστευτης συλλογής, θα διαπιστώσετε ότι δεν απέχει πολύ από μια λογική (εξίσου πειραματική) συνέχεια του Into the Pandemonium, κάτι που αποδεικνύεται και από τις ίδιες τις συνθέσεις: δεν είναι δυνατόν από τη μία μεριά να αποθεώνονται το Mexican Radio ή το I won't Dance ή το Sorrows of the Moon και από την άλλη να αναρωτιέται κόσμος και κοσμάκης τι μαλακία που είναι η κομματάρα Juices Like Wine μόνο και μόνο επειδή το Cold Lake το έθαψε ο παγκόσμιος μέταλ τύπος (δηλαδή τα μέταλ χάμστερ όλων των χωρών). Οκ, δεν είπαμε ότι είναι Mega Therion αλλά υπάρχει κι ένα όριο πια και ούτως ή άλλως όλα τα συγκροτήματα δικαιούνται την κακή τους κυκλοφορία.
Όσον αφορά τη συλλογή Parched with Thirst Am I and Dying που ανέφερα και πιο πάνω, νομίζω ότι αποτελεί το κύκνειο άσμα τους, ακριβώς επειδή έδωσε το στίγμα ολόκληρης της σταδιοδρομίας τους. Όπως μνημόνευσα και πιο πριν, δεν περιέχει τα καλύτερα, ως είθισται να κάνουν οι περισσότερες μπάντες. Τουναντίον περιέχει τα πιο περίεργα, από όλες τις απόψεις, μαζί με μια δυο πινελιές του παρελθόντος. Βασικά αν και συλλογή μπορεί πολύ άνετα να χαρακτηριστεί δισκάρα.
Οι Celtic Frost πέτυχαν το εξής απίστευτο: μέσα σε μόλις 7 χρόνια (85-92), μπόρεσαν να κάνουν τα πάντα (για το μέτρο τους): έβγαλαν σε μία τριετία (85-87) τα υπέρτατα αριστουργήματα αλλά ουδέποτε τους αναγνωρίστηκε στην έκταση που έπρεπε. Έφτασαν στην αυτοκαταστροφή σε μία διετία (88-90), τόσο από λάθη, όσο και από τις επιλογές τους που ήταν αδύνατον να συνδυαστούν με το κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Και τελικώς έβαλαν και μια πινελιά μελαγχολική, δίκην "κλάστε μας τρεις μάντρες" και διαλύθηκαν έχοντας γευτεί όλο το ποτήρι της αδικίας, μέχρι την τελευταία σταγόνα....
...μέχρι το 2006 δηλαδή οπότε μάλλον και παρασύρθηκαν από τη λαίλαπα των επανασυνδέσεων και έβγαλαν έναν δίσκο που είτε είναι ό,τι πιο ψαγμένο έχει κυκλοφορήσει ποτέ σε όλα τα είδη μουσικής, γαστρονομίας, αστροφυσικής και δεν ξέρω κι εγώ που αλλού, είτε πρόκειται για την μεγαλύτερη παπάτζα όλων των εποχών. Δυστυχώς τείνω προς το δεύτερο, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν θέλω να το σκέφτομαι ως κυκλοφορίων αυτής της πολυαγαπημένης μου μπάντας που προσέφερε τόσα πολλά στη μουσική (και την τέχνη γενικότερα) που πιθανώς ούτε καν η ίδια δεν μπόρεσε ποτέ να το συνειδητοποιήσει. Διότι -έτσι απλά- οι Celtic Frost ήταν πάντοτε τέχνη. Ακόμη και με τα εφηβικά προεόρτια της σκανδιναυικής Black metal σκηνής μέσω των Hellhammer, όπου ο Tom κατάφερε να επηρεάσει μερικές δεκάδες χιλιάδες κόσμο, αποτελόντας ίσως το πιο επιδραστικό συγκρότημα που πέρασε ποτέ τουλάχιστον από τον κόσμο του μέταλ και σε επίπεδο image, και σε επίπεδο μουσικής (αν και κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να τους αντιγράψει), και σε επίπεδο περιεχομένου, ακόμη και σε επίπεδο ονοματολογίας. Και μην ξεχνάμε τις ατάκες: στον Tommy ανήκει η μνημειώδης ατάκα "Venom kill music, we kill Venom" που νομίζω τα λέει όλα. Επίσης, αν και δεν είναι δικιά του νομίζω, είναι αυτός που καθιέρωσε την ατάκα "Only Death is real" που για ένα (μεγάλο φεγγάρι) είχεψ γίνει εφάμιλλη με το Up the Irons των Maiden, το Up the Hammers των Manilla και το death to False Metal των Manowar.
Βεβαίως δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι και οι ίδιοι βοήθησαν στο να βγάλουν τα ματάκια τους με τα ίδια τα χεράκια τους. Ο Ain ας πούμε, όσο ταλαντούχος υπήρξε ως μουσικός, άλλο τόσο προβληματικός υπήρξε ως άνθρωπος και φυσικά ο Tom που έριχνε το βάρος στην μουσική τον κράταγε ακριβώς για το πρώτο σκέλος, παρόλο που έφτασε σε σημείο να τον αφήσει στα κρύα του λουτρού στις ηχογραφήσεις του Mega Therion στο οποίο παίζει μόνο σε 2 τραγούδια. Αντίστοιχα, πέραν του υπερβολικού πειραματισμού σε σχέση με τον όσον άντεχε ο κόσμος του μέταλ, έκαναν κι άλλα λάθη, όπως promotioning. Aς πούμε, όταν είχε κυκλοφορήσει το Emperor's Return που προανήγγειλε την "επικείμενη κυκλοφορία του Necromantical Screams", δεν εννοούσε το τελευταίο τραγούδι του επόμενου δίσκου, αλλά ότι έτσι θα ήταν το όνομα του δίσκου (και ευτυχώς που δεν βγήκε έτσι, διότι το Mega Therion είναι απείρως πιο γαμάτο). Όταν όμως ακούς αυτήν την απερίγραπτη μουσική, δεν είναι δυνατόν να στέκεσαι σε τέτοιες λεπτομέρειες. Δεν είναι δυνατόν ν'ακούς ας πούμε τον ασύλληπτο ρυθμό (αλλά και ειρμό) του Dethroned Emperor και να αντιστέκεσαι στο μεγαλείο, ούτε να θαυμάζεις το απίστευτο παίξιμο του Reed St. Mark και να αναρωτιέσαι με πόσα χέρια και πόσα πόδια παίζει ο άνθρωπος. Κι όσον αφορά εκείνη την καταραμένη εισαγωγή του Circle of the Tyrants... Καταραμένη... Δε βγαίνει με τίποτε...
Δεν υπάρχουν λόγια.
Παμμέγιστοι.
Innocence and Wrath
https://www.youtube.com/watch?v=oxtZc-pRC1Q
Oriental Masquerade
https://www.youtube.com/watch?v=HngrV6bn0Jc
Dethroned Emperor
https://www.youtube.com/watch?v=qnFYwNw7-dU
Circle of the Tyrants
https://www.youtube.com/watch?v=41PxFzoqULU
Jewel Throne
https://www.youtube.com/watch?v=qm7qQlWmMEc
(και ένα bonus)
Satanic Rites (Hellhammer)
https://www.youtube.com/watch?v=5sTGxdobvvk
Αν και έχει ξημερώσει εδώ και ώρα, η πρωϊνή ομίχλη δίνει έναν απόκοσμο τόνο στη Φύση. Το φως του ήλιου δεν έχει καταφέρει ακόμη να διασπάσει αυτό το αέρινο τείχος και να φέρει την ζεστασιά του στο έδαφος. Κάπου από το βάθος έρχεται μια περίεργη βοή. Είναι οι πολεμιστές που έρχονται.
Όχι, δεν πρόκειται για βάρβαρους εν αντιθέσει με το τι μπορεί να νομίζει ο οποιοσδήποτε. Και βασικά όσο κι αν το τοπίο θυμίζει αρχαιότητα, η αλήθεια είναι ότι το τοπίο βρίσκεται στο σήμερα αλλά αντί για κανόνια και πολυβόλα έχουν σπαθιά κι ασπίδες. Υπάρχει μια ανατριχιαστική ησυχία που διακόπτεται μόνο από το βάδισμά τους (όχι στρατιωτικά ρυθμικό αλλά σχετικά ελεύθερο). Πλησιάζουν στην πόλη η οποία ήδη εδώ και μια βδομάδα είχε λάβει τα προμηνύματα: διακοπή ρεύματος. Σκοτάδι παντού, πίσσα και θ'ακολουθήσει αίμα κι άμμος, σε μια μάλλον δικαιολογημένη σφαγή, αλλά δικαιολογημένη γιατί; Τι είχε συμβεί στο παρελθόν που να ήταν τόσο αποτρόπαιο ώστε να δικαιολογεί αυτήν την επικείμενη καταστροφή; Μήπως είναι απλώς ο προαιώνιος νόμος της Φύσης που θέλει πάντοτε τον ισχυρό να κυριαρχεί; Ή μήπως δεν γινόταν πάντα έτσι; Κι ο αδύναμος; Μήπως παρουσίαζε ποτέ την συγκατάθεσή του στην επικείμενη υποταγή; Όχι. Μόνο με αίμα λύνονταν οι διαφορές. Οι αγροί είχαν ερημώσει, τα σπαρτά περίμεναν υπομονετικά την συγκομιδή. Και όσο ο ήλιος έπαιρνε τη θέση του ολοένα και ψηλότερα στον ουρανό, τόσο γρηγορότερα πλησίαζε το σκοτάδι στην πόλη...
Θα αναρωτιέστε που κολλάει αυτός ο μυστηριώδης πρόλογος με τους Celtic Frost; Καλό το ερώτημα, αλλά η απάντηση είναι πολύ εύκολη: ένας τέτοιος πρόλογος είναι οι Celtic Frost. Σκοτεινός κι επικός συνάμα.
Η πρώτη μου επαφή με τους φοβερούς και τρομερούς Ελβετούς ήταν το To Mega Therion, κάπου στο 1990 (αν δεν με απατά η μνήμη μου). Μέχρι τότε τους ήξερα μόνο ως όνομα. Γενικά, στην εποχή που δεν υπήρχε ίντερνετ και που ο ξερολισμός του σήμερα ήταν η άγνοια του χθες, το να βρεις και ν'ακούσεις ένα τόσο δυσεύρετο συγκρότημα δεν ήταν και ό,τι πιο εύκολο ούτε καν στο tape trading κι ως εκ τούτου δεν μπορούσες να είσαι σίγουρος για τι μπορούσες να περιμένεις ακόμη κι όταν τελικώς έπεφτε στα χέρια σου. CDs άλλωστε δεν υπήρχαν ακόμη (ούτε και mp3 φυσικά) και οι δίσκοι των Celtic Frost δεν ήταν εύκολοι να τους βρεις (και συνήθως ήταν και ακριβοί, ακόμη και ως προς την ήδη ακριβές κασσέτες που και πάλι για την συγκεκριμένη μπάντα δεν πολυέπαιζαν στην πιάτσα), οπότε η λύτρωση (όταν έπιασα στα χέρια την αντεγραμμένη 90ρα maxell με το Mega Therion στη μία και το Into the Pandemonium στην άλλη) ήταν απερίγραπτη.
Το άκουσμα του Mega Therion αποτέλεσε αναμφίβολα το μεγάλο σοκ σε τέτοιο σημείο που πρέπει να ομολογήσω ότι μου πήρε μερικά χρόνια για να ακούσω "καθαρά" το Pandemonium. Κάτι τέτοιο δεν είχα ξανακούσει ποτέ μου (και βασικά ούτε έκτοτε ξανάκουσα διότι απλούστατα δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο). Οκ, ομολογώ ότι τότε η εμπειρία μου στο μέταλ δεν ήταν ακόμη ιδιαίτερα μεγάλη: εκτός από νεοσσός στην ζωή, ήμουν νεοσσός και στη συγκεκριμένη μουσική, όμως πάντοτε ψαχνόμουν να βρω ό,τι μπορώ και ήμουν ανοικτός στα ακούσματα. Ακόμη κι έτσι όμως, κάποια ακούσματα αποτελούν το μουσικό ανάλογο της ανακάλυψης του τροχού: συνειδητοποιείς πως ό,τι κι αν ακολουθήσει, αυτό που μόλις συνέβη παραήταν μεγάλο και σημαντικό. Και μόνο ότι 25 χρόνια μετά, όχι απλά δεν νοιώθω να έχει χάσει σε φρεσκάδα αυτός ο δίσκος αλλά ίσα-ίσα κάνω μηχανικά την κίνηση να βγάλω το σπαθί, ν'αρπάξω την ασπίδα και να συμμετάσχω στην εκστρατεία, δείχνει την διαχρονικότητα και την ανωτερότητα που υπάρχει σε αυτόν τον δίσκο, όπου για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, νομίζω ότι ακόμη και σήμερα, με τα σύγχρονα μουσικά δεδομένα, το Mega Therion δεν μπορεί να περιγραφεί. Ντάξει, οκ, ούτε το Pandemonium μπορεί, αλλά το ιδίως πρώτο είναι το κάτι άλλο.
Λίγα χρόνια μετά, περί το 1994, έπεσαν στα χέρια μου το Morbid Tales και το Emperor's Return. Το σοκ συνεχίστηκε αμείωτο, οι τύποι αυτοί απλά δεν παίζονταν: σκοτεινοί σε τέτοιο βαθμό ωσάν να μην είχε φτάσει ποτέ ο πολιτισμός του ηλεκτρικού ρεύματος στα μέρη τους, κι επικοί σε βαθμό παράνοιας, αλλά κυριολεκτικά παράνοιας αφού προσέγγιζαν το θέμα με έναν εντελώς μυστηριώδη τρόπο.
The new kingdoms rise
By the circle of the tyrants
In the land of darkness
The warrior, that was me
Grotesque glory
None will ever see them fall
And hunts and war
Are like everlasting shadows
Μας πήρε και μας σήκωσε, λέμε... By the circle of the tyrants
In the land of darkness
The warrior, that was me
Grotesque glory
None will ever see them fall
And hunts and war
Are like everlasting shadows
Βέβαια η απογοήτευση ήρθε όταν κανάν χρόνο μετά καταφέραμε με τον Mad Putcher να βρούμε τα Cold Lake και Vanity/Nemesis, αλλά το θέμα εδώ σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Να πάμε λίγο να τα πάρουμε συνολικά τα πράγματα.
Οι Celtic Frost (δηλαδή κατά βάσιν ο Tommy) ήταν ένα συγκρότημα που είχε περίσσεια ταλέντου και ανησυχιών πάσης λογής και φύσεως. Έχοντας στην πλάτη το διαχρονικό βαρίδι (όπως ο ίδιος το είχε αποκαλέσει) των Hellhammer (τους οποίους ψιλοθεωρούσε γκασμάδες, όχι απολύτως άδικα αλλά όχι κι έτσι πια), δεν έκανε μια απλή αλλαγή ονόματος (διότι τα μέλη είχαν παραμείνει τα ίδια). αλλά επεδίωξε μια πλήρη ανακαίνιση, μια απόλυτη αλλαγή νοοτροπίας και τεχνοτροπίας, και σε επίπεδο εμφάνισης και σε μουσική. Η μεγάλη πλάκα είναι ότι από μόνοι τους οι Hellhammer ήταν πιο σκοτεινοί κι από το έρεβος (όποιος έχει ακούσει στη ζωή του έστω το Triumph of Death καταλαβαίνει απόλυτα τι εννοώ) οπότε η μετεξέλιξη σε Celtic Frost με τον τρόπο που έγινε, προφανώς και ήταν κάτι που δεν μπορούσε να φανταστεί κανείς, πλήν ίσως μόνο του Tom G. Warrior, αφού παρέσυρε τους πάντεςσαν χιονοστιβάδα δίχως να το περιμένουν. Και όταν λέω τους πάντες, το εννοώ: και αυτου΄ς που τους γούσταραν κι εκείνους που δεν κατάφεραν ποτέ να τους εκτιμήσουν.
Όσον αφορά τη μουσική, με τυπικούς όρους οι πρώτοι 4 δίσκοι τους (2 ΕΡ και 2 πλήρεις) είναι αδύνατο να περιγραφούν με κάποια ταμπέλα. Το ξέρω ότι έχουμε μεγαλώσει στη χώρα του ψεύτικου κόσμου των ναρκωτικών του μέταλ χάμστερ, αλλά "δυστυχώς" δεν υπάρχει απάντηση στην ερώτηση "τι είδος metal έπαιζαν οι Celtic Frost μέχρι και το Pandemonium", τόσο απλά. Επίσης, ο μεταγενέστερος όρος (εντυπωσιασμού) που επιχειρήθηκε ννα τους αποδωθεί ότι παίζουν avant garde εννοείται ότι δεν ευσταθεί, ακριβώς επειδή το avant garde δεν αποτελεί είδος μουσικής αλλά γενικότερη τεχνοτροπία.
Ο Mega Therion σαφώς και αποτελεί την λογική εξέλιξη των δύο πρώτων δίσκων, τόσο σε επίπεδο συνθετικό, όσο και σε feeling. Θυμάμαι μια φορά είχα βάλει στο walkman σε έναν φίλο που δεν άκουγε metal ν'ακούσει κάποια τραγούδια από αυόν τον δίσκο και η αυθόρμητη αντίδρασή του ήταν να φωνάξει με γρέζα και άγρια φωνή (που δεν είχε τέτοια) ένα μακρόσυρτο "Πάμεεεε", λες και ήταν έτοιμος να συμμετάσχει στην εκστρατεία. Αν θέλουμε να κάνουμε μια απαραίτητη ιστορική αναδρομή για να θυμηθούμε από που πέρασε το μέταλ για να γίνει αυτό που ξέρουμε σήμερα, με τα τότε δεδομένα οι Celtic Frost ήταν ο ορισμός του black metal όπου ως black metal ορίζαμε το -τιμής ένεκεν- venόmειο είδος που συμπεριελάμβανε συγκροτήματα όπως οι Mercyful Fate, οι Bathory, οι Death SS κλπ. Κοινώς, το τότε black metal (που κατ' εμέ ήταν και το μόνο αυθεντικό με αυτόν τον τίτλο) δεν είχε να κάνει με τον ήχο, αλλά με την θεματολογία (η οποία εν αντιθέσει με όσα νομίζουν οι περισσότεροι δεν είχε να κάνει απαραίτητα με σατανάδες και λοιπές πορδές) και οι Celtic Frost ήταν ο ορισμός της μαυρίλας. Ή μάλλον πιο σωστά, της επικής μαυρίλας (βλ. Dethroned Emperor, Circle of the Tyrants, The Usurper, Jewel Throne κλπ, κλπ, κλπ). Σε αυτό το σημείο -για να καταδειχθεί το όλο μεγαλείο- θα ήθελα να μνημονεύσω δύο τραγούδια, που αποτελούν μεγαλείο επικού σκότους, δίχως καν να έχουν έστω έναν στίχο: τα Innocence and Wrath και Oriental Masquerade, δύο τραγούδια που τ'ακούς και ανατριχιάζεις καθώς νοιώθεις την αύρα του επικού μεγαλείου να σε διαπερνάει απ'άκρη σ'άκρη.
Φυσικά, το παρατηρητικό μάτι πρόσεξε ότι δεν έχω πει κουβέντα για το Into the Pandemonium. Δεν είναι ότι δεν έχω κάτι να πω γι'αυτήν την δισκάρα. Είναι ότι δεν θέλω να πω κάτι. Μιλάμε για έναν δίσκο που ξεκινάει από το Rex Irae και το Babylon Fell και φτάνει στο I won't Dance και το Mexican Radio. Δεν είναι εύκολο να σχολιάσεις αυτό το υπερτάτως ψαγμένο μεγαλούργημα, πέραν του να αρκεστείς στο σχόλιο πως πρόκειται περί δισκάρας. Πριν προχωρήσω, να εκθειάσω και την άριστη επιλογή της μπάντας στην επιλογή εξωφύλων, αφού στις δύο "μεγάλες" κυκλοφορίες δέσποζαν τα αντίστοιχα αριστουργήματα του προσφάτως εκλιπόντος H. I. Giger στο μεν εξώφυλο του Mega Therion (το οποίο βεβαίως αποτελούσε κλωτσιά στα παπάρια του πουριτανικού παγκόσμιο κατεστημένου που ανέκαθεν είχε το μέταλ στο στόχαστρο), του Ιερώνυμου Μπος στο δε Pandemonium.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να πούμε δυο κουβέντες για την αρκετά παρεξηγημένη συνέχεια, αρχής γενομένης από το Cold Lake, το οποίο αποτέλεσε επί σειρά ετών το παγκόσμιο αφοδευτήριο: τόσο χέσιμο έπεσε άμα τη κυκλοφορία του. Βάζω έναν αστερίσκο για να συνεχίσω αργότερα και πάω στο Vanity/Nemesis, το οποίο επί της ουσίας αν και έλαβε πολύ καλύτερες κριτικές, δεν αποτελεί τίποτε λιγότερο από ένα Cold Lake με καλύτερη παραγωγή και εδώ ξαναβάζω το αστερίσκο για λίγο παρακάτω.
Όλα τα χρόνια ο Tommy είχε αποδείξει ότι αρέσκεται στους πειραματισμούς (με τα δικά του δεδομένα βέβαια κι όχι με αυτά ενός φυσιολογικού ανθρώπου). Κάπως έτσι αποφάσισε κάποτε να βγάλει το Emperor's Return, κάπως έτσι αποφάσισε να βγάλει το Mega Therion, κάπως έτσι να βγάλει το Pandemonium, και κάπως έτσι αποφάσισε να κάνει και την μεταστροφή των Cold Lake και Vanity/Nemesis. Λυπάμαι, αλλά αυτά πάνε με το πακέτο και το πακέτο ή το παίρνεις ως έχει, ή το αφήνεις. Από πλευράς μου, δεν μπορώ να διαννοηθώ ότι θα αφήσω την πρώτη περίοδό τους μόνο και μόνο επειδή έβγαλαν δύο δίσκους οι οποίοι δεν αρέσουν στον πολύ κόσμο.
Και λέω στον πολύ κόσμο, διότι εμένα μου αρέσουν. Βεβαίως όχι όσο οι πρώτοι και πιθανώς όχι σε σημείο να σκέφτομαι ότι πρόκειται όντως για Celtic Frost, αλλά μου αρέσουν, ακόμη και ο Cold Lake, με τον οποίον ο Tommy έκανε μια ιστορική παπάτζα στο θέμα της παραγωγής και η οποία φάνηκε με την κυκλοφορία της καταπληκτικής συλλογής Parched with Thirst Am I and Dying (πείτε μου ποιος άλλος διάολος πλην αυτού θα έβγαζε κυκλοφορία με τέτοιον τίτλο). Στην συλλογή αυτή περιέρχονται μια δυο ακυκλοφόρητες στιγμές τους (όπως πχ το Journey into Fear των demo εποχών από την εποχή που ακόμη οι Hellhammer ήταν νωποί στο προσκήνιο), κυρίως όμως οι πειραματικές στιγμές τους από όλη τους την πορεία. Δύο από αυτές τις στιγμές προέρχονται από το Cold Lake και δύο από το Vanity/Nemesis, όλες επανηχογραφημένες (ή μάλλον πιο σωστά, επανεπεξεργασμένες). Η διαφορά ανάμεσα στα τραγούδια αυτά από την συλλογή και τα "αυθεντικά" των δίσκων είναι κάτι παραπάνω από εντελώς χαοτική: με τα τραγούδια της συλλογής διερωτάσαι τι κομματάρες είναι αυτές, με τα αντίστοιχα (ίδια) των δίσκων όμως σφυράς αδιάφορα. Κοινώς, τους δύο δίσκους αυτούς επί της ουσίας τους έθαψε ο Tommy με την κάκιστη παραγωγή που έκανε (αν και στο V/N την είχε ψιλοδιορθώσει), γεγονός που ήρθε και προστέθηκε στο διαχρονικά δυσκοίλιο σε τέτοιου είδους ουσιαστικούς νεωτερισμούς μέταλ κοινό, το οποίο ιδίως στις τότε εποχές δεν σήκωνε και πολλές αποκλίσεις από το κοινώς αποδεκτό (δεν θέλω να σας υπενθυμίσω ας πούμε τι καντήλια είχαν ακούσει οι Maiden για τα Somewhere in Time και 7th Son, έτσι για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης).
Ο παρατηρητικός αναγνώστης του παρόντος ιστολογίου (ελληνιστί, βλογιού) ήδη θα έχει πεταχτεί από την πολυθρόνα του ανακράζωντας θριαμβευτικά: "Άδη, μα... σου αρέσει το glam;;;". Απάντηση: όχι, τουναντίον το απεχθάνομαι. Οι δυο αυτοί δίσκοι δεν είναι glam, όση λακ κι αν έβαλε ο Tommy στο βίδεον κλιπ του Cherry Orchards (όπως αντίστοιχα δεν ήταν ποτέ glam και οι Warlord στο Cannons of Destruction, ας πούμε). Το glam εκείνο το φεγγάτι ήταν τραγικά της μόδας και οι όχι ιδιαίτερα δημοφιλείς (για πλήθος λόγων) Celtic Frost, κυριολεκτικά μισό βήμα πριν τη διάλυση (που τελικώς δεν απεφεύχθη πολύ λίγα χρόνια αργότερα) επιχείρησαν να αφήσουν το στίγμα τους -προσοχή, το δικό τους στίγμα κι ουχί να παρασυρθούν από τη μόδα- πάνω από το σημείο που απλώς έτυχε να κοιτάζει ο κόσμος εκείνη την περίοδο, με την ελπίδα ότι θα τους προσέξουν λίγο περισσότερο. Δυστυχώς για τους ίδιους, όμως, δεν είχαν ούτε γκόμενες και ξέκωλα στα δικά τους βίδεον κλιπς της εποχής, ούτε μιλούσαν για αλησμόνητες αγάπες και κωλαράκια που θα ήθελαν να πηδήξουν, στέλνοντας φιλάκια και μαζεύοντας εσώρουχα στην τσέπη όπως όλα τα συγκροτήματα του είδους. Οι Frost απλώς πήραν τη μουσική τους και την προσάρμοσαν σε αυτό που θεωρούσαν "τις εποχής". Αν σκεφτείτε αυτούς τους δύο δίσκους με παραγωγή όπως αυτήν της απίστευτης συλλογής, θα διαπιστώσετε ότι δεν απέχει πολύ από μια λογική (εξίσου πειραματική) συνέχεια του Into the Pandemonium, κάτι που αποδεικνύεται και από τις ίδιες τις συνθέσεις: δεν είναι δυνατόν από τη μία μεριά να αποθεώνονται το Mexican Radio ή το I won't Dance ή το Sorrows of the Moon και από την άλλη να αναρωτιέται κόσμος και κοσμάκης τι μαλακία που είναι η κομματάρα Juices Like Wine μόνο και μόνο επειδή το Cold Lake το έθαψε ο παγκόσμιος μέταλ τύπος (δηλαδή τα μέταλ χάμστερ όλων των χωρών). Οκ, δεν είπαμε ότι είναι Mega Therion αλλά υπάρχει κι ένα όριο πια και ούτως ή άλλως όλα τα συγκροτήματα δικαιούνται την κακή τους κυκλοφορία.
Όσον αφορά τη συλλογή Parched with Thirst Am I and Dying που ανέφερα και πιο πάνω, νομίζω ότι αποτελεί το κύκνειο άσμα τους, ακριβώς επειδή έδωσε το στίγμα ολόκληρης της σταδιοδρομίας τους. Όπως μνημόνευσα και πιο πριν, δεν περιέχει τα καλύτερα, ως είθισται να κάνουν οι περισσότερες μπάντες. Τουναντίον περιέχει τα πιο περίεργα, από όλες τις απόψεις, μαζί με μια δυο πινελιές του παρελθόντος. Βασικά αν και συλλογή μπορεί πολύ άνετα να χαρακτηριστεί δισκάρα.
Οι Celtic Frost πέτυχαν το εξής απίστευτο: μέσα σε μόλις 7 χρόνια (85-92), μπόρεσαν να κάνουν τα πάντα (για το μέτρο τους): έβγαλαν σε μία τριετία (85-87) τα υπέρτατα αριστουργήματα αλλά ουδέποτε τους αναγνωρίστηκε στην έκταση που έπρεπε. Έφτασαν στην αυτοκαταστροφή σε μία διετία (88-90), τόσο από λάθη, όσο και από τις επιλογές τους που ήταν αδύνατον να συνδυαστούν με το κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Και τελικώς έβαλαν και μια πινελιά μελαγχολική, δίκην "κλάστε μας τρεις μάντρες" και διαλύθηκαν έχοντας γευτεί όλο το ποτήρι της αδικίας, μέχρι την τελευταία σταγόνα....
Βεβαίως δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι και οι ίδιοι βοήθησαν στο να βγάλουν τα ματάκια τους με τα ίδια τα χεράκια τους. Ο Ain ας πούμε, όσο ταλαντούχος υπήρξε ως μουσικός, άλλο τόσο προβληματικός υπήρξε ως άνθρωπος και φυσικά ο Tom που έριχνε το βάρος στην μουσική τον κράταγε ακριβώς για το πρώτο σκέλος, παρόλο που έφτασε σε σημείο να τον αφήσει στα κρύα του λουτρού στις ηχογραφήσεις του Mega Therion στο οποίο παίζει μόνο σε 2 τραγούδια. Αντίστοιχα, πέραν του υπερβολικού πειραματισμού σε σχέση με τον όσον άντεχε ο κόσμος του μέταλ, έκαναν κι άλλα λάθη, όπως promotioning. Aς πούμε, όταν είχε κυκλοφορήσει το Emperor's Return που προανήγγειλε την "επικείμενη κυκλοφορία του Necromantical Screams", δεν εννοούσε το τελευταίο τραγούδι του επόμενου δίσκου, αλλά ότι έτσι θα ήταν το όνομα του δίσκου (και ευτυχώς που δεν βγήκε έτσι, διότι το Mega Therion είναι απείρως πιο γαμάτο). Όταν όμως ακούς αυτήν την απερίγραπτη μουσική, δεν είναι δυνατόν να στέκεσαι σε τέτοιες λεπτομέρειες. Δεν είναι δυνατόν ν'ακούς ας πούμε τον ασύλληπτο ρυθμό (αλλά και ειρμό) του Dethroned Emperor και να αντιστέκεσαι στο μεγαλείο, ούτε να θαυμάζεις το απίστευτο παίξιμο του Reed St. Mark και να αναρωτιέσαι με πόσα χέρια και πόσα πόδια παίζει ο άνθρωπος. Κι όσον αφορά εκείνη την καταραμένη εισαγωγή του Circle of the Tyrants... Καταραμένη... Δε βγαίνει με τίποτε...
Δεν υπάρχουν λόγια.
Παμμέγιστοι.
(And) dark ships sailed beyond those lost realms
Through gates to eternity, above the sleeping mind
Innocence and Wrath
https://www.youtube.com/watch?v=oxtZc-pRC1Q
Oriental Masquerade
https://www.youtube.com/watch?v=HngrV6bn0Jc
Dethroned Emperor
https://www.youtube.com/watch?v=qnFYwNw7-dU
Circle of the Tyrants
https://www.youtube.com/watch?v=41PxFzoqULU
Jewel Throne
https://www.youtube.com/watch?v=qm7qQlWmMEc
(και ένα bonus)
Satanic Rites (Hellhammer)
https://www.youtube.com/watch?v=5sTGxdobvvk
